SPEURTOCHT NAAR POORT
OLD BURGER WEESHUIS
VERLEIDELIJKE
GARIBALDIHOED
ERGENS IN GRONINGERLAND?
Een laatste wandaad, als 'afscheidsgebaar' geheel in stijl met het karakter van het
regiem - dat was, op de vooravond van onze bevrijding, het door de Duitse
bezetters in brand steken van het Old Burger Weeshuis op de hoek van het
Zaailand en de Zuiderstraat. Een immense vuurzee verwoestte het gehele, bijna
zeventig jaar oude gebouw, dat na de oorlog niet werd herbouwd. Op dezelfde
plaats verrees later het nieuwe kantoorgebouw van de Intercommunale Waterlei
ding, dat er nu nog staat.
pagina 5
Wat bij deze rampzalige brand
ook geheel verloren ging, was
het oeroude poortje in de zijge
vel van het Weeshuis aan de
Zuiderstraat. Een wel heel erg
jammerlijke zaak, omdat dit
monumentje zo'n bijzondere
historische betekenis had. In
vroeger eeuwen was het im
mers de toegangspoort ge
weest van het oude weeshuis
gebouw tegenover het Stadhuis
aan het Raadhuisplein.
Alle bewoners van het in 1534
gestichte Old Burger Weeshuis
moesten na 1672 na het betre
den of verlaten van het gesticht
deze poort passeren, tot in
1875 door de wezen een nieuw
en veel groter gebouw in ge
bruik werd genomen.
Dat was dus het Old Burger
Weeshuis aan het Zaailand en
het bouwen ervan was nog vol
op aan de gang, toen stadsar
chivaris Wopke Eekhoff op een
lumineus idee kwam, waaraan
de heren regenten van het
weeshuis helemaal niet hadden
gedacht.
Wopke Eekhoff stelde voor om
na het afbreken van het oude
weeshuisgebouw de vroegere
hoofdingang een plaats te ge
ven in of bij het nieuwe ge
bouw, als een blijvende herin
nering aan de situatie, die
honderden jaren had bestaan.
Zo kreeg de poort met onder
andere drie kinderfiguren, en
de wapens van de voorname
families Glinstra, Van Viersen,
Mamminga, Hittinga, Faetsma,
Van Heckma en Van Burmania
en het jaartal 1672 een plaats
naast de zijgevel van de nieuw
bouw in de Zuiderstraat - he
laas zonder de karakteristieke
stoepstenen, die zich ervoor
bevonden aan het Raadhuis
plein.
Als toegangspoort had de oude
ingang hier geen functie - die
werd nu overgenomen door
twee deuren in de halfronde
hoek tussen het Zaailand en de
Zuiderstraat.
In het vuur van die catastrofale
brand in de nacht van 14 op 15
april 1945 werd dus ook dat
historische poortje volslagen
verteerd.
VOLSLAGEN VERTEERD
In die veronderstelling althans
hebben wij - niet beter wetend
- tot voor enkele dagen ge
leefd. Maar wat, waarempel,
horen wij nu van onze abonnee
de heer Hendrik ten Hoeve?
Dat die poort, misschien niet
eens zo erg gehavend, er nog
altijd moet zijn!
Ooit kon hij uit de mond van de
antiquair Sije Boterhoek uit Sint
Annaparochie optekenen, dat
die als sloper van de trieste
restanten van het weeshuisge
bouw in dat jaar 1945 in het
bezit was gekomen van de
kennelijk niet verwoeste poort.
En dat hij het monument, zoals
je van een attente antiquair
kunt verwachten, later had ver
kocht en wel "aan een tandarts
uit Groningen" - of deze heel
meester in de stad Groningen
of in de provincie Groningen
woonde, bleef niet bekend.
De heer Ten Hoeve vraagt zich
nu af - en wij doen dat natuur
lijk met hem - of er mensen
zijn, die weten, waar deze ver
loren poort zich nu bevindt.
Is ze nog altijd in het bezit van
die tandarts of in het bezit van
diens nabestaanden?
Of is ze misschien weer verder
verkocht aan wie weet wie?
"Mogelijk" zegt de heer Ten
Hoeve hoopvol, "is het poortje
met behulp van 't Kleine
Krantsje op te sporen en mis
schien is er voor 't Old Burger
Weeshuis zelfs een kans om
het monument aan te kopen."
Welnu, met hem hopen wij dat
van harte, waarbij wij wel willen
aantekenen, dat de heren re
genten van het Weeshuis anno
1945 kennelijk niet zo erg bij
de les geweest.
Hoe hebben zij het, verdorie
kunnen goedvinden, dat dit his
torische monument - in welke
staat dan ook - zomaar in han
den kon vallen van een sloper,
die er vanzelfsprekend wel
raad mee wist?
Maar belangrijker dan het ant
woord op die vraag is op dit
moment natuurlijk het antwoord
op de vraag waar die poort nu
is. Dus: wie het weet moet het
zeggen: redactie 't Kleine
Krantsje, Vredeman de Vries-
straat 1telefoon 058 -
120302.
Het was winter en er lag
sneeuw op het Oldehoofster-
kerkhof rond de oude gemeen
teschool V. Tijdens de school-
pauze kuierden de meesters
Dijkema, Veenstra, Radema
ker, Terpstra en Plantinga heel
gemoedelijk met het pypke an,
over het plein langs de school
op en neer.
Een van hen, meester Rade
maker, droeg zo'n echt ouder
wets Garabaldihoedje, zo'n
mooi dopke. En dat was voor
een van de brutaalste leerlin
gen op het plein gewoon té
verleidelijk. Hij kneedde dus
een sneeuwbal, mikte en.
kegelde meester met een ui
terst bekwame worp die dop
van zijn hoofd.
De getroffene stond meteen in
vuur en vlam en stevende op
het groepje belhamels af, dat
er beslist meer van moest we
ten.
"Wie heeft dat gedaan?" vroeg
hij streng.
Niemand zei een woord.
"Jij soms?" vroeg de meester
aan de knaap, die inderdaad
de dader was.
"Nee meester" klonk het over
tuigend.
Toen wendde de heer Rade
maker zich tot zijn collega
Terpstra.
"Heb jij soms iets gezien?"
Maar die gaf geen commentaar
- hij wist wel degelijk het fijne
van de zaak. Want toen de
schuldige even later de klas
binnenkwam, nam meester
Terpstra hem even samen
zweerderig apart.
"Jongen" zei hij niet zonder be
wondering. "je hebt hem fijn
geraakt. Maar pas op - niet
weerdoen, hoor!"
De vroegere toegangspoort, aangebracht naast de zijgevel van het
Old Burger Weeshuis in de Zuiderstraat. (Foto: Collectie Fenno
Schoustra/'t Kleine Krantsje)
V i- - --
Het oude Old Burger Weeshuis tegenover het Stadhuis. De fraaie toegangspoort zat hier dik tweehonderd jaar in de gevel, van 1672 tot
1875. (Tekening: Collectie Fenno Schoustra/'t Kleine Krantsje)
