T KLEINE KRANTSJE
Makelaardij
Bedrijfs-
makelaardij
voor Friesland
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 4
DE ELZINGA'S
In het vorige nummer van 't
Kleine Krantsje een mooie foto
van de Winkel-van weleer van
de familie Elzinga op de hoek
van Over de Kelders en de Ci-
prianussteeg. De broer en de
twee zusters. De oudere Leeu
warders hebben hen allen ge
kend.
En natuurlijk hun fantasie van
etaleren: klerenhaakjes, de
goedkoopste beneden en hoe
hoger hoe duurder, sponzen
aan de deurpost geregen, de
kleinste beneden, hoe hoger,
hoe duurder.
Het glas in lood in de etalage-
ramen, alles geeft een sfeer,
die zeldzaam geworden is.
Leeuwarders, loopt nog eens
binnen bij Rauwerda aan de
Westerplantage en je bent in
een andere wereld, in een le
vend museum met een fel klop
pend hart.
Leeuwarden
OORLOGSREIS
Lijfering
Bij het lezen van het verhaal
over een kerstreis in 1944 in 't
Kleine Krantsje komen er weer
herinneringen aan dat oorlogs
jaar boven. Nu kun je niet meer
begrijpen, dat men in die tijd
durfde reizen.
De enige zus van mijn moeder
besloot in juni 1944 te trouwen
in Wilnis. Hoe daar te komen?
Per trein was onmogelijk. De
spoorbruggen waren of werden
gebombardeerd en ook de
spoorrails was doelwit.
Een kennis van mijn ouders
werkte bij de "posterijen" en hij
zag een mogelijkheid. Er zou
een "postwagen", een vracht
auto, die kant op gaan en mijn
moeder en ik konden meerij
den.
We zaten tegenover elkaar,
met de rug naar de zijkant,
dicht opeen, allen vrouwen.
Wie wagenziek werd, kroop
naar achter en verdween met 't
hoofd "buiten boord."
Wat moet dat een lange reis
geweest zijn in zo'n gammele
auto. En dan de gevaren: bom
bardementen, beschietingen,
aanhouding door Duitsers.
Gelukkig is dat niet gebeurd.
Als kind van vijf jaar heb je die
gevaren niet zó in de gaten. Je
beleeft het anders.
De auto zou over de rijksweg
langs Bodegraven komen en
daar zouden we afgezet wor
den. We hadden er familie, zo
dat we konden overnachten,
om daarna weer verder te rei
zen.
Rijksweg 12, dat was een bele
venis, zo'n brede weg! In de
buurt van Bodegraven stopte
de auto. Daar stonden we in
het onbewoonde en verdween
de "postwagen" richting Den
Haag.
Mijn moeder slaakte een zucht
van verlichting: "Gelukkig, we
zijn er." Ze was niet zo bang
uitgevallen, maar je kon mer
ken dat ze in angst had geze
ten.
"Heb je die "vrouw" gezien, die
tegenover ons zat? Ze had een
hoofddoek om, diep over haar
gezicht. En de hele reis heeft
"ze" geen woord gezegd. Dat
was een man, als vrouw ver
kleed. O, o, als we toch door
de Duitsers waren aangehou
den, was het niet best ge
weest!"
Toen begon de, in mijn ogen,
vreselijk lange voettocht naar
Bodegraven.
Bodegraven
Adriana van Dam-Kortenoe-
ven
TOILETPAPIER
Men kan het zich tegenwoordig
niet meer indenken, maar vroe
ger gebeurde dat toch maar bij
iedereen, het maken van toilet-,
ofwel "plé-papier". Ook mijn
vader vouwde oude kranten en
sneed ze dan in stukjes. In een
hoek van zo'n velletje werd een
gaatje gemaakt en zo werden
die stukjes dan op de plé ge
hangen. Na gebruik hingen er
na enige tijd alleen nog wat
snippertjes papier aan het
touwtje.
Eens heeft mijn vader aan dat
toiletpapier-van-toen een ge
dicht gewijd en vooral in de
buurt van het Gouverneursplein
en de Kleine Hoogstraat, waar
wij woonden, hebben de men
sen er veel plezier over gehad
- iedereen kende iedereen in
die tijd en in zekere zin vorm
den al die mensen één grote
familie met elkaar.
Hier komt dat vers, want ik heb
het altijd bewaard.
Het is toch maar een groot ge
mak Te brengen steeds een
versch gebak Toch is 't een
onbetwistbaar feit Dat menig
een zeer slordig schijt Op het
platteland in elk secreet Ont
breekt papier zoals men weet
Wanneer men daar zijn darmen
leegt Wordt nooit het gat goed
afgeveegd Is 't een wonder,
dan men dan ontstemt Als al
les kleeft aan 't schoone
hemd? Dan is het toch in 't
vrije veld Oneindig beter nog
gesteld, Daar komt men altijd
goed te pas En veegt zich
met een polle gras Een ou-
derwetsch, knap burgerman
Verzamelt kranten, zoveel hij
kan Hij snijdt ze in stukjes
doch heel net En leegt ze in 't
bakje bij closet Toch is daarbij
een groot bezwaar Hoewel hij
't zelf nooit wordt gewaar Ge
regeld loopt hij "o" hoe dwaas!
Met een annonce op zijn
maas Zoo staat op 't achter
werk eener dame Vaak afge
drukt een breed reclame Het
zij dan worst of chocola Of
zelfs mantels van C A Een
groot geluk was ons beschoren
Toen het closetpapier werd
geboren Wij raden u dus drin
gend aan Met het gebruik
steeds voort te gaan Is, wat
gij brengt, een droge drol, Ge
bruik één reepje van de rol;
Doch loopt het los met dunne
stroomen Zo dient 't papiertje
dubbel genomen Veegt gij uw
gat dan slechts met één De
vingers gaan er grof doorheen,
Een damesneus houdt veel
van geur, Maar dit papier is, 't
wordt beweerd Eerst na 't ge
bruik geparfumeerd.
Breda
S. F. ter Horst
iu de fven-
n
en
Leeuwarden, Nieuweweg7-11
tel. 058-131215*
HET GEITJE
Toen mijn latere buurman Las-
kewitz in 1943 in de Houtstraat
woonde, kwam hij in contact
met een Russisch meisje, dat
hier in een werkkamp zat.
Na de oorlog heeft Laskewitz
dat meisje mee naar huis geno-
Bij het zien van de foto van het "boerespultsje" op Snakkerburen, die wij een
vorige maai afdrukten in onze fotoprijsvraagrubriek ging er bij onze abonnee de
heer R. A. Reitsma in Staveren een lichtje branden. Hij herinnerde zich jaren
geleden van eenzelfde soort situatie een tekening te hebben gemaakt, niet dus van
precies hetzelfde boerderijtje, dat wij hadden gefotografeerd, maar van een plaats
je aan het vroegere Blokkepad.
"Mien groatmoeke fan vaders kant woande op krekt son lokaasje en wel op't
Blokkepad bij boer Kalma en dus oek anne Dokkumeree, ongeveer een kilometer
van Snakkerburen. Bij 't nasneupen fan wat paperassen stuitte ik op een tekening,
die ik daar jaren leden maakt hew fan de woaninkjes en de boerderij. Toen docht
ik "Dit is krekt wat foor Fenno's Kleine Krantsje".
De heer Reitsema schreef ons verder als leuke bijzonderheid, dat zij in de familie
de beide grootmoeders uit elkaar hielden door hen aan te duiden als "Moeke uut
het Luilekkerland" en "Moeke fan 't Pöle
"Ik hoop, dat er meer Leewaddes binne, die sich dit pittoreske hoekje herinnere,
aldus de heer Reitsma. "Het was loof ik nogal een geliefd kuierke langs de Ee,
hier afslaan en dan kwammen je oppe Lekkumerdiek en so gong het dan naar de
stad terug.
men en toen naderde de dag,
dat zij zouden trouwen. In die
tijd was er nog niets te krijgen,
maar van een buurvrouw kre
gen ze een oude trouwjurk -
die zou het bruidje mooi kun
nen dragen.
Dus die jurk in de was en op
maat gemaakt en toen aan de
lijn gehangen in de bleek. Daar
stond ook een geitje aan het
spit.
En toen de jongelui uit de stad
kwamen bleek de halve bruids
jurk door het geitje te zijn opge
vreten. Dat was pech.
Leeuwarden W. Kramer
HERINNERINGEN
De prachtige foto van de heer
Beeksma op de voorpagina van
het kerst- en oudejaarsnum-
mer, stemt haast tot enige wee
moedigheid. Wat was alles
toen nog goed in verhouding,
de beurtschepen langs de kant,
de huizen en bomen haast op
gelijke hoogte, op een lijn, een
harmonisch geheel.
Nog geen zich opdringend the
atergebouw, het Burmaniahuis
nog geflankeerd door fatsoenlij
ke winkelpanden en niet dood
gedrukt door grootschalige ge
bouwen met postmoderne
vormgeving. Had de Algemene
Friese nog niet zo lang geleden
zulke flodderige gebouwen
neergezet, dat ze niet voldoen
de waren voor de gemeente
ambtenaren?
Maar nu wij toch in die buurt
zijn, wil ik graag nog even inha
ken op het artikel "Herinnerin
gen aan de oude Harmonie".
Gelukkig staat er niet "Theater
aan het Water", zoals ik ook al
wel eens ergens lees. Dat is
weer zo'n naaaperij. Hier in
Den Bosch is al jaar en dag de
naam het Casino voor de
schouwburg ingeburgerd. Dat is
nu opeens "Theater aan de Pa
rade", Enschede heeft het
"Theater aan de Markt". Mogen
de steden niet meer iets eigens
hebben. Den Bosch het Casi
no, Leeuwarden de "Harmo
nie"?
Maar genoeg gemopperd, ik
heb heel fijne en als ik mij nu
realiseer ook heel oude herin
neringen aan de Harmonie.
Mijn eerste bezoek was ook
een Sint Nicolaas uitvoering
van "Vrouw Holle". Onderwij
zend personeel van verschillen
de scholen waren de uitvoeren
den. Het moet geweest zijn in
1931 of 1932. Het was een van
(Vervolg op pag. 10)
