'T KLEINE KRANTSJE
JXHl
m
in- de fee-n
Makelaardij
en
Bedrijfs-
make/aardij
voor Fr iesland
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
JAN SALVERDA
Als trouw lezer van "ons lijf
blad" ontdekte ik in een der in
gezonden brieven de naam van
Jan Salverda, een jongen van
de voetbalvereniging De Zwalu
wen, die in het buitenland is
overleden.
Jan Salverda werd geboren in
1920 te Makkum. In 1929 ver
huisde het gezin Salverda naar
Leeuwarden waar het in het
westen van de stad woonruimte
vond.
Jan bezocht de scholen in de
buurt en kwam later op kantoor
bij Koopmans Meelfabriek.
In de zomer van 1942 werd hij
door het Arbeidsbureau ge
schikt bevonden om in Duits
land te gaan werken in het ka
der van de Arbeidsinzet.
Hij werd "uitgezonden" naar
Berlijn; van onderduiken was
toen nog "geen sprake. In Ber
lijn werd Jan eerst tewerk ge
steld bij de Siemens Fabrieken
maar daar verdiende hij niet
genoeg om ook nog kostwinner
te zijn voor zijn moeder en jon
gere broers en zusjes. Moeder
was weduwe en op zijn ver
diensten aangewezen.
Jan zocht en vond een beter
betaalde baan bij de AEG-Ap-
paratenbau, hij ging er vijftig
mark per maand op vooruit en
dat betekende toen zo'n 35 gul
den voor moeder erbij.
Op 8 mei 1944 werd Jan Sal
verda bij een geallieerd bom
bardement op Berlijn zwaar ge
wond. En op 28 juli werd hij
's ochtends dood in bed aange
troffen. De familie in Leeuwar
den werd per telegram van het
overlijden in kennis gesteld.
Moeder Salverda meldde zich
bij de SD aan het Zaailand om
informatie te verkrijgen over
haar zoon en om te proberen
hem in Berlijn te begraven.
De SD in Leeuwarden advi
seerde haar om in Amsterdam
aan de Euterpestraat inlichtin
gen te vragen, ze verkreeg
daarvoor een reisvergunning.
Daar werd haar een visum ver
strekt om met twee van haar
jongere zonen naar Berlijn te
reizen. In Berlijn aangekomen
en door de AEG-direktie opge
vangen, werden ze onderge
bracht en begeleid op kosten
van de direktie terwijl er tevens
maatregelen werden genomen
om het stoffelijk overschot
naar Nederland over te bren
gen.
In een met lood beslagen kist
werd het daarna op kosten van
de AEG naar Harlingen ver
voerd en op 11 augustus 1944
werd Jan Salverda in Makkum
begraven.
Ook dat gebeurde er in 1944
nog...
Dronrijp G. van der Berg
PAKHUIZEN VLIET
Daar wij veertig jaar op het
Vliet hebben gewoond en er
een timmerzaak hadden, kwam
er veel in mijn gedachten terug,
toen ik de foto op de voorpagi
na van 't Kleine Krantsje zag
van de pakhuizen aan het Vliet.
Mijn schoonvader vertelde dat
toen mijn man geboren werd,
dat was in 1909, hij juist bezig
was met het bouwen van deze
pakhuizen - als men dan een
bepaalde hoogte bereikte
kwam op het bouwwerk de vlag
in top.
En op de dag van de geboorte
van mijn man kwam men juist
zo ver, dat de vlag kon worden
uitgestoken - dat vond hij
prachtig. Later, als hij bij het
werk langs ging, zei hij tegen
de knechten: "Nu ga ik naar
Rusland" en hij ging dan naar
een van de pakhuizen, die
Rusland heette...
Leeuwarden
Mevr. Van der Kolk-van den
Akker
Wanneer uw schoonvader
zei "dat hij naar Rusland"
ging, bedoelde hij daar een
van de pakhuizen aan de
Hoekstersingel mee. Aan
het bouwen daarvan kan hij
hebben meegewerkt - niet
evenwel aan het totstandko
men van de pakhuizen aan
het Vliet. Uw schoonpapa
moest nog geboren worden,
toen die werden gebouwd.
Red.'t KI. Kr.
KRAAMKLINIEK
Heeft één van de lezersfleze-
ressen) van 't Kleine Krantsje
een foto van de vroegere
kraamkliniek aan het Schapen
dijkje? Ik wil hiervan graag een
afdruk laten maken.
Ik heb al eens eerder, met
goed gevolg, een oproep laten
plaatsen. Hopelijk lukt het ook
deze keer.
IdavanderWoude
Farniastate 6
8926 PL Leeuwarden
Tel. 058-665419
JAN PETERS
Waar is Jan Peters, 'de piepe-
stomer', mee bezig, zoals hij in
't Kleine Krantsje op de foto
staat? Hij was een technisch
mens en hij zit buiten een sol-
deerkarweitje uit te voeren - de
ouderwetse soldeerbout is dui
delijk te zien. Hij zal wel ergens
aan zijn voeten een houtskool
vuurtje hebben staan om in een
vuurtest de bout warm te krij
gen.
Een historische actiefoto van
een wel heel bijzondere Leeu
warder!
Leeuwarden Lijfering
DE RUITERSWACHT
In het mei-nummer lezen wij
over de Koehoornpoort, de Rui-
terswagt en over het verdwij
nen van de Ruitersteeg. Maar
met het verdwijnen van de Rui
tersteeg verdween ook de laat
ste herinnering aan de Ruiters-
wacht die van 1675 tot 1850
een belangrijke plaats innam in
onze stad.
In het rampjaar 1672 werd bij
na het gehele land onder de
voet gelopen door de Franse
troepen, geassisteerd door die
van de bisschoppen van Keu
len en Munster.
Doordat Friesland afgelegen
lag, en de Munsterse troepen
tegengehouden werden bij Gro
ningen, leed Friesland het
minst van alle Nederlandse Ge
westen.
Toch was dit geen reden tot
vreugde. Er ontstond in Fries
land een Volksbeweging, die
de grietmannen en hoogwaar
digheidsbekleders verantwoor
delijk stelde voor de slechte
staat van de verdedigingswer
ken, het leger, de uitrusting,
c.a.
De Staten werden bestormd,
oude statenleden werden door
nieuwe vervangen. In Leeuwar
den vergaderden de nieuwe
Staten. In Sneek hadden zich
de oude Staten verzameld.
De chaos was compleet: Twee
Statenvergaderingen die elkaar
bestreden; de vijftien jaar oude
stadhouder Hendrik Casimir II,
die de zaak volkomen uit de
hand liet lopen; de onbe
kwaamheid van de nieuwe
volksleiders, die niet in staat
waren om de hervormingsbe
weging, die zij ontketend had-
dén, ie ieiden en vorm te ge
ven.
Gelukkig keerde in 1673 het
getij, en werd Friesland voor
verdere rampen bewaard. En
na een paar jaar was alles
weer zoals het geweest was.
Wel werden de verdedigings
werken c.a. onder leiding van
Menno baron van Coehoorn
hersteld en zelfs uitgebreid.
Door het herstel van de oor
logsschade stegen de belastin
gen en werd het weer onrustig
onder het volk.
In 1675 stelde Hendrik Casimir
II voor aan de Staten om op 's
lands kosten een gebouw te
kopen en in te richten tot Rui-
terswacht. De Ruiterswacht
diende tot bescherming van de
stad, de stadhouder en de Sta
ten en ter voorkoming van
nieuwe onlusten onder het volk
in verband met de hoge belas
tingen.
Hiertoe werd voor de som van
2900 goudguldens de herberg,
"waar de Bock uithangt", ge
kocht.
Deze herberg lag op de hoek
van de Kleine Kerkstraat en de
Bagijnestraat (thans Kleine
Kerkstraat 26, 28 en 30) en be
schikte over een groot erf, dat
grensde aan een binnengracht,
die een aftakking was van de
Bagijnengracht. Deze gracht
was nodig voor de fouragering
en het drenken van de paar
den. Daar de vestingkundige
Van Coehoorn ook bij deze
plannen betrokken was, werd
de toegangspoort tot dit com
plex de "Coehoornpoort" ge
noemd. Deze poort bevond
zich in de Kleine Kerkstraat.
In 1804 waren de Fransen hier
de baas. De woningen die bij
dit complex van de Ruiters
wacht hoorden, werden in dat
jaar verkocht en de ruiterstallen
werden ingericht, eerst tot bak
kerij en broodmagazijn ten be
hoeve van het Franse Garni
zoen, maar later toch weer tot
Ruiterswacht.
In 1829 was de nieuwe kazer
ne gereed en de oude Ruiters
wacht overbodig. Het complex
werd verbouwd tot Infirmerie,
ofwel militair ziekenhuis. On
danks veel kosten aan verbou
wingen, uitbreidingen en inrich
tingen voldeed dit gebouw niet,
daar ruimte en frisse lucht ont
braken.
In 1850 werd de Infirmerie
overgeplaatst naar het gebouw
op de Wissesdwinger. Na 1860
werd de oude Ruiterswacht, die
steeds meer in ven/al raakte,,
opgedeeld in woningen, die
o.a. aan de Ruitersteeg lagen.
Leeuwarden B. van Raalte
COMMISSARIS WESSER
Tot mijn plezier ontving ik van
morgen met dé post het Kleine
Krantsje van juni met allerlei
herinneringen uit mijn jonge ja
ren. Uw vraag is "Wie kent
Commissaris van politie Wes-
sernog?"
Ik heel goed. Helaas is hij over
leden in 1930 na een zeer ern
stige ziekte. Ik weet dat zo
goed, want ik kwam daar heel
veel aan huis in de Sint Ja-
cobsstraat. Ik was namelijk
heel goed bevriend met z'n
dochter Fred en dat is nog zo.
We zijn al vriendinnen geduren
de zeventig jaar en zien elkaar
nog steeds. Helaas niet meer
zo vaak wegens onze leeftijd
(vier en tachtig) maar we bellen
elkaar nog steeds op en hou
den zo onze vriendschap gaan
de. De hond kende ik ook heel
goed. Hij werd in de wandeling
Busje genoemd.
Mevrouw Cath-Wesser woont
in Bilthoven. Ik zelf in Sassen-
heim.
N. Wachter-Molenaar
HET IJSCOLIEDJE
Het ijscoliedje, dat in het vorige
Kleine Krantsje werd genoemd,
was van Jacob Hamel's Kinder
koor en het ging als volgt:
1) O kijk daar komt de ijsman
aan
de ijsman van de buurt
Die iedere dag geregeld komt
zolang de zomer duurt
Zeg hij heeft lekkere wafels
Van 3 van 5 van 10
En verder grote bekers met
slagroom bovendien.
1 ste refrein zoals in 't Krantsje
2) De ijsman blijft in onze straat
heel vaak een tijdje staan
Hij weet wel waar zijn klanten
zijn
n
"Xil
Leeuwarden, Nieuweweg7-11
tel. 058-131215'
Ziet heus zijn mensen aan
Zijn wafels moetje proeven
die grote die van tien
met zó dik ijs ertussen
een pond wel haast misschien.
Refrein. Hij blijft in 't hoekje
wachten enz.
3) O kijk daar gaat de ijsman
weer
een andere straat nu in
Wij hebben allen ijs gehad
Dat was naar onze zin
In d'andere straat zijn kinderen
die nu aan 't smullen gaan
Want 't heerlijk ijs met slag
room
Trekt alle kinderen aan.
Refrein: Heel langzaam gaat hij
verder,
hij trekt eens aan de bel enzo
voort."
Ik heb de liedjes van 1933 en
1934 en vind ze nog steeds
leuk.
Leeuwarden M. Hollenga
HARTSTIKKE LEUK
Wat is het toch fijn om abon
nee van 't Kleine Krantsje te
zijn. Hartstikke leuk is het om
de belevenissen te lezen, die
leeftijdgenoten hebben gehad
tijdens hun periode op de Leer
school aan de Margaretha de
Heerstraat hoek Wijbrand de
Geeststraat.
Gezien de namen van het on
derwijzend personeel, die een
aantal malen worden vermeld,
hebben enkele van de inzen
ders in dezelfde periode op die
school gezeten als ondergete
kende. En dat was in de jaren
1947 tot 1951 met een vervolg
op de toen nieuw gebouwde
Juliana van Stolbergschool aan
de Robert Kochstraat tot 1953.
Vanuit de Timorstraat waar wij
woonden gingen wij dan via het
(thans gedempte) Vliet, richting
Koepelkerk en Wijbrand de
Geeststraat. (En heer Schou-
stra, velen waren in latere jaren
maar wat blij dat het Vliet werd
gedempt, want het was me
toch eenstiksloot!)
Even voor schooltijd moesten
de klassen zich dan in rijen op
stellen in de Margaretha de
Heerstraat en dan gegroepeerd
de school in. Ook in de gang bij
je eigen klaslokaal werd deze
discipline nog gehandhaafd.
Kennelijk onderwijzers die
reeds de militaire dienst achter
de rug hadden.
(Vervolg op pag. 6)
