Jou
'T KLEINE KRANTSJE
ELFHEREN
'e-U
in- ole Jien
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
UIT DE OORLOG
Het was in de laatste oorlogsja
ren dat er bij de Praktische
Hulp aan het Oldegalieën te
genover ons huis regelmatig
Duitse vrachtwagens kwamen
met vaak Russische krijgsge
vangenen, die in de kazerne
gevangen zaten en werkzaam
waren op de vliegbasis. Zij
werden ontsmet en kaalge
schoren.
Ook kwamen er vaak auto's
met Duitse uniformen, soms
onder het bloed en met kogel
gaten erin. Die werden in de
P.H. gewassen en hersteld en
dit kwamen wij te weten van de
heer en mevrouw Koelmans,
die beheerders waren van deze
afdeling.
Op een middag kwam er weer
een grote vrachtwagen met een
generator aan de zijkant, welke
gestookt werd met kleine blok
jes hout, vol met kleding en re
servehout.
Tegen de avond, het was al
schemerachtig, werd door ie
mand de auto opengebroken
en werden alle zakken, die er
in stonden door de buurtbewo
ners meegenomen. Die avond
werden er huiszoekingen ver
richt, maar er werd maar weinig
gevonden, doordat er huis aan
huis gewaarschuwd was. De
volgende morgen bleek dat er
veel van het hout in de Dokku
mer Ee lag; één groot plakaat
hout doordat het 's nachts flink
gevroren had. In de avond wer
den alle beschikbare mensen
uit huis gehaald en naar de
loods van aannemer Van der
Veen gebracht. Hier moesten
steigers worden stukgezaagd
en gekloofd, net zoveel zakken
als er uit de auto gestolen was.
Mijn vader die bij de bakkerij
Zelfstandigheid werkzaam was,
maar nu gedwongen werk ver
richtte in bakkerij Excelsior,
kwam tegen achten naar huis
en moest ook meehelpen. Maar
na twee uren wachten, mocht
hij weer naar huis, omdat hij
gezegd had dat hij de volgende
morgen om zes uur alweer
moest beginnen om de beken
de Duitse kuch te bakken.
Leeuwarden Jan Rauwerda
GEEN HUISJESMELKER!
De heer Ganzevoort heeft zich
nodeloos druk gemaakt over
mijn bijdrage van februari.
Door het opheffen van het con
servatorium (via het Herenac-
coord) verdwenen er twee mu
ziekwinkels in Leeuwarden:
Albert Hahn en Ganzevoort.
Na het voltooien van het win
kelgebouw op het Wilhelmina-
plein kregen een aantal winke
liers het zeer moeilijk...
enerzijds door forse huurverho
gingen en anderzijds doordat
sommige eigenaren er een an
dere zaak in wilden hebben (dit
kwam ik enkele malen tegen in
de Friese dagbladen). Daarmee
bedoelde ik niet de verdwenen
muziekwinkels.
De Gemeente verweet de Pro
vincie terecht in verband met
de 'kaalslag' van Leeuwarden
via het Herenaccoord.
Door het gemeentebeleid (win
kelgebouw Wilhelminaplein)
zette de 'kaalslag' van Leeu
warden zich voort.
Het spijt me dat de heer Gan
zevoort mijn bijdrage anders
geïnterpreteerd heeft en daar
door naar de pen moest grij
pen.
Leeuwarden Chris Visser
DANSORKESTEN
Toch nog weer een aanvulling
en verbetering betreffende de
knappe dame, die wij met An
nie Harms aanduidden. De juis
te naam moet zijn Annie Har
mens.
Vader was niet de loodgieter,
moet een oom zijn geweest,
neen, de vader van Annie
Harmens werkte in ieder geval
voor 1940 op de Frico.
Zegsman is de heer G. Beeke-
ma, die ook tot 1942 op de Fri
co werkte. Want, zo kreeg ik
telefonisch te horen, in 1938
bestond de Frico veertig jaar
en werd er een revue opge
voerd, meerdere malen, in de
Harmonie. Op het programma
staat 12 en 13 oktober 1938
vermeld. De band van Annie
Harmens had toen de naam
van "The Lucky Stars". Staat
allemaal op papier. Prachtig na
al die maanden nog even deze
verbetering en aanvulling. Wat
een communicatie zo door ons
Kleine Krantsje. En hartelijk be
dankt de heer Beekema.
Leeuwarden
Ritsko J. van Vliet senior
ANNIE HARMS
Annie Huisman-Harms, over
wie de laatste tijd nogal wat in
't Kleine Krantsje werd ge
schreven, is jarenlang concert
meester eerste violen geweest
bij het Leeuwarder Salonorkest
Sinnema.
Haar man, Bauke Huisman,
was hoofdboekhouder bij de
Waterleiding. Enige jaren gele
den zijn ze kort naar elkaar
overleden. Hopelijk weer een
raadseltje opgelost.
Leeuwarden A. Kamminga
En, hoe is het mogelijk, tóch
weer een raadseltje erbij.
Want was het nou Harmens
of Harms? Zullen we het
maar op Harmens houden?
Zo hebben we haar ook eer
dergenoemd.
Red. 'tKI. Kr.
JEUGDJAREN
Bij Camstraburen, waarover het
een en ander werd geschreven,
bracht ik mijn jeugd door. Je
speelde daar verstoppertje tot
ver in de omstreken en ook ik
zwom in de Dokkumer Ee,
maar dat vond ik altijd wat eng
vanwege de ratten, die daar in
zaten.
De smederij van Olijnsma was
een hoofdstuk apart - voor mij
als kind was dat het einde. Het
is mooi, dat er wat werktuigen
van de smederij bewaard zijn
gebleven - er verdwijnt al zo
veel.
Ook denk ik terug aan de
speeltuin "Het Rengerspark"
met zijn vele clubjes in oorlogs
tijd en de ijsbaan. Overal woon
den kinderen van je school; tja,
wat woonden daar een mensen
op een klein stukje grond.
Als ik naar mijn moeder ga, die
nu acht en tachtig is, rij ik over
de Rengersweg en moet ik
weer denken aan zo'n zestig
jaar geleden. Er zal veel armoe
zijn geweest en veel verdriet,
maar ook veel plezier en saam
horigheid.
In de oorlog moesten wij eerst
naar School 8 aan het Oldega-
lileën en op het laatst naar
School 6 bij de Ambachts
school, dat was voor ons ver
lopen. We zaten daar bij mees
ter Ehlhard, dat was een fijne
man. We kwamen de klas in en
dan speelde Willy Dekker van
de Breedeplaats op de fluit en
dan zongen wijprachtig
Het leren schoot er in de oorlog
wel eens bij in, maar ik denk,
dat we allemaal wel goed zijn
terechtgekomen.
Ik vertel mijn kinderen, nu vol
wassen mensen, wel van die
tijd en zij vinden het best inte
ressant. Toen ik er in 't Kleine
Krantsje weer alles over las,
werd ik er weemoedig van en
dan denk je, wat gaat een le
ven snel. Maar ik heb een fijne
jeugd gehad en denk er met
ontzettend veel plezier aan te
rug.
Grouw
Leny v.d. Meulen-Mulder
BEENGEBROKEN
De Hemelvaartsdag van 1927,
nu dus acht en vijftig jaar gele
den, zal ik me altijd blijven her
inneren. Als juniorenvoetballer
van "De Zwaluwen" namen we
toen deel aan een toernooi in
Dokkum. Daar speelden we
een openingswedstrijd tegen de
Elf heren die muziek maken in
een schuur. In Leeuwarden, op
een dorpsfeest? Achter op de
kaart staat wel Leeuwarden
vermeld in rode inkt. Een zoge
noemde Carte Postale, met in
het midden een streep, dus van
vóör 1901. Neem aan dat ik te
jong ben om muzikanten te ont
dekken.
Staan er personen op, die later
bij de straatmuziek waren?
Willem Zwart, Engelaar, noem
maar op. Of de decorateur
Hendrik Giesing?
Wie kan hier uitkomst bieden?
Een leuk zoekplaatje voor onze
abonnees. Maar ik weet het
niet. In plaats van een schuur
lijkt het ook wel een feesttent.
Wij horen het wel weer.
Leeuwarden
Ritsko J. van Vliet senior
pagina 4
organiserende vereniging.
Grote kerels, die minachtend
neerkeken op ons, veel kleine
re knapen. "Met hoeveul wille
jimme velieze, met tien of met
twintig nul?" "Liefst met twintig
nul! antwoordden wij.
Niettemin, we wonnen met 2-0
van die grote kerels en ook de
volgende wedstrijd wonnen we,
waarna we de finale moesten
spelen tegen Stiens. Dat waren
ook grote kerels. Tot vlak voor
het einde stonden we met 1-0
achter. Toen kreeg ik als spil
onverwacht een vrije doortocht
naar het doel. Nóg zie ik de
keeper op mij afstormen - ik
kreeg een schop en buitelde
voorover. Toen ik me oprichtte
zag ik mijn scheenbeen in een
hoek van negentig graden lig
gen. Gebroken!
Als de verdere behandeling
normaal was geweest zou ik dit
verhaal als heel bijzonder niet
geschreven hebben.
Vervoer naar Leeuwarden per
...taxi, mijn gebroken been pro
visorisch gespalt op de achter
bank, over hobbelige straatwe
gen, eerst naar mijn huis, toen
naar het Diaconessenhuis.
Het been werd gezet door dr.
Straat, een zeer sympathieke
chirurg, die me naderhand
steeds "de voetballer" noemde.
Ik mocht nog niet naar huis en
na enkele dagen kwamen dr.
Straat en mijn vader met ernsti
ge gezichten bij mijn bed.
Mijn been bleek scheef te gaan
groeien, waardoor langer ver
blijf in het ziekenhuis noodza
kelijk was. Later hoorde ik van
mijn vader hoe dr. Straat het
hem uitlegde:
"Als u als schilder een lijn trekt,
en hij blijkt niet recht te zijn wat
doet u dan?"
"Dan veeg ik hem af, en begin
opnieuw."
Dr. Straat: "Zoe doe ik het met
het been van uw zoon ook."
Dus opnieuw naar de operatie
zaal, waar een pen door mijn
hiel kwam, en opnieuw naar
zaal voor rekverband. Door ge
wichten via katrollen naar pen
in mijn hiel werd het been recht
getrokken. Na veertien dagen
het been opnieuw in gipsver
band, zes weken thuis liggen,
weer naar het Diaconessenhuis
- gips eraf, en tot ieders ver
wondering bleek het been nog
niet geheeld. Dus opnieuw in
het gips, nu met een beugel er
onder, zodat ik ermee kon lo
pen (hompelen) waarna na een
maand het been, zij het niet tot
tevredenheid van dr. Straat, ge
nezen bleek. Alle verdere ellen
de en pijn zal ik maar niet be
schrijven, zoals die van het ver
voer van ambulance naar
operatietafel, doorknippen van
het gipsverband door leerling
verpleegsters, die met een
soort betonschaar al wringend
langs knie- en enkel- en breuk
gewrichten aan beide zijden het
gips trachtten door te knippen,
het overbrengen van brancard
naar bed, waarbij het onbe
schermde gebroken been voor
zichtig werd meegetild.
Hoor ik vandaag de dag regel
matig ambulances met hun si
renes langskomen, dan denk ik
nog wel aan die dagen terug -
maar ik geloof wel, dat de hui
dige methoden om zo'n patiënt
aan te pakken, een stuk beter
zullen zijn dan die van toen.
Enschede S. D. Postmus
