De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
pagina 11
tnw,,.
De Stolze-Weryschool, die in
vroeger jaren in Leeuwarden
gevestigd was, dankte haar
naam aan de ontwerpers van
dit systeem kortschrift: de Duit
ser Stolze, de eigenlijke ont
werper, en de Nederlander
Wery, die dit systeem geschikt
maakte voor de Nederlandse
taal. De school werd in onge
veer 1925 begonnen in het
pand op de hoek van de Weerd
en de Bagijnestraat. Behalve in
stenografie werd onderricht ge
geven in machineschrijven tien-
vingersysteem blindschrijven.
In de daarop volgende dertig
jaar zijn enige duizenden, voor
al jonge, mensen erin ge
slaagd, met hun diploma in de
hand, een administratieve baan
te veroveren, of hun positie te
verbeteren. Hoewel steno en
typen in één adem werden ge
noemd, werd steno door
slechts tien procent van de cur
sisten geleerd, hoofdzakelijk
door de dames, omdat de be
hoefte aan stenotypistes steeds
toenam.
Aan de Stolze-Weryschool
werd bekendheid gegeven door
adverteren en door mondrecla-
me, maar ook door middel van
een affiche waarop afgebeeld
een geblinddoekte dame met
alle tien vingers op de toetsen
van een typemachine. Aan de
muur in de Bagijnestraat hing
een groot, zwart bord. 't Oog
viel het eerst op de vijf regels
met in rood geschilderd onlees
baar, vreemd schrift. De verkla
rende tekst in veel, wit geschil
derde woorden luidde: "Gebruik
maken van Stenografie is van
groot belang." Hieruit bleek het
voordeel van steno: kort en
snel.
OPRICHTER
Mijn vader, Wilhelmus Schat
raad, was de oprichter vam
deze school. Getroffen door
kinderverlamming was hij gedu
rende zijn hele leven invalide.
Door zelfstudie, werklust en
een groot verantwoordelijk
heidsgevoel werd zijn creativi
teit steeds weer geprikkeld tot
een goed gebruik van zijn za
kelijke inzichten. Helaas kon hij
zelf de lessen niet geven.
Daartoe liet hij twee dames op
leiden in o.a. Groningen. Óp
voortreffelijke wijze hebben zij
de toenemende aantallen cur
sisten opgeleid.
Naarmate de tijden slechter
werden, groeide het aantal
leerlingen, die inzagen dat ken
nis en vaardigheid hun positie
versterkten. Zo probeerden zij
te ontkomen aan de steeds
toenemende werkloosheid in de
jaren 1930-1940.
Deze foto van de Stolze-Wery
school op de hoek van de
Weerd en de Bagijnestraat
moet omstreeks 1930 zijn ge
maakt. De fotograaf heeft er
wel een stil moment voor uitge
zocht om de plaat te maken.
Op een vroege zondagmorgen
misschien? Uit de letters op de
gevel helemaal links kunnen
we opmaken, dat de pianohan-
del van Sijses hier toen ook
nog zat, net als de meubelhan
delaar en antiquair Gerbenzon
rechts, die er toen al lang ge
vestigd was. En de Bagijne
straat was ook toen al verbo
den vooralle motorverkeer.
Alle leerlingen kwamen op de
fiets. Dit had tot gevolg dat in
de namiddag tussen vijf en
acht uur een rij fietsen getuigde
van een constante studiehon-
ger. Een les duurde één uur,
zodat er om de zestig minuten,
vaak wat luidruchtig, maar altijd
met grappen, gezocht werd
naar de fiets, of naar een plek
je ervoor. Jaren later kwamen
er nog brieven van dankbare,
in het leven geslaagde ex-leer-
lingen. Voor een leraar is dat
een waardevolle beloning
Haaksbergen
Georges W. Schatraad
Er wordt melding gemaakt van twee dolle dieren op dezelfde dag.
Een stier wordt dol bij het Zuiderplein voor het hotel de Klanderij
("en zal waarschijnlijk afgemaakt moeten worden") en een dol
geworden koe gaat op de Harlingersingel aan de haal, rent over
het Oldehootsterkerkhof, door het Heer Ivostraatje, weer over het
Oldehoofsterkerkhof en dan naar de Prinsentuin, waar een politie
man het dier met een geweerschot velt. (1924)
Majoor Jan Flinterman van de Vliegbasis Leeuwarden vliegt boven
de Waddeneilanden in een Gloster Meteor op een hoogte van
47.800 voet (dat is 14.821 meter) en verbetert daarmee het hoog
terecord van Tjitte Hidde Leegstra, dat sinds 1938 op 11.354
meter stond. (1949)
Samen met Prins Hendrik bezoekt Koningin Wilhelmina de stad
Leeuwarden. De vorstin is voor deze speciale gelegenheid ge
kleed in het Friese costuum. De stad heeft zich feestelijk verlicht
met vetpotjes. (1905)
De bar strenge winter maakt het mogelijk een heel bijzonder eve
nement te organiseren op het ijs achter de Prinsentuin, namelijk
een wedstrijd voor paarden en arresleden. Het is de Nieuwe Leeu
warder IJsclub, die dit spektakel op touw zet. Een bekende stad
genoot wint de tweede prijs. Het is de exploitant van de dancing
Spoorzicht, Sipke Castelein. (1947)
De Watergasfabriek bij de Bleeklaan wordt gesloten. Na honderd
en vijftien jaar komt er een eind aan de gasfabricage in Leeuwar
den. De oude fabriek zal spoedig gesloten worden. Er wordt voor
taan uitsluitend puur aardgas gedistribueerd. (1960)
Op de Wissesdwinger vindt men een man op straat, die niet meer
in staat is om te lopen. Het blijkt een Abraham Klein uit Amster
dam te zijn, die naar hier kwam om werk te zoeken. Om zijn
honger te stillen had hij papier gegeten. 1925)
Een belastingschuldige zet een Leeuwarder deurwaarder een re
volver op de borst. Bij nader onderzoek door de politie blijkt het
wapen een lichtkogelpistool te zijn. 1948)
In het Woudmansdiep wordt een roeibootje met twee hengelaars
overvaren door het zeilschip 'Hoop op Zegen' van Sietze Zeeman.
W. Oberink uit de Willem Loréstraat kan zich redden, maar de
korenmeter Willem Torenga uit de Tweede Saskiadwarsstraat ver
drinkt. Het slachtoffer was een en veertig jaar oud. (1923)
De journalist Fedde Schurer staat terecht voor de rechtbank we
gens belediging van de kantonrechter te Heerenveen. Er ontstaat
enig rumoer onder de belangstellenden, die zich hebben verza
meld op het Wilhelminaplein voor het Paleis van Justitie. De politie
treedt er krachtdadig tegen op - naar veler mening veel te hard
handig. Het ingrijpen zal voortleven als "De slag op het Zaailand"
ofwel als "Kneppelfreed" (1951)
De Sjah van Perzië bezoekt Leeuwarden in het gezelschap van
koningin Juliana. De burgemeester biedt de hoge gast een antieke
zilveren suikerpot aan. (1959)
In de stad Groningen wordt de Leeuwarder Frans Vergonet door
de illegaliteit geliquideerd. De man werd ervan verdacht een le
vensgevaarlijke verrader te zijn. (1943)
Het Fries Museum schenkt in een tentoonstelling bijzondere aan
dacht aan "Honderdjaar Friese Schilderkunst". (1947)
Leeuwarden kan de vlag hijsen in het Stadspark in Groningen:
stadgenoot Hans Huizinga wint daar het Nederlands kampioen
schap veldlopen door onder andere de grote crack Wim Slijkhuis
te verslaan. "Deze fraaie ovenwinning op het zeer zware parcours
in het Stadspark vormt een prachtige beloning voor de wilskracht
van Hans Huizinga,aldus de landelijke pers (1951)
Sinterklaas en Zwarte Piet treffen bij hun bezoek aan Leeuwarden
een dik pak sneeuw. Daarom gaan ze met arresleden naar de
scholen. Op het Vliet komt hun slede dwars op de weg te staan;
gelukkig glijdt het voertuig net niet het water in. (1925)
De oude sociëteit Amicitia aan de Wirdumerdijk wordt verbouwd.
De bekende architect Kramer zet er een extra verdieping plus een
torentje op. (1903)
Het Bijzonder Gerechtshof in Leeuwarden veroordeelt Wilhelm Ar
thur Albrecht ter dood. De Duitser heeft in de oorlog als Kriminal-
kommisar bij de Sicherheitsdienst gruwelijke misdaden begaan.
Het vonnis wordt ook uitgevoerd: Albrecht is de enige ter dood
veroordeelde in Friesland, die voor zijn wandaden met zijn leven
moet boeten. (1949)
Mr. A. A. M. van der Meuten wordt burgemeester. De Leeuwar
ders weten nog niet wat hen te wachten staat. (1946)
