FAMILIE VAN DER WOUDE
'T KLEINE KEANTSJE
Oeroud nieuws uit de
Stads- en Dorpskroniek
van dr. G. A. Wumkes
del
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 10
Het maken van handschrobbers, heideboenders, geeft velen te
Surhuisterveensterheide brood; sommige huishoudingen maken
honderd bos van twaalf stuks om ze af te leveren aan opkopers te
Zwaagwesteinde (1893)
Karst Sakes uit de Knijpe tot de galg veroordeeld wegens brand
stichting in het Blokhuis te Leeuwarden, waar hij zijn hemd met
tonder had aangestoken (1701)
Over Friesland waait een storm, die de dijken doet doorbreken. De
Oude en Nieuwe Bildtpolders loopen over, evenzoo de Holwerder
en Engwiemmer polder. Eveneens dijkbreuk tusschen Makkum en
Harlingen (1825)
Uitvoerig bericht in de Leeuwarder Courant over de mislukte proef
ritder "Rin-Allinne"door van Motman op 9 mei 1868)
Prins Frederik rijdt met een vierspan Leeuwarden in onder vreug
degejuich der menigte en stapt ten huize van den gouverneur van
Humalda af; hij vertrekt daarna naar Harlingen (1817)
Brand in de Stroocartonfabriek van de firma J. G. Kuipers aan de
Potmarge te Leeuwarden (1882)
De Stroocartonfabriek in de Schrans te Huizum afgebrand (1899)
Vermist te Bolsward een jonge juffer, gekleed in een geele katoe
nen vrouwenjas, op 't hoofd hebbende een hooge spanen hoed
met groene strik en omhangen met een zwart gaas voor het
gezicht (1793)
De Leeuwarder Courant komt voortaan alleen dinsdags en vrij
dags uit door den algemeenen vrede en wegens een meer geves
tigde orde van zaken in Europa en wijl de nieuwspapieren niet zoo
menigvuldig zijn als voorheen (1816)
De kunstschilder W. Troost stelt ten raadhuize te Leeuwarden zijn
schilderij ten toon, voorstellende de verlegging der gracht van de
Wirdumerpoort tot de Verlaatsbrug, doch zóó, dat men kan na
gaan, hoe de vroegere smaakvolle aanleg van Roodbaard in 1835
tot stand gebracht is geweest. Men ziet de poldergasten op het
doek in verschillende houdingen en werkzaamheden, hun woon
schepen, vrouwen enz. (1868)
De Leeuwarder Kaatsvereeniging 'Greate Hantsje", opgericht in
1886, telt zestig werkende leden (1887)
De juridisch student Everwijn Holbarent uit Grol te Franeker be
geeft zich met een groot aantal studenten 's avonds en 's nachts
naar De Valk, waar eenig jongvolk was vergaderd. Er ontstond
geschil; de studenten werden verdreven en vervolgd tot aan de
Wijdesteeg, waar Holbarent een zekere Abbe Jacobs doodelijk
met den degen stak. De dader is gestraft met onthoofding (1718)
Also een zekere juffrouw Cleemens, geboortig uit Gullikerland en
aldaar gewoond hebbende voor geestelijk dogter in een klooster,
zijnde zeer groot en wel 225 pond zwaar en die haar zes maan
den als docteresse in Leeuwarden heeft opgehouden en veel
menschen heeft bedrogen, zoo word een yder gewaarschouwd
zich voor haar te wagten (1827)
De oud-bombardier-majoor en vuurwerkmaker der artillerie R. Lin
deman te Leeuwarden geeft in den Stadstuin bij H. J. Buys "een
kunstverlichtend vuurwerk, hetwelk in een verhevene en aangena
me smaak is vervaardigd, op welks deugd men kan staat maken"
(1827)
Bij afbraak der herberg De Zon te Sexbierum vindt men vierkante
steentjes met borstbeeldjes er op, en op één een wapen met het
jaartal 1764(1888)
J. Sperner in de Speelmansstraat te Leeuwarden verkoopt de
Essence merveilleuse of wonderessence, volmaakt geneezende
alle koortzen, hartkloppingen, zucht, koliek, steen enz.; 't flesje ft.
1.00(1765).
Verkoop van een fraaie, deftige huizinge naast de Kanselarij te
Leeuwarden, bewoond door dr. E. A. van Idema met Engelsche
schoorsteenen en zomerhuizen buiten de Tuinsterpoort aan de
noordzijde van het Vliet (1760).
Ds. F. Lieftinck te Kimswerd houdt in de Schouwburg te Leeuwar
den een humoristische rede over de geschiedenis van een dwars-
kijker(1875).
Acht eendekooihouders beklagen zich bij den Minister, dat hun
bedrijf wordt bedreigd met ondergang door de eendvogeljacht van
een Engelschman met stoomvlet en kanon op de Wadden gedu
rende verscheidene jaren (1894).
CUÜ.lLJULjLJV'r
'-I o o c» o o c
Nou man, je viene het toch zeker wel goed, da 'k hier mien muzieklessen bijhou
(Vervolg van pag. 4)
de eerste keren van dit zo ge
slaagde initiatief.
Wat waren we gespannen voor
dat het doek opging, en dan
dat mooie decor. Vrouw Holle
die haar veren bed uitschudde!
Ook herinner ik mij nog dat
onze onderwijzer, ik meen de
heer Visser van school 12 op
de Gedempte Keizersgracht
ons in de klas wat voorbereid
had en o.a. ook gevraagd had
of wij thuis voor de voorstelling
niet teveel wilden drinken of
soep eten, want hij had geen
zin om in de pauze met de hele
klas naar het toilet te moeten
gaan. Maar het was mooi, in
derdaad een van de hoogte
punten van de Lagere School.
Er werden in de grote zaal van
de Harmonie ook films ver
toond. Daar zag ik niet mijn
eerste film, dat was "De Kleine
Lord" in Tivoli naast Beeling op
de stille kant Nieuwestad, dat is
nu ongeveer vijf en zestig jaar
geleden. Het mooist vond ik
nog het voorfilmpje, waarin een
onhandige automobilist (toen
nog een zeldzame verschijning)
op een markt dwars door een
groentekraampje reed.
Mijn eerste film in de Harmonie
was "Modern Times" met Char
lie Chaplin. Het was nog de
oude zaal, vóór de verbouwing
in de jaren dertig, met aan de
zijkanten loges en boven een
groot balkon. Daar zat ik toen.
Vanuit gaten in het hoge pla
fond hingen ter weerzijden van
het toneei touwen. Ik wist niet
waar die voor dienden maar
was er erg bang voor. Ik dacht
als ik daaraan trek valt het hele
plafond, of tenminste de decor
stukken naar beneden. De film
was zeer komisch, bij mij in de
buurt zat een man, die bij iede
re komische scène met zijn
handen hevig op zijn dikke dij
en zat te kletsen. Ik moet daar
altijd nog aan denken als in de
reclame een stuk als een "ech
te dijenkletser" wordt aange
kondigd.
Ook zag ik eens toen ik al op
het Gymnasium zat, een to
neelstuk met Cees Laseur en
zijn toenmalige echtgenote
Mary Dresselhuys. Cees La
seur had de rol van professor
en als figuranten voor de stu
denten op de collegebanken
werden leerlingen van het
Gymnasium gevraagd. Helaas
was ik hiervoor nog te jong,
maar mijn drie jaar oudere
broer Anton werd wel uitverko
ren.
Genoten heb ik toen ook van
b.v. "Frasquita", solo toneel
van Charlotte Kohier en van
L'Aiglon van E. Rostant, met
Else Maus als het Adelaars
jong. Onze in het Kleine
Krantsje al vaker genoemde en
geprezen geschiedenislerares
mej. Douma (tante Rens) had
ons al wat voorbereid en geat
tendeerd op een in het stuk
voorkomende coup de theatre,
het gooien van een zware kan
delaar door een spiegel.
Later genoot ik nog van het op
treden van de helaas te jong
overleden zangeres Jouck Cou
perus in het zangspel "Rooits-
ke". Maar toen kwam voor mij
de onderduikerstijd en was het
bezoek aan de Harmonie voor
mij afgelopen.
Ik hoop dat de inwoners van
Leeuwarden en wijde omtrek
toch nog weer veel genoegen
mogen beleven in hun nieuwe
Harmonie.
Helvoirt
Mr. H. S. Bekius
HETPONTSJE
Er waren vroeger drie pontjes
in de stad, een achter de Har
monie, een bij de ingang van
de Prinsentuin en een bij de
gevangenis.
Bij het pontje bij de Prinsentuin
was ook nog een klein jachtha-
ventje. De steiger liep daar een
tiental meters de gracht in en
was aan de voorkant afgeslo
ten door een hoog hek.
Aan het pontje achter de Har
monie bewaar ik bijzondere
herinneringen uit mijn vrijerstijd.
Daar zat ik 's avonds wel in te
scharrelen met mijn meisje.
Mooi uit de wind op een brede
bank en de eendjes om je
heen. En.met een gedoofde
lantaarn op de walkant, want
het was in de bezettingstijd.
Leeuwarden
W. Kramer
Bij het uitbreken van de oorlog
in mei 1940, woonde er aan de
Noordersingel op nummer 71b
een joods gezin en wel dat van
de vetsmelter Mozes van der
Woude, die getrouwd was met
een Bertha Gossels. Mozes
was precies tien jaar ouder dan
zijn vrouw; hij was geboren in
1869, zij in 1879.
Het echtpaar had twee kinde
ren, dochters, Betty, geboren in
1907 en Marga Jetchen There-
se, geboren in 1910.
Er waren ook inwonenden, een
schoonmoeder, Hendrika The-
rese Stein, weduwe van Moritz
Gossels, geboren in 1854, een
schoonzuster, Rosa Gossels
(1888) en een nicht. Bertha Je-
anette Hendrika van der Wou
de (1906).
Op de 23e november 1942 zijn
moeder Bertha van der Woude-
Gossels en de jongste dochter
Marga van der Woude in het
vernietigingskamp Auschwitz
omgekomen. Op dat moment
was vader Mozes van der
Woude al overleden en dochter
Betty was naar Amsterdam ver
huisd.
Zonder twijfel zijn er heel wat
Leeuwarders, die deze familie
Van der Woude hebben ge
kend.
Heel graag zou 't Kleine
Krantsje nu met familieleden in
contact willen komen. Wie ons
op weg kan helpen moet het
zeker doen: Redactie 't Kleine
Krantsje, Vredeman de Vries-
straat 1, 8921 BP Leeuwarden,
telefoon 058-120302.
