ANGEVOERDE GROND MET
ALLEMAAL DOADSKOPPEN
'T KLEINE KRANTSJE
IN 'TOOSTEN VANNE STAD
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 10
So nou en dan komme we nog
wel es in Liwadden. Het liefst
ried ik dan over Bergum en
Swattewegsend. Tot anne
Murksbrug idder nog niet so
veul veranderd, maar nou sien
je direct an je linkerkant de uut-
breidings vanne stad al. At je
daar voor de oorlog stonnen
waren je al een heel end buten
Liwadden. Bij het Tolhuus was
dat al so.
Inne somer van '32 toen ik vier
jaar was binne wij in Liwadden
kommen te woanen, inne Hen
drik van Deventerstraat. Een
hartstikke nij en klein straatsje
met op ons kant vijf huzen en
er teugenover drie. Naast ons
woande een Diekstra, hij was
reiziger en had al een auto;
sien vrouw was een Duutse.
Oppe andere kant woande een
vrouw alleen met twee meis-
kes, maar die waren veul ou
der. Annie en Vemi hietten ze,
loo'k. Daarnaast woande een
De Jong, die binne er toegeliek
met ons kommen te woanen.
We kwamen met de beide
huushoudingen uut Hoorn. De
Jong en mien vader werkten
beiden bij de gevangenis en se
waren overplaatst naar hier.
VANROSSUM
In het laatste huus an ons kant
woande Van Rossum met drie
meiskes. Anne overkant woan
de een man vanne post, Boten-
ga, dan Bourgonje, die inne
Pielsteeg werkte oppe drukke
rij. Ze hadden twee jonges; met
Karei he'k een soad speuld. En
dan hadden je in het laatste
huus al ouwere meensen van
buten en die praatten Fries en
datvondikmarnuver.
De vier hoekhuzen hore bij de
Camperstraat en de Van Be-
verwijckstraat. As wij naar huus
gingen musten we altied ach
terom deur de steeg. Dat was
een heel lang geval en dan
musten we bij de Camperstraat
er in tussen de nummers 7 en
9. Die steeg het jaren lang een
rol speuld, oek toen we later
naar de Camperstraat verhuus-
den, toen kwamen we der
naast te woanen. De steeg was
tussen de huzen nog gien me
ter breed. Mekaar passere viel
niet met, mar we konnen er wel
mooi in omhoog kiimme, toen
we wat groater waren.
WAT TE BELEVEN
Voor een jonge van vier idder
vlak bij huus in een nije buurt
genoeg te beleven. Kammera-
den waren er oek al gauw. Ka-
rel he'k al noemd, dan wadder
een Tuttie, die hiette feitelijk
Bouke en sien broer Jopie; bei
den binne al overleden. Waar
om se hem Tuttie noemden
weet ik niet eens, ik he der oek
nooit naar vraagd.
Dan had je Rein Leen nog op 't
hoekje vanne Camperstraat en
Wim en Dikke Edens. We
woanden sowat anne butenkant
vanne stad. De Camperstraat
was nog maar gedeeltelijk an
beide kanten bebouwd. At je
dan de Pieter Pauwstraat inlie
pen, een straatsje van goed
vieftig meter lang, dan was
daar de Swammerdamstraat,
die tot de Boerhaavestraat an
een kant bebouwd was. Vedder
was het overal weiland en je
konnen makkelijk tot an Tietjerk
toekieke.
Achter de drie huzen teugen
over ons hadden je een steeg
die liep deur omme huzen
heen. En bij het achterste stuk
konnen je nog weer vedder
naar achter lope. Dit was een
breed stuk waar we een soad
speulden.
NAAR SKOAL
In 1934 moest ik naar Skoal,
dat was Skoal 17. Je moesten
van uut 'e steeg de Camper
straat oversteke, Pieter Pauw
straat deur op 'e hoek bij het
winkeltsje de Swammerdamstr.
langs tot anne Boerhaavestraat
krekt teugenover de groentehal
van De Wal. At je dan de Boer-
havestraat ingongen liepen je
buten de stad anne rechterkant
sowat op 't plek waar nou de
De Ruijterweg is hadden je een
modderpad dat liep naar het
eind van 't Cambuursterpad
en de Camminghastraat. Op
dat pleintsje hadden je een kru-
denierswinkeltsje en een siga-
rezaak. Naast die krudenier sat
v.d. Meulen, de voerman. At je
daar dan linksaf gongen kwam-
men je op 't Schoppershof. En
kele namen van die meensen
die daar woanden herinner ik
mie nog wel, want die saten
oek op Skoal 17: Pool, De
Vries, Koster, Eenenaam en
Lebbing.
Maar we mutte vedder naar
school het modderpad voorbij
kregen je de boerderij van
Kooistra, verder was der niks
meer tot Skoal 17. Even vedder
had je dan de besmettelijke Ba
rak, dat was dan het begin van
de Kalverdijk. Ik wa' nog maar
krekt op skoal of ik had al weer
een nije kameraad; Tjerk de
Jager en die woande in het
laatste huus van de Van Leeu-
wenhoeckstraat. Sien vader
was skoalmeester. Op sien ver
jaardag kreeg Tjerk een pols
stok van vier meter. En dan
mut je sloatsjespringe. Dat de
den we op de ouwe skietbaan.
SLOATSJESPRINGEN
Die was in de Swammerdam
straat met een grote houten
schutting ervoor. Maar hier en
daar was wel een gatsje waar
we deur konden. De skietbaan
bestond uut twee rijen grote
bulten met gemetselde bogen
er overheen, en achter een nog
groatere bult als koegelvanger.
Oek stonnen der groate wilge
bomen. Anne linkerkant liep
een sloat met inne wal een rij
knotwilgen. Die stammen wa
ren maar een goed meter
hoog, daar klauterden we dan
op, de pols inne sloat en kul-
tsjebreke der over of niet, so
hew ik het sloatsjespringen
leerd. Dizze familie De Jager,
dat waren echte Friezen, Tjerk
sien broerke het later nog es
met sien verjaardag een koek
oppe arm had naar skoal, elk
mocht er dan een keer afhap-
pe. Een Friese traditie. Jammer
dat dizze mensen al gauw ver-
huusd binne naar Achter de
Hoven. Op zaterdagmiddag
hielden je nog wel een paar
keer contact met elkaar, maar
dat het niet so lang duurd. Na
die tied gingen je weer wat
meer naar de Hendrik van De
venterstraat. Daar he'k ut fiet
sen oek leerd. Eerst een paar
keer op 'e kop in 'e haag en de
eerste keer dat je de Kalver-
diek omreden oppe kop de
plomp in, het was oek nog op
een sundag ik had krek een nij
pakje kregen; een brune korte
broek en een jaske, dat kostte
in die tied inne uutverkoop vier
gulden. De Camperstraat en de
Van Beverwiekstraat liepen op
een punt uut. Op het eind
stond een hek en daarachter
hadden je de steenhouwerij
van Arends. In die tied stond
er oek nog een huuske op dat
terrein en daar woande een
weduwe in met twee meiskes,
Minke en Duifje.
In 1935 bin wij verhuusd naar
de Camperstraat Dijkstra de
reiziger was oek al fut. In het
huus van De Jong zat nou een
Akkermans met een meiske,
Gaukje. Mien ene suster het er
een soad met speuld. De fam.
Van Rossum was oek al ver
huusd en daar woanden Tuttie
en Jopie toen. Hun moeke was
een weduwe en se hadden oek
nog een suster. Later is hun
Moeke weer trouwd en bin se
verhuusd naar de Bloemebuurt.
De Camperstraat was toen oek
nog lang niet helemaal be
bouwd. Teugenover ons had
den je de Pieter de Pauwstraat
en vandaar stonden nog vijf hu
zen, het laatste was van Tol-
sma de groenteboer. Naast
sien huus was nog een pak-
huuske met een pad er naar
toe en dan hadden je een
schutting. Naast die schutting
een steile berm en dan een
sloat achteruut en een sloat bij
de straat langs. In het land
daarachter liepen nog koeien.
KOEIEN
Die waren van boer v/d Meer
die had sien boerderij op het
hoekje van de Groningerstraat
weg en de Van Leeuwenhoek
straat. De situatie is na die tied
al snel veranderd. De skietbaan
is afbraken, de boerderij van
Kooistra is sloopt. In de Boer
haavestraat werden huzen
bouwd. Er kwamen nije straten.
De Pasteurweg, de Robert
Kochstraat, de Van Roonhuijse-
straat en de Frederik Ruysch-
straat werd deurtrekken. Op het
plak van de skietbaan en het
land dat daar naast lei tot aan
de Boerhaavestraat hewwe se
een parkje maakt, later het
Zamenhofpark. Een van de dik
ke bomen van de skietbaan het
jarenlang nog een markant
punt weest in dat parkje. D'r
was dus volop te doen in die
tied. Het dempen van de sloat
ging met zand, een pracht
speulplak wa' dat. Oek de an-
leg van 'e Pasteurweg en dat
parkje leverde een soad speul-
ruumte. Het zand voor de op
hoging kwam met het smal
spoor van het Vliet af in van die
kiepkarkes; een peerd liep er
voor om te trekken. Mooi speul-
goed die kiepkarren, maar wel
verboden natuurlijk. Later werd
er grond aanvoerd van het Ol-
dehoofsterkerkhof. De doads-
koppen saten er nog tussen en
ander bonkespul. Je hadden er
doe as kienders gien erg in.
Maar later he'k wel is dacht
hoe was dat mogelijk. Dat leek
toch nergens op. At je al die
dingen nou nog es overdenken,
dan idder in een paar jaar tied
toch een heel soad gebeurd. In
'32 wadder nog niks van dat
alles en een paar jaar later
(1936) is der al een heel soad
bijboud. Voor de oorlog stond
ales der al.
Emmen
L. Bolt
Akkrum: Huis Frederik van Sminia
