WANTOESTAND BLEEF
HEEL LANG BESTAAN
'T KLEINE KRAHTSJE
DE SMALLE HOEKSTERPOORTSBRUG
PAARDESTAL
INT CENTRUM
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
In 1935 maakte Cor Reisma deze treffende tekening van de wantoestand bij de Hoeksterpoortsbrug.
"Verkeer andere zijde gaat voor" staat er op de lantaarnpaal rechts. Vandaar dat de brugwachter
ijverig doende is het van deze kant komende verkeer terug te sturen.
Het is alweer heel wat jaren
geleden dat ik mij in mijn ge
boortestad Leeuwarden be
vond. Zodra ik de provincie
Friesland binnen rijd met het
prachtig landschap, gaan de
gedachten terug naar de tijd
hoe het eens was. Nu aange
paste wegen aan het moderne
verkeer. Vroeger smalle wegen
met bomen, alles berekend op
paardewagen en hondekar. Als
ik terugdenk aan de middel
eeuwse stad Leeuwarden met
zijn smalle bruggen, de kleine
huisjes waar de arbeidersbevol
king woonde, het verschil is
enorm.
Het autoverkeer kwam in de
twintiger jaren hoe langer hoe
meer op gang en men zou zeg
gen dat de Heren gemeente en
provinciale bestuurders met de
tijd mee zouden gaan. Maar tot
de Tweede Wereldoorlog bleef
alles zoals het altijd geweest
was.
NAARSCHOOL
In de jaren 1922 - 1926 moest
ik van de Koestraat naar de
school aan de Wissesdwinger.
Er waren drie mogelijkheden
om deze te bereiken: over de
Kippeloop, over de Rijksbrug
en via de Bleeklaan over de
Vlietsterbrug.
De voorkeur had de Kippeloop.
Maar het kon gebeuren dat de
Kippeloop net open gedraaid
was als je er bij kwam en dan
was het rennen om over de
Rijksbrug aan de andere kant
te komen. Dat lukte bijna nooit:
Zijlstra, de brugwachter, kon
immers vanuit zijn huis de Kip
peloop zien en kwam, zodra
die open ging, naar buiten om
ook zijn brug open te draaien.
Deze Rijksbrug had iets bijzon
ders. Ze was namelijk altijd de
fect. Het open draaien ging nog
wel, maar het sluiten was im
mer ellende. Brugwachter Zijl
stra kroop dan in het midden
van de brug door een luik on
der in de machinekamer om
een gebaar te maken van: "het
gaat niet".
Maar door de jaren wijs gewor
den, had hij, als hij de brug
open moest draaien, een lang
touw op de brug. Dit stuk touw
werd aan de leuning gebonden
en het andere eind werd naar
het publiek geworpen. Dat be
gon te trekken en zo kwam
men aan de overkant.
Het gevolg was wel, dat we te
laat op school kwamen. Dat be
tekende op Vrijdag een uur na
blijven voor straf. De reden:
"de brug was open" werd niet
geaccepteerd, dan maar vroe
ger van huis gaan.
Eens gebeurde het dat er vijf
diepgeladen beurtschepen van
af de Dokkumer Ee door de
Kippeloop voeren op weg waar
schijnlijk naar Koopmansmeel
fabrieken.
Het eerste schip kwam in de
brug aan de grond te zitten en
raakte muurvast. De andere
schepen moesten wachten en
kwamen stil te liggen, waarvan
één in de Kippeloop. Nu was
ons de weg naar de overkant
helemaal versperd. Het vrij tal
rijke publiek dat zich voor de
brug verzamelde moest toen
via de Bleeklaan en de Ooster
singel over de Vlietsterbrug
naar de overkant. Men kan zich
voorstellen wat het betekende
voor mensen die bij de gasfa
briek moesten zijn. Wij kwamen
een dik uur te laat op school,
maar we moesten wel een uur
nablijven, ondanks hevige pro
testen.
Het was in de tijd dat de fietsen
in de mode kwamen. Er stond
een groot hek om het school
plein waar we onze fietsen
plaatsten. Maar het duurde niet
lang. Alleen degenen die buiten
de stad woonden mochten op
de fiets naar school. Maar dit
verbod ontdoken we door de
fiets bij het oude hospitaal te
plaatsen. In die tijd was het
stelen van een fiets een grote
bijzonderheid; dat kwam niet
voor, maar de fiets was voor
ons een ideaal middel om op
tijd op school te komen.
Nu zal men vragen waarom re
pareerden ze die brug niet toen
die al minstens twintig jaar een
wrak was geweest. Zeker, dat
deden ze wel. Een "deskundi
ge" kwam de brug bekijken. De
conclusie was dat het even
wicht niet deugde. Grote zware
ijzeren blokken werden op het
voetpad aan beide zijden van
de brug gelegd. Dat hielp een
paar dagen totdat de brug
wachter op een dag de brug
open wilde draaien en diago
naal vast kwam te zitten. De
schipper die voor de brug lag
begon toen de brugwachter
voor alles uit te schelden wat
lelijk was.
Dat deze brug hoog nodig ver
nieuwd moest worden, was bui
ten kijf.
ERG SMAL
Werd eerst het vee over de
weg naar de markt gedreven,
nu kwamen grote veeauto's in
gebruik. De brug was echter zo
smal dat voertuigen elkaar niet
konden passeren. Maar ook
daar wist men raad op. Een
klein plankje aan de stadskant
met de woorden "Deze kant
gaat voor" was de goedkoopste
oplossing die men kon beden
ken.
Het brugdek bestond uit plan
ken. Door het zware verkeer
begonnen deze los te zitten.
Als jongens op de fiets hadden
we het grootste plezier om snel
over de brug te rijden, wat een
prachtig ratelend geluid gaf. Dit
tot grote woede van de brug
wachter die ons verweet dat we
"zijn" brug moedwillig verniel
den.
Ik weet niet precies welk De
partement verantwoordelijk was
voor deze wantoestand. Maar
als de hoge heren ervan ooit
eens over deze brug waren ge
komen, dan waren ze waar
schijnlijk wel over de brug ge
komen, maar ze kwamen nooit
over de brug, want dan behoef
den ze niet over de brug te ko-
mem, om een nieuwe brug te
bouwen.
Dat ik niet de enige was die
zich aan deze brug ergerde
bleek uit twee foto's geplaatst
in een Leeuwarder krant. Op
de ene foto stond een nieuw
gebouwde brug in Den Haag,
met op iedere hoek een beeld
houwwerk. Over deze brug liep
een vrouw met een kinderwa
gen. Daarnaast stond een foto
van de Vlietsterklapbrug. Geen
commentaar, maar voor iedere
goed verstaander duidelijk wat
de redactie van deze krant wil
de zeggen.
Het is mij alleen een raadsel
Een heel bekende chirurg in
Leeuwarden in vroeger ja
ren was Dr. Oene Schreu-
der. Hij heeft, in de jaren
tussen vijfentwintig en ne
genenvijftig, zowel in het
Sint Bonifatius Hospitaal als
in het Diakonessenhuis geo
pereerd. Eens moet hij een
patiënt, na een ingrijpende
operatie, een rekening heb
ben gestuurd van precies
duizend gulden. Maar dat
viel niet zo goed bij de geo
pereerde, een bekende
Leeuwarder fabrikant. Die
stapte naar de dokter met
het verzoek, of het met die
nota niet "wat kon worden
geschikt - het ging met zijn
zaken minder florissant dan
vroeger". Na de mededeling
van de dokter "het nog wel
eens te zullen bezien", ont
ving de patiënt een nieuwe
rekening. En wat moest hij
nu betalen? Eén gulden!
Niks minder, maar ook niks
meer.
waarom dit verkapt moest ge
beuren. De pers heeft toch ook
tot taak om wantoestanden aan
de kaak te stellen. Of was men
bevreesd, in de tijd van grote
werkeloosheid, zijn baan te ver
liezen? Dat zou veel verklaren.
Het heeft nog tot 1938(!) ge
duurd voor er een nieuwe
Hoeksterpoortsbrug werd ge
bouwd, en eerlijk is eerlijk, dat
werd een juweeltje.
Hilversum
J.K.
Op de hoek van de Ossekop
zuidzijde en de Uniabuurt heeft
in vroeger jaren een oude paar-
destal gestaan. De stal behoor
de toe aan een meneer De
Groot, die op de Berlikumer-
markt een café exploiteerde op
de plaats van het huidige café
De Linde.
Voor het café stonden zo nu en
dan paardewagens, waarvan
de paarden ondergebracht wer
den in de oude stal. Na het af
breken van de stal is er een
woonhuis gebouwd, dat aan
vankelijk door de familie De
Groot werd bewoond.
"Eerlijk is eerlijk, de nieuwe Hoeksterpoortsbrug werd een juweeltje.
