RENNERS OP DE ROLLERS
NEGENJARIGE REDT
BROER UIT WAK
De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
'T KLEINE KEANT5JE
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
pagina 15
In zijn niet aflatende zorg voor
het wel en wee van zijn gezin
pijnigde Pake zijn hersens af
door allerlei activiteiten te ont
plooien om het beslist zeer
schrale spoorsalaris wat te ver
ruimen.
Ik vertelde al eerder dat er ge
regeld een of twee schapen
werden gehouden. Achteraf
ook geen grote bijverdienste.
Alléén in het voorjaar, wanneer
mijn grootmoeder de beesten
molk en schapekaas bereidde.
Als Pake later opperde dat ze
maar geslacht moesten wor
den, omdat ze droog' stonden,
stak er een storm van veront
waardiging op en wel van de
kinderen. Immers, zij hadden
de dieren zien arriveren als lie
ve lammetjes. Eindje besluit
was, dat Pake op het tijdstip
dat de kinderen naar school
waren, de beesten afzette bij
de naastwonende boer. Wan
neer de kinderen dan thuis
kwamen, was het verhaal dat
ze waren weggelopen.
Op een dag kwam Pake op het
idee een paar biggen te willen
kopen. Mijn grootmoeder vond
dit een bar slecht idee en dat
zei ze ook.
"Hoor eens hier, Siets, die bar-
gen komme in un knap hok en
soa erg stinke ze niet, as je ze
mar geregeld skoan houe en
flink sand op e gron doen".
"Ja, mar", wierp mijn groot
moeder tegen, "se mutte goéd
voërd wudde. De skapen had
den genoeg an gras, mar die
bargenniet!"
Pake wuifde alle bezwaren
luchtig weg. Van waaibomen-
hout timmerde hij een fiks hok.
"Is dat hok niet veul te groat,
Jacob?" vroeg oma.
"Nee, lieve, se groeie noch,
hé?"
Er werden twee kleine bigge
tjes gekocht. Dat is leuk spul,
zolang ze klein en rose zijn. De
kinderen raakten niet uitgeke
ken. Maar alras waren er boze
woorden tussen Pake en zijn
Stadgenoot Jacobus Dou-
ma, geboren in 1873 en
overleden in 1952, is jaren
lang brugwachter geweest
van de spoorbrug over de
Harlingervaart bij Schenken
schans. In die tijd heeft hij
heel wat meegemaakt. Een
kleindochter heeft nu als
"Saskia" verschillende bele
venissen van haar Pake op
schrift gesteld.
Sietske. Het ging over het ko
ken van aardappelschillen en
groenteresten in een grote
oude pan. Deze stamppot werd
door de varkentjes zeer op prijs
gesteld, maar de bereiding van
de 'maaltijden' gebeurde in
huis! En de geur was bepaald
niet lekker. Besloten werd dan
ook deze activiteit naar buiten
te verplaatsen. De schillen en
ander afval van Pake's gezin
waren echter lang niet toerei
kend voor de schroklust van de
groeiende biggen. Dus ging
Pake bij de buren langs de
vaart vragen of hij hun schillen
kon krijgen Dat was geen punt,
maar bij grootmoeder viel dit
slecht.
Eens gebeurde het dat zij lo
pend uit de stad huiswaarts
keerde en haar Jacob voor zich
uit zag gaan, met een grove
zak op de rug: de schilleboer!
Ze schrok er van. Op haar ma
nier was oma een pronte
vrouw, die als ze uit ging, ge
zien mocht en wilde worden.
Maar Pake zag haar al en riep:
"Siets, lieve, binne jou daar,
nou kenne we moai tegare
naarhüs".
Ze klemde de lippen op elkaar
en zei niets. Pake had het wel
door en met een olijke grijns
keek hij af en toe zijdelings
naar haar. Ze hield het dan ook
niet vol en op het laatst scha
terde ze het uit.
De varkens groeiden als kool
en toen gebeurde het. Op een
middag tijdens een kopje thee
zei Pake, naar buiten kijkend,
"Krisje, waar is't bargehoki"
Beiden vlogen naar buiten. Het
hok deinde over de tuin, terwijl
er knorgeluiden uit opstegen.
Dan stond het weer even stil,
midden in de moestuin.
"Och lieve frede Jacob, doen
daar wat an!"
"Gyn tied", zei Pake, "de bruch
mut dicht. Straks sal ik even
sien". Hij repte zich naar de
spoorbrug. Mijn grootmoeder
stond al aan de grond gena
geld dit absurde schouwspel
gade te slaan. Het ging raar!
Het hok deinde naar de stokbo-
nen... En ja, hoor, de stokken
sneuvelden als waren het luci
ferhoutjes. Toen koerste het
hok naar de spoorsloot, bleef
even staan en stolperde daarna
pardoes in de sloot. Geluid van
versplinterd hout, gegil en ge
kerm van de varkens en toen
stilte.
Toen Pake na zijn spoorbrug-
licht het slagveld overzag,
nam hij kalm de pet van zijn
hoofd, krabde zich de schedel,
herplaatste de pet en toog aan
het werk.
Eén varken was verdronken en
de andere op sterven na dood.
De dieren werden afgetranspor-
teerd en het hok in kachelhout
jes gehakt. Tja, en ook de ra
vage in de moestuin was niet
gering!
"Nou nimme we gyn bargen
weer, hoor je mij Jacob?"
"Nee", zei Pake, "dit is spul
van niks!"
Saskia
Het is in de oorlogswinter van
1942 gebeurd, dat het achtjari
ge zoontje van een meneer
Reitsma uit het Werkmanslust
zich op het ijs waagde bij de
Vrouwenpoortsbrug. Even ging
het goed, tot het moment
kwam, waarop het ijs brak en
de knaap in het ijskoude water
verdween.
Krampachtig klemde hij zich
vast aan het voortdurend af
brokkelende ijs, om zo lang
mogelijk het hoofd boven water
te houden en zijn situatie leek
bedenkelijk te worden omdat
eventuele redders zich niet op
de nog zo zwakke ijsvloer durf
den te begeven.
Maar zie: het één jaar oudere
broertje van de drenkeling, die
hier ook in de buurt was, be
dacht zich geen moment en be
sloot direct de helpende hand
te bieden. Gadegeslagen door
tientallen mensen op de wal en
de brug, trachtte de jonge red
der z'n broertje te bereiken
door op zijn buik over het ijs
voort te glijden.
Terwijl iedereen de adem in
hield zag hij echter geen kans
dicht genoeg bij de drenkeling
te komen. Toen evenwel trok
de dappere redder zijn jas uit
en bracht zo de noodzakelijke
verbinding met zijn broer tot
stand.
En tot grote opluchting van al
len, die deze gevaarlijke hulp
actie gadesloegen, bracht de
redder zijn broer langzaam
maar zeker in veiligheid.
Wat er toen nog restte zal wel
een hele koude tocht naar het
Werkmanslust zijn geweest!
Dit is een foto van lang geleden, waar vooral wielerliefhebbers verlekkerd naar zullen
kijken: kampioensrenners in Leeuwarden op de rollenbaan. Het zijn Toon van den Bogaard
en de legendarische Piet Moeskops. Toon wordt vastgehouden door de wielrenner Bis
schop en Moeskops door de vermaarde Bep Andriessen Senior, de vader van de later als
wielrenner zo bekend geworden Bep Andriessen Junior, die na zijn succesvolle wielercar-
rière bekendheid kreeg door zijn Rennershuis, eerst in het Auckamastraatje, daarna aan de
Voorstreek. De meneer links is Uulke de Boer, die directeur is geweest van de helaas ter
ziele gegane Leeuwarder wielerbaan.
Op de eerste januari van dit jaar telt Leeuwarden 54537 inwoners.
(1939)
Er wordt een houten fiets- en voetgangersbrug aangebracht over
de stadsgracht tussen het Hoeksterpad en de Oostersingel. De
nieuwe verbinding zal de route voor heel veel fietsers en voetgan
gers aanzienlijk bekorten. (1982)
De Leeuwarder Courant en Het Leeuwarder Nieuwsblad krijgen
een nieuwe concurrent. Het is Het Volksblad voor Friesland, een
speciale editie van het te Amsterdam verschijnende socialistische
dagblad Het Volk van de N.V. De Arbeiderspers. Drukkerij en
kantoren van Het Volk krijgen een plaats in een patriciërshuis aan
de Tweebaksmarkt. (1931)
Een vier en vijftig jaar oude stadgenoot, die de kost tracht te
verdienen met het flappen van vogels, wordt op een kwade dag
door zijn omgeving als vermist opgegeven. Dagen later komt hij
letterlijk boven water en wel in de Harlingervaart. Vermoed wordt,
dat hij door een noodlottig toeval te water is geraakt. 1906)
Het actieve bestuur van de actieve "Vereeniging tot bevordering
van het vreemdelingen verkeer voor Leeuwarden en Omstreken"
organiseert in samenwerking met de Vereeniging "Nijverheid" en
de "Vereeniging van Nijverheid, Landbouw, Veeteelt en Tuinbouw
een Nijverheidstentoonstelling. De expositie wordt een groot suc
ces. (1906)
Kennelijk om de aandacht af te leiden van overkomende vliegtui
gen, die voor een groot bombardement op weg zijn naar Essen,
werpt een eenzaam geallieerd vliegtuig 's nachts een aantal bom
men op het vliegveld van Leeuwarden. De enige boerderij, die nog
op de vliegbasis staat, Groot Humalda van de Tamminga's, wordt
getroffen en brandt tot de grond toe af. (1942)
Kijk eens aan, Leeuwarden haalt de wereldpers! In het Diaco-
nessenhuis vindt de succesvolle operatieve scheiding plaats van
de "Siamese tweeling" Folkje en Tjitske de Vries uit Molenend.
Nooit eerder hebben artsen kans gezien met goed resultaat twee
jonggeborenen van elkaar te scheiden. (1954)
Er openbaren zich plannen om een nieuw stadhuis te bouwen of -
wanneer dit mogelijk is - om het bestaande gemeentehuis aan het
Raadhuisplein aanzienlijk uit te breiden. Echte ouwe Leewadders
vrezen, dat bij het uitvoeren van de laatste plannen het oude
Oranje Bierhuis wel eens verloren zou kunnen gaan. "Dat bierhuis
moet er blijven" vinden zij, "het heeft altijd een aparte plaats inge
nomen in de stad. (1957)
In mei doet de vroegere huisarts, Dr. O. uit Berkel en Rodenrijs
zijn intrede in de Leeuwarder Strafgevangenis. Hij is tot levenslang
veroordeeld wegens moord op zijn vrouw. Hij moest eens weten,
dat hij in de toekomst ook in Leeuwarden nog eens wegens moord
(in de gevangenis) zou worden veroordeeld tot levenslang! 1955)
In het pand Peperstraat 5 komt een "Technische en Algemene
Boekhandel En gros en En detail". Het is een onderneming van
Bauke L. Mulder. 1923)
De Vereniging van Notarissen in het arrondisement Leeuwarden
bestaat nu precies honderd jaar. (1950)
