EEN GEWOON MENS ZOU
ZICH HET MIKMAK LOPEN
ELKE DAG MEER
DAN EENS DE
OLDEHOVE OP
'T KLEINE KRANTSJE
Oeroud nieuws uit de
Stads- en Dorpskroniek
van dr. G. A. Wumkes
ONTHUTSENDE HOBB Y
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 6
Tja, zo hebben we allemaal wel wat. De een verzamelt suikerzak
jes, de ander houdt van het fokken van krielkippen, een derde
doet niets liever dan het maken van scheepsmodellen van afge
brande lucifers. Voor stadgenoot Gosse Scherstra is dat allemaal
maar niks. Waar hij gek op is? Op het beklimmen van de honderd
en drie en tachtig treden van onze oude Oldehove! Je kunt het
geloven of niet, maar dat doet hij minstens twee- of driemaal per
dag. Hij is er bezeten van. Vandaar, dat er nu voor hem moeilijke
maanden aanbreken. In de komende wintertijd is de toren immers
niet te bezichtigen: behalve de heer Scherstra is er dan toch geen
sterveling, die nog naar boven wil. Daarom blijft hem voorlopig
niets anders over dan dagelijks enige tijd te vertoeven aan de voet
van het machtige monument, voor de goed gesloten toegangs
deur. Dat zal hij dan ook zeker doen. Hij kan er dan gelijk even de
duiven voeren, wat hij immers ook in de zomermaanden al dage
lijks doet.
Gosse Scherstra, zestig jaar
oud en weleer in Leeuwarden
werkzaam op het notariskan
toor van Adema en De Lange,
houdt er dus een onthutsende
hobby op na. Zo kun je dat
toch wel zeggen. Hij mag wel
vermeld worden in het Guiness
Book of Records. Want je zult
op deze aardkloot geen tweede
tegenkomen, die zo vaak als hij
z'n hoofd boven de Oldehove
uitsteekt. Hij is dus gewoon
weg van alles wat met ons
oude symbool te maken heeft.
EENKENNER
En, dat spreekt vanzelf, hij
weet er ook alles van.
Gosse Scherstra lijkt zo geknipt
voor de functie van torenwach
ter, maar daar is al lang in
voorzien. De officiële, enige,
echte en onvervalste toren
wachter is Dries Hainje, die we
in vroeger jaren in verschillen
de horecaetablissementen in
actie konden zien. De heer
Scherstra is slechts zijn onbe
zoldigde assistent. Op geheel
vrijwillige basis wel te verstaan.
Hij meldt zich elke middag pre
sent en hij verheugt zich er al
tijd weer op met nieuwsgierige
bezoekers mee naar boven te
gaan. Daar onthult hij dan van
harte voor de duizendste of
tweeduizendste maal de gehei
men van dit oeroude monu
ment.
Het machtige uurwerk van de
toren heeft daarbij zijn bijzon
dere interesse. Tegen elk half
uur en heel uur pleegt hij op z'n
eigen horloge te kijken om het
slaan van de kloeke klokken
ENORMEKLOK
Terug op de begane grond na
de zoveelste expeditie naar bo
ven stelt Gosse Scherstra er
prijs op bezoekers het geluid te
laten horen van de enorme
klok, die op de benedenverdie
ping hangt. Daartoe staat hem
een meterslange lat ten diens
te, waarmee hij het gevaarte,
niet zonder moeite, een groot
aantal hengsten verkoopt. Het
wil dan wel eens geschieden,
dat haastige bezoekers, aan
wie het aankondigen van deze
actie is ontgaan, al lang weer
buiten staan op het moment,
dat de heer Scherstra zich ten
slotte omdraait om een hopelijk
instemmende reactie te incas
seren.
GEKKE VRAGEN
Daar kan hij dan zelf nog wel
om lachen, zoals hij ook veel
binnenpret heeft, wanneer hem
de gekste vragen worden ge
steld. "Staat deze toren nou
werkelijk scheef?" vraagt een
dame. "Nee mevrouw" ant
woordt de heer Scherstra ge
ruststellend, "de omgeving
staat scheef". Ook wil hij - bij
voorkeur Duitse - toeristen, die
op het punt staan de toren te
fotograferen, graag waarschu
wen: "Denk er om, camera
rechthouden, anders komt ie er
scheef op!" "Oh, Danke, Dan-
ke, "zeggen ze dan.
Frappant waren kortgeleden de
opmerkingen van een meneer
bij het zien van een foto van de
in achttien vier en tachtig afge
broken Nieuwe Toren uit de
Grote Hoogstraat, die op de
benedenverdieping staat opge
steld. "Och heden ja," zei hij,
"die toren herinner ik mie oek
nog heel goed." Dezelfde inte
ressante figuur zei trouwens
ook nog met eigen ogen de
Sint Vituskerk bij de Oldehove
te hebben aanschouwd, waar
van we weten, dat de laatste
restanten verdwenen in het jaar
zeventien honderd zes.
OUWE CENTEN
Maar waar Gosse Scherstra
zelf nog het meest verbaasd
van staat met betrekking tot
"zijn" Oldehove? Van de oer
oude centen, die hij soms vindt,
wanneer de stenen vloer van
de benedenverdieping wordt
geveegd. Daar ligt waarempel
dan zomaar weer zo'n verroes
te cent of een duit uit het jaar
nul. Waar komt die dan van
daan? "Kijk" zegt Gosse-de-to-
renman, "ik heb er hier drie in
m'n portemonnaie. Die zijn zo
oud, dat je niet eens meer pre
cies kunt zien, wat het is ge
weest.
Gedeputeerde Staten gelasten de ingezetenen van Huizum tot
onderhoud van de Swarte Planke in het Juffersreedje (1721).
Jacob Sybes van Ternaard onthoofd te Leeuwarden als mede
plichtig aan de oproerige bewegingen in Juli 1749 te Holwerd,
Waaxens, Brantgum en Ternaard, waarbij hij met een geladen
pistool de menschen dwong om mede op te trekken. Sybren Sa-
kes uit Koudum om dergelijke redenen gegeeseld, gebrandmerkt
en tot tien jaar tuchthuisstraf en verbanning veroordeeld (1750).
S. van der Werf te Leeuwarden geeft een weekblad uit ter onder
richting van de eenvoudigen (1800).
Hardrijderij van 64 ongehuwde vrouwen te Leeuwarden om een
gouden oorijzer en een streng gitten in goud met kroontje, gewon
nen door Haukje Gerrits te Veenwouden en Mayke Meijes te
Heeg, op een baan, lang 38 Koningsroeden, afgelegd in plusmi
nus 12 seconden (1809).
Thomas Gongrijp, Mr. schilder te Sneek en zijn broeder berichten,
dat de bijna uitgestorven glasschilder- en brandkunde door hen
niet alleen in de vorige graad hersteld is, maar dat zij zelfs vol
maakter kleur hebben gekregen dan wel voortijds in Friesland is
bekend geweest, gelijk zulks gezien kan worden bij de konstschil-
ders R. Keijert en R. Jelgerhuis te Leeuwarden en bij F. van der
Eist te Dokkum 1758).
Bij het graven van fundamenten te Nijehaske in de Schans, ander
halve meter diep, wordt een degen gevonden, waarschijnlijk uit
den Spaanschen tijd, met een inscriptie, die niet is te ontcijferen,
maar die de meening bevestigt, dat Nijeschans weleer een sterkte
is geweest (1878)
Overleden de wiskunstenaar en instrumentenmaker Wytze Fop-
pes, die zonder iemands onderwijs, alleen door eigen oefening en
een enkele aanwijzing van Professor Lorée te Franeker, zulke
vorderingen maakte in rekenkunst, geometrie, astronomie en an
dere mathematische wetenschappen, dat hij de verwondering wek
te van allen, die hem kenden. Hij was 16 September 1707 gebo
ren te Dongjum en werd door zijn vader, die timmerman was, tot
hetzelfde ambacht opgeleid; doch zijn geest was te groot om zich
binnen zulk een nauw perk te laten bepalen 1778)
Gevraagd in het Tuchthuis te Leeuwarden door den Kommandant
J. R. de Wesener, een stokkeknecht, zich aan te melden bij den
Provoost Geweldige (1821)
De nagemaakte koffie, gefabriceerd bij K. S. Siebrands te Huizum,
kost het pond zes stuivers, de bloemencichorei vier stuivers en de
siroop, bereid uit de mangelwortel, twaalf stuivers (1812)
In het logement van weduwe Treuens op het Schavernek in de
Duinkerken te Leeuwarden logeert een kunstenarin, dewelke kun
dig is in allerhande extra-ordinaire wetenschappen, die dezelve
ook aan de hooge en lage stadsperzonen en aan verscheidene
hoven vertoont heeft 1758)
Onlangs heeft men te Wieuwerd een lijk opgegraven, waarvan
men meent volkomen zeeker te zijn, dat het is van Anna Maria
Schuurman, welke aldaar 1678 begraven is. Zeldzaam is het, dat
het in deszelfs geheele gedaante is gevonden, konnende de lee-
den, gelijks als van een leevend mensch verbogen worden, en
zijnde de kleederen gelijk aan klatergoud, welke aan zeeker klein
gewas, bijna als mosterdzaad, waarvan de kist vol was, toege
schreven wordt. Verscheidene geleerden, welke het bezigtigd heb
ben, getuigen eenparig nooit iets dergelijks gezien te hebben
(1765)
Het Amelandshuis te Leeuwarden wordt afgebroken en zal geheel
herbouwd worden 1869)
Op het Schavernek in de Tooren van Duinkerken is een koopman,
die houten uunwerken of zogenaamde koekoeks verkoopt (1761)
Het galjoot "De Drie Jonge Jellen", gevoerd door Hidde Reynsz
en Lieuwe Hayes, stuurman, beiden van Molkwerum, wordt op tien
mijlen van Malaga door een Tetuaanschen zeeroover genomen en
met de geheele bemanning opgebracht (1751)
Gestraft met acht dagen water en brood Gerrit de Vries te Leeu
warden, wegens overtreding der kerkelijke censure en het zich op
ergerlijke wijze vervoegen aan de tafel des H. Avondmaals, die
hem was ontzegd 1786)
Voor den scherprechter van Friesland, Christiaen van Gurkum. is
op het Oldehoofsterkerkhof een graf voor hem en zijn familie
afgezonderd. Bij het afsterven verzocht de weduwe een statenbo-
de en een hof bode voor de aanzegging. De buren droegen het lijk.
Om door den grooten toevloed van menschen bij de uitvaart wan
orde te voorkomen, had de procureur-generaal de dienaars van
justitie gelast een wakend oog te houden 1755)
Verkoop van het Ritske Boelema Gasthuis op den hoek van de
Muntsjemuurstraat en de Put te Leeuwarden 1850)
Het Anatomisch Museum van Dr. Kahn staat op de Leeuwarder
kermis op de Koemarkt tegenover het huis van Sinkel (1850)
nauwlettend in de gaten te hou
den. "Hoor, hij slaat!" waar
schuwt hij alle omstanders:
"een seconde te vroeg", of
"twee seconden te laat"; zowel
het een als het ander komt her
haaldelijk voor. Ook van de
heer Hainje wordt iedere keer
weer de speciale attentie inge
roepen: "Let op, hij slaat.
mm
