TOEN LEEUWARDEN NOG EEN
ECHTE WIELERBAAN HAD
■T KLEINE KRANTSJE
IN DE DERTIGER JAREN
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 7
In het begin van de jaren dertig werd er aan de Fonteinstraat een wielerbaan
gebouwd. Het was een houten baan van bescheiden formaat, waarvan de planken
met een kleine tussenruimte van boven naar beneden liepen. De ruimten tussen
de planken waren nodig omdat de baan niet overdekt was en het klimaat zijn
invloed erop kon uitoefenen. Bij het berijden van de baan ontstond door de naden
en de banden een ruisend geluid, waardoor het leek alsof de snelheid groter was.
Soms moest er wel eens een wedstrijd worden gestaakt wanneer er een regenbui
viel. Na de bui werd dan met vereende krachten met dweilen de baan weer
drooggemaakt.
De bochten van de baan waren
steiler en hoger dan de lange
rechte zijden om de snelheid
van de renners op te vangen,
zodat men nooit uit de baan
kon vliegen.
In het midden van de lange zij
de vóór de hoofdtribune was de
startlijn met een witte streep
aangegeven. Hierbij was ook
een galg geplaatst, waaraan
een grote koperen bel was op
gehangen. Wanneer hiermee
de laatste ronde werd ingeluid,
steeg de spanning ten top. In
de bochten waren de staan
plaatsen en langs de rechte zij
den zitplaatsen.
De directie van de baan en de
wielrenners met hun mecani
ciens namen het middenterrein
in bezit. Het was er altijd een
drukte van belang, omdat er
veel gesleuteld moest worden
aan de schitterend blinkende
racefietsen. De renners in hun
kleurige tenues fleurden het ge
heel op. Doordat de meeste
renners over een resevefiets en
onderdelen beschikten, was het
vaak woekeren met de ruimte.
Vanzelfsprekend was ook op
het middenterrein de EHBO
aanwezig, waarop helaas door
de vele valpartijen vaak een
beroep moest worden gedaan.
Door het vallen op die ruwe
houten planken kwamen vaak
grote schaafwonden voor, zo
dat rijkelijk met jodium werd ge
werkt. Ernstige ongevallen met
gebroken ledematen kwamen
helaas ook voor.
Op zondagmorgen werd er ge
traind en was'het vrije toegang,
's Middags waren er dan vaak
wedstrijden tussen Friese ren
ners, waarbij zich enkelen van
buiten de provincie voegden.
Een prachtige sportieve renner
was Bep Andriessen uit Leeu
warden. Hij had veel ervaring
en was zodoende één van de
voortrekkers. Voor een goed
advies tot het aanschaffen van
een sportfiets kon je altijd bij
hem terecht. De steeds weder
kerende annonce in ons Kleine
Krantsje, n.l. 't Rennershuis fa.
Andriessen en Co, zal voor ve
len herinneringen oproepen.
ZEER POPULAIR
Het wielrennen was in die tijd
ook zeer populair voor het jaar
lijks houden van de zesdaagse
in Amsterdam en de wielerwed
strijden in het Olympisch Sta
dion.
Ook de grote crack Jan Pijnenburg kon men geregeld op de
wielerbaan in Leeuwarden aanschouwen.
Omdat de zesdaagse altijd ein
digde in het weekend, vertrok
ken veel sportliefhebbers met
bus of trein naar Amsterdam
voor een lang weekend.
Een zeer bekend rennerskop
pel werd gevormd door Pijnen
burg en Wals, die veel van
deze wedstrijden wonnen. Voor
de winnaars waren er behalve
premies ook platina horloges
beschikbaar wat in die tijd iets
bijzonders was.
Natuurlijk gaven de zesdaagse
renners ook op de baan in
Leeuwarden acte de présence
en waren we vaak getuige van
wat Friese renners daar tegen
over konden stellen. Een be
kende sprinter van ons was in
die tijd Kees Stapensia. Zijn
krachtmeting met de zesdaag
serenners vormde veelal een
hoogtepunt. Vooral wanneer
het op de sprint ging tussen
Pijnenburg en Kees lieten de
premiegevers zich niet kennen.
Bij dit gevecht wist de gerouti
neerde Pijnenburg het in de re
gel zo uit te kiezen dat hij met
een banddikte verschil won!
Behalve de sprintwedstrijden
waren het ook de koppelwed
strijden die een bezoek aan dit
sportfestijn rechtvaardigden.
Een spannend moment was het
aflossen van de renners, waar
bij men elkaar vaak weinig
ruimte gaf. Zo kan ik mij nog
goed herinneren toen Slaats,
de opvolger van Wals, ploegge
noot was van "de Pijn". Bij het
aflossen werd Slaats zo onbe
suisd door hem bij het zadel
gegrepen dat deze met fiets en
al van de baan werd gesmeten!
Hij werd door de EHBO per
brancard naar het Diacones-
senhuis vervoerd, maar tot aller
genoegen verscheen hij op het
eind van de dag toch weer op
het middenterrein.
Dergelijke ongevallen kwamen
bij wedstrijden in de achtervol
ging niet voor, omdat het zel
den gebeurde wanneer de be
treffende twee renners elkaar
inhaalden. In de jaren zestig
was Tiemen Groen uit de Lem
mer in dit onderdeel Neder
lands kampioen. Voor de
meeste wielrenners is het nog
steeds onbegrijpelijk hoe in To
kio de Belgische tegenstander
van hem kon winnen. (Ferdi
nand Bracke)
Tijdens de wedstrijden werden
vele premies in geld of natura
ter beschikking gesteld. In de
eerste plaats door de sportwin-
kels en andere zakenlieden.
Een sponsering zoals wij dat
nu kennen, was er toen nog
niet. Voor toeschouwers was
het ook mogelijk een premie uit
De Leeuwarder Wielerbaan met de renners Van den Bogaerd,
Van der Broek en Bakker in actie.
te loven. De gevers van dit al
les werden vanzelfsprekend
door de speaker goed aange
kondigd.
Spectaculair was altijd het on
derdeel sprinten. Spannend
was het wie van de twee in
staat was de ander te dwingen
de kop te nemen. Vanaf de
startlijn probeerde men dan
door het blijven stilstaan op de
pedalen, een zg. sur place, de
ander te dwingen voorop te
gaan. In de bochten bleef dan
de achterste renner hoog in het
laatste gedeelte nogmaals stil
staan om vervolgens met een
duik onder of boven zijn voor
ganger door te schieten. Op
deze wijze kreeg de achterste
renner zo'n grote snelheid dat
hij met een klein verschil win
naar werd. Helaas kwamen bij
dit onderdeel nogal wat valpar
tijen voor, omdat bij de duik
van boven uit de bocht de
voorste renner werd gesneden.
ACHTER MOTOREN
Zo was dat ook een keer "het
geval met een zeer gewaar
deerde renner Bakker van de
wielerclub De Bataaf uit Haar
lem. Hij kwam zo ongelukkig
ten val dat hij zijn dijbeen brak.
Het maakte op ons een trieste
indruk, te meer omdat wij op
zondagochtend veelal contact
hadden met de renners.
Een enkele maal werden er
ook wel wedstrijden gehouden
achter lichte motoren. De ren
ners beschikten voor dit doel
over speciale fietsen met een
vrijwel rechte voorvork. Zij
drukten daarbij het-voorwiel te
gen een rol die achter de motor
was aangebracht. Spannend
was het wanneer de motorrijder
met de renner achter zich te
genstanders begon te passe
ren. Als dit niet lukte en de ren
ner door de verhoogde
snelheid losraakte van de rol,
moest de motorrijder gas terug
nemen totdat ze weer verenigd
waren.
Behalve de aanmoedigingskre-
ten van de motorrijder was ook
zijn leren uitmonstering met
helm en zijn rechtopstaande zit
om zoveel mogelijk wind voor
zijn renner weg te nemen, zeer
spectaculair.
In de periode '40 - '45 is de
wielerbaan gesloopt. Hetzelfde
gebeurde later met de oude
RAI in Amsterdam, waarin de
zesdaagsen werden gehouden.
Nu heeft voor zolang het duurt
Rotterdam in de Ahoy dit festijn
overgenomen.
Aalsmeer
Ing. H.Th. Heegstra
Toen een grondwerker voor
het aanleggen van een gas
leiding bezig was met het
graven van een sleuf in de
Molenstraat, passeerde daar
net een bekende Leeuwar
der persfotograaf. "Hoe
hewwe het nou," vroeg die,
"wurmen soeke, midden
inne stad?" "Ja,antwoord
de de grondwerker op slag:
"Se mutte er voor de winter
maruut, dochten wij.
