km
'T KLEINE KRANTSJE
Namen uit het
oude en nieuwe
Leeuwarden
Verzameld door
Fenno L. Schoustra
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 11
de Leeuwarders ook wel De
Hoornblazer genoemd
De Bildtpoort is de naam, die
wel eens gebruikt werd voor
wat algemeen de Onze Lieve
Vrouwenpoort heette. Door de
Bildtpoort, aan het begin van
de Nieuwestad, kwamen de be
woners van het Bildt in de stad.
Weer een andere naam voor
deze doorgang was Oldehoofs-
terpoort.
Het Virginisch Tabaksvat
moet een eeuw geleden het
hoekhuis hebben geheten van
de Kleine Hoogstraat en de
Grote Kerkstraat, waar in die
tijd onder andere Amerikaanse
tabak werd verkocht. Voor veel,
nu al wat oudere Leeuwarders,
werd dit hoekhuis bekend als
de Goedkope Boekenbazar van
Zondervan. Jan Zondervan was
een actieve verkoper, die inder
daad voor een prikje z'n boe
ken verkocht.
De Munnikesteeg is een vroe
gere naam voor de Driekramer-
steeg, die we nog altijd kunnen
vinden bij de Tweebaksmarkt.
De Munnikesteeg verbindt deze
Tweebaksmarkt met de Galileër
Kerkstraat. De naam herinnert
ons nog aan de monniken van
het Galileërklooster, dat hier
eertijds lag.
De Vier Heemskinderen is de
naam geweest van een huis
aan de noordkant van de Nieu-
De Gouden Bril op de hoek van
cobsstraat. Nu is hier De Likkepot.
westad, vlak bij de Kleine Kerk
straat. Het zal stellig een gevel
steen hebben gehad met de
afbeelding van de vier Heems
kinderen, eigenlijk Haymyn's
kinderen. De zoons Reinout,
Ritsaart, Writsaart en Adelaart,
bereden het wonderpaard
Bayaart en werden bezongen
in de Middeleeuwse Karelsagen.
Het Wit Stek is een eerdere
benaming geweest van wat we
nu kennen als het Molenpad.
Het ligt voor de hand, dat hier
ooit een wit geverfd hek heeft
gestaan.
Warmoesgracht heette in
vroeger jaren het water van de
Weaze en die naam zal wel
zijn ontstaan, omdat hierdoor
veel scheepjes voeren, op weg
naar en komend van de war-
moezerijen ten zuiden ervan.
De Oude Kazerne was een
volksaanduiding voor het pand
Groeneweg nummer 309, dat
tegelijkertijd door verscheidene
huishoudingen werd bewoond.
Er woonden gezinnen beneden
voor, beneden achter, boven
voor en boven achter. In okto
ber 1914 werd in dit pand het
echtpaar Jan de Jong - Johan
na Kamminga door een buur
de Nieuwestad en de Sint Ja-
jongen aangevallen met een
groot mes. De vrouw verloor
daarbij het leven.
Primavera heette zestig jaar
geleden een bloemenmagazijn
in het pand nummer 1 aan de
Sint Jacobsstraat.
De Gekroonde Kam hing om
streeks 1680 uit bij een kam-
menmaker in de stad. De man
had twee teksten op zijn uit
hangbord: "Men maakt kam
men sonder form ofte leest - 't
Komt alles uit de geest" en
"Het kammaken is raar - Het is
een kunst openbaar."
De Gouden Bril heette vroeger
het hoekhuis van de Nieuwe
stad en de Sint Jacobsstraat,
waarin nu de Likkepot zit. Er
hing een grote gouden bril met
blauwe glazen uit; de eigenaar
van het pand had een handel
in optische artikelen. De oud
sten onder ons zullen Jelle
Huisinga nog als winkelier in dit
pand hebben gekend. Van hem
werd in de stad verteld, dat hij
lang niet aan iedereen ver
kocht, "Jou? An jou vekoop ik
dit niet, jou kanne dit toch niet
betale
Het Gouden Wagentje bij de Langepijp: ook al lang verleden tijd.
Gouden Wagentje heette de
overbekende herberg, die in
vroeger tijden tegenover de
Langepijp aan de Nieuwestad
heeft gestaan. Later werd hier
het modemagazijn van Gerzon
gebouwd en nu staat de Hema
op de plaats, waar eens Het
Gouden Wagentje stond. De
gevelsteen, met de afbeelding
van een wagentje die in de
voorgevel zat, kunnen we nu
nog in de Pijlsteeg bewonde
ren.
Brugwachter heeft er altijd ge
staan boven de deur van het
hoekhuis van de Kanaalstraat
en de Zuidergrachtswal; het
was het huis, waarin de wach
ter woonde van de Eerste Ka-
naalsbrug. Die woont er al lang
niet meer, maar de aanduiding
doet nu toch weer dienst. Na
een grondige verbouwing zit er
nu een zaak in voor antiek en
grenen meubelen en de exploi
tant ervan noemt zich nu weer
De brugwachter.
Hoempa was weleer een be
kende Leeuwarder, die eigenlijk
De Merode heette. Hij was
straatmuzikant en net als de la
ter bekend geworden Nikkelen
Nelis droeg hij een grote trom
op de rug en had hij bellen aan
de benen. Hoempa werd door
L'Union was de naam van een
café op de Berlikumermarkt;
dat is nu het eetcafé De Linde.
Langer dan een eeuw is L'U
nion een bier- of koffiehuis ge
weest, zoals dat vroeger werd
genoemd. Tot 1873 was het
nog een woonhuis en in dat
jaar is het tot een bierhuis ver
bouwd. Ook als veerhuis heeft
L'Union een rol gespeeld - er
is immers een tijd geweest, dat
de vrachtscheepjes ook hier
aan wal verschenen. Boven
dien speelde een deel van het
marktgebeuren zich hier af -
de straat is niet zomaar Berli
kumermarkt genoemd.
NAATJE
Over het door u geplaatste on
derschrift als reactie op het
door mij ingezonden artikeltje
'Jeugdherinneringen' nog even
het volgende: Ik heb waar
schijnlijk in mijn verhaal over
Fedde de N. van Naatje niet
duidelijk genoeg geschreven.
Een oom van mij, een geboren
en getogen Amsterdammer,
kwam ieder jaar bij ons in
Leeuwarden logeren. Een bij
zonder onderhoudende vertel
ler, geestig en amusant, die
ons veel vertelde over Amster
dam, die grote stad.
Mijn grote interesse in Vader
landse Geschiedenis had hij al
gauw opgemerkt en we raakten
dan ook niet uitgepraat over al
les, speciaal Amsterdam betref
fende. U zult begrijpen, dat ik
dus ook volledig geïnformeerd
ben over Naatje van de Dam.
Die naam Naatje, niks, zou dat
te maken kunnen hebben met
het Spaanse no est nada? Het
is niets? Of, zoals de Rotter
dammers, in wier midden ik
dertig jaar woonde, vaak zei
den 'Noppie de Nada', hele
maal niks?
Toch was uw onderschrift nuttig
- misschien wisten sommige
mensen niet, wie Naatje van de
Dam was.
Leidschendam
Mevr. J. G. Boer-Lemmers
BRAND IN PALEIS
Ik las uw artikel over de brand
in het Paleis van Justitie in
1919 met grote belangstelling.
Ik ben namelijk de achter-klein
zoon (70) van Mevr. Stelstra,
de moeder van de concierge
vermeld in dat verhaal
Ik herinner m'n overgrootmoe
der nog zeer goed, een kaars
rechte figuur, met gouden oorij
zer en Friese kaphoed, die ons
zondagsmiddags vorstelijk ont
ving en ons dan een ouderwet
se suikerklont als beloning voor
goed gedrag uitdeelde.
Zeker niet een persoon die een
pannetje brandende pap in de
bedstee zou inwikkelen, en ik
ben er zeker van dat als dat
het geval was, ze zeker niet
nog acht jaar langer daar bleef
wonen, na de brand bedoel ik.
In het boekje 'Och heden ja',
wordt de brand in detail be
schreven en de mogelijkheid
van het pannetje van de hand
gewezen. De vijandschap die in
die tijd bij het publiek werd ge
voeld wijst naar andere moge
lijkheden.
M'n opa de heer Gerben Stel
stra was waarnemend Griffier
bij het Gerechtshof voor vele
jaren.
Ik ben m'n oudste zuster Dicky
dankbaar voor het abonnement
dat ze ieder jaar neemt voor
haar Friese broer in de 'Dias
pora'.
Hartelijke groeten van 'Down
Under'.
Sydney
Majoor Gerben Stelstra (R),
VREEMDE OPTOCHT
Mijn meisje en ik liepen op een
zondagavond in oorlogstijd over
de Kelders, toen er een grote
optocht aankwam van jongens
en meisjes onder bewaking van
Duitse soldaten met een ge
weer op de schouder.
"Daar moeten we maar eens
achter aan," zei ik. En zo za
gen we, dat die stoet langs de
Weaze ging en toen naar de
gevangenis. Daar gingen de
deuren open en de hele ploeg
erin.
Nog steeds weet ik niet, wat
dat toen is geweest. Waren het
misschien jongelui, die clande
stien hadden gedanst?
Leeuwarden W. Kramer
