'T KLEINE KRANT5JE
LOUW
LOENE
HET STAAT ER WEL
MAAR 'T IS NIET WAAR
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
Meindert Douma stalt syn fyts
in ut ligusterhaagje en staat
met tien stappen in 'e kamer.
Klaas Smit sit dwars in 'n klub-
ke achter de krante.
"Heu! Gaast mèt?" "Waarhe-
ne?" "D'r is wat te rédden in 'e
Harmenie fan 'e MTS, kan oek
HBS weze." "Hest kaartsjes?"
"Nee, we siene wel."
Ut loopt aardech an bij de Har
menie, allemaal jongfolk. Se
sküve met naar binnen, maar in
'e hal staat 'n kontreleur dyt
kaartsjes sien wul. Se make
hun infentarus op: Meindert het
alleen 'n portemenee met niks
en 'n fietssleuteltsje. Klaas het
'n anfreten pakje sigeretten en
twee kaartsjes fan ut buurtfeest
fan forige week. "Krek doen of
we d'r bij hore."
Flak achter 'n klofke jongelui
gane se de hal in. Klaas leit
druk pratend wat üt over brille-
glazen (syn fak) en het gyn
euvelmoed in 'e kontreleur dy
beleefd maant: "Uw kaartjes,
heren." "Hüh... o ja." Ferstrooid
langt Klaas de kaartsjes over.
"Deze kaartjes zijn niet geldig,
meneer." "Wat? Verèk, hè'k de
ferkeerde kaartsjes metno-
men..."
Se stane weer buten. Wat nou?
"Meskien sien we soa wel 'n
bekende." Se kieke de foarbij-
gangersd'ropan.
"O, daar komt Hannes an, met
die slome hè'k foarege week
noch heibel had."
Klaas strüst opgetochen op
Hannes af, slaat 'm op ut skou-
der of ie 'm 'n ridderslag geeft
en seit harteluk: "Heu Hannes,
sast oek naar 't feest?"
Hannes wist nyt dat de ruzie
alweer bijleit was en houdt 'm
an 'e opperflakte. "Ja, jim oek?"
"Nou, dat was ut plan al, mar ik
hef de kaartsjes thüs lége laten
en gyn nocht om dat hele énd
werom te gaan, dan komme we
te laat. Sigeret?" Klaas presen
teert üt ut frommeliche pakje.
"Graach." De sigeret geeft
Hannes weer houfast. "En wat
salie jim dan nou?"
"Afwachte of d'r 'n geskikte
vent komt dy oans naar binnen
helpt."
Omdat hij toch wachte mut tot
'e sigaret op is, fraacht Han
nes: "Hoedan?"
"Nou, dy vent gaat met syn
kaartsje naar binnen en geeft
ut oans dan deur ut weesee-
raamske. Dan komme we d'r
makkeluk omstebeurten in."
Hannes stryd even tussen wet
en recht, maar dan seit-ie on-
ferskillechweg: "Waar is dat
pleeraam?" "Fanüt 'e hal rech-
som."
Hannes verdwynt in 'e hal.
Klaas en Meindert dangele in 'e
richting fan één fan 'e raamkes.
't Duurt nochal 'n skofke foar
se Hannes syn benepene stem
hore. Hij staat seker te houwen
en te keren op'e bril. "Héél"
"Ha! Geef maar." Klaas steekt
dehan al üt.
"Ut kan nyt, dy vent skeurt se
deurmidden." D'r kraakt wat en
Hannes ferdwynt inienen. "As
dié bril broken is, kan ik 'm nyt
make," seit Klaas nochteren.
"Sonde fan mien sigeret." Se
hange wat rond en belanne op
ut parkeerterrein. "Fijn wa-
chentsje." Klaas aait over 'n
donkerrooie Buick. "Sit noch
goed in 'e lak, hij glimt as 'n
honnekeuteltsje in'e maneskyn.
Must kieke, hij staat nyt iens op
slot!" Asof ut syn eichen is,
glydt-y achter ut stuur. "Wat 'n
oene, ut ketaksleuteltsje sit 'r
noch in."
Meindert is 'r as de kiepen bij:
"Kanne we nyt 'n êndsje riede?
Even perbere?" Se kieke hoe
den om hun hene. "Pas op,
daar staat de bewaker."
Klaas klauwt haastech üt 'e wa
gen. "Né, da's nyt fertrouwd,
we mutte bij 'm langes." Se
kieke met hartseer naar dy
gastvrije Buick. Ut ferlangen
skenkt Klaas inspiraasje: "We
gane werom, fliege om'e Har
menie hene, komme hier büten
asem an en sêge in ut foarbij-
gaan teugen dy bewaker dat
we wat fergeten hewwe en ut
even met'e wagen hale mutte.
En dan riede we fijn even 'n
êndsje om!" "Mieters!" Foar-
sichtech trekke se sich terug tot
büten ut sicht fan 'e bewaker
en beginne dan te draven,
om'e Harmenie hene. As se
fan'e andere kant ankomme,
staat de bewaker krek te pra
ten. "Even wat hale, bin so te
rug," hymt Klaas. "Aol rait,"
seit de man. Se skiete tussen
twee auto's deur. "Links staat
ie." Rats! seit 'n bumper en de
soam fan Klaas syn jas is wij
len. Stroppen fare oek met.
Se drave verder, staan dan ini
enen stilde wagen is fut.
In 'n steegje ruste se üt en per
bere over de flater hene te
kommen. Dan, sonder erch,
lope se toch weer in 'e richting
fan 'e Harmenie. Ut is d'r nou
stil. De kassa is dicht en de
kontreleur rookt 'n sigaret op 'e
stoep. Se blieve an 'e overkant
fan'e straat lopen.
"Us se loof ik 'n moord-avend
wurre," seit Meindert spytech.
"Hèwwe wat an," Klaas is noch
nyt helemaal over de Buick
hene.
"Is d'r nou heiendal gyn kans
om d'r in te kommen?" Mein
dert wacht op 'n feulbelovend
foarstel, maar Klaas het an dat
foarstel fan soastraks genoeg.
Hij seit krekt sofeul as de stie-
nenfan ouds.
"Deur 'n raam?" lokt Meindert.
"Nou ja, we kanne ut saks per
bere."
Foar de tweede keer, nou sta-
dech, lope se om 'e Harmenie
hene. 'n Raam tekent 'n donker
plak teugen de grieze muur.
"Daar!" Ut siet 'r üt as 'n op-
sküffenster. Se sette hun na
gels d'r onder en ut raam geeft
'n bitsje met. "Nou toegliek 'n
flinke set. Ja!" 't Raam skiet
omhoog en maakt in 'e stilte 'n
lewaai of de halve Harmenie in
mekaar flikkert. Se fersküle hun
even tussen de strüken maar ut
blyft stil. Dan klimme se deur ut
raam naar binnen. Ut is maar
'n klein kamerke. Se taste naar
'n deur. Klaas steekt Meindert
haast 'n ooch üt. Dan foelt ie 'n
deurknop, maar de deur sit op
slot. "Ferroest," seit ie nidich.
Se klimme weer naar büten
"Ferder kieke?" Meindert doet
gyn lichting meer. Ferderop
staat 'n raam open, maar noch
'n êndsje ferderop staat één
fan 'e nachtfeiligheidsdienst.
"Siën wast doen kanst," port
Meindert, "ik hou dy man wel
an 'e praat."
Hij fraacht om fuur, fertelt dat
ut einepiekewaer is en gister
oek en misskien morren oek
noch wel en de man seit ut een
en ander teruch, maar weet fan
gyn ferwieken. Klaas is al on
der ut raam en deur en ferbyt
'm. Dan wacht ie Meindert syn
weersfoarspelling nyt ferder af
en klimtweer naar büten.
Met 'e smoar in dangele se fer
der en dan is 'r inienen 'n deur
dyt nyt op slot is. Se gane d'r in
en stane in 'n gangkje met fer-
skeidene deuren.
"Weestou hier de wech?"
Klaas wel, netuurluk. "Hier
rechsom en dan binne we flak
achter ut toneel."
Maar in 'e gang rechts staat 'n
wantrouwech man. "Wat mutte
jim hier?"
"Ik mut Diekstra hewwe, is dy
d'r oek?"
"Diekstra?" De man prakkiseert
even.
"Ja, hij sü 'n pakje klaarlêge en
datsü ik hier afhale."
"Nou, ik weet fan niks," seit de
man, "maar ik sal wel even fra-
ge."
Fanüt ut halfdüster komme füt-
stappen. "Héé, wete jou oek
wat fan 'n pakje fan 'n Diek
stra?" roept de man de fütstap-
pen tegemoet.
"Diekstra? Nee." De man dyt
bij de fütstappen hoort trêdet in
ut licht. Ut is de kontreleur fan
de ingang. Hij steekt syn hoofd
foarüt as 'n kyp dyt 'n wurm
siet. Dan steekt ie oek syn kin
pagina 11
foarüt en raast: "En nou sü'k
maar 's opdondere as ik jum
was. Jim ferfele my al lang met
dat omtiizen hier!!" 't Is 'n
boom fan 'n kerel met 'n paar
grouwéleche füsten. Nou ja, se
waren toch al fan plan om
maarfuttegaan...
Se binne al 'n heel énd op weg
naar hüs as Klaas sjachreinech
fraagt: "Wanneer gane we
weer 's naar 'n fuif fan dij?"
"Soadra astou 'n waterdichte
menier weest om fergees erges
in te kommen," geeft Meindert
werom. Dan sêge se niks meer
tot hüs toe...
Carry Jongbloed-Smit
Ja, het staat er wel, maar het is
niet waar: er is al lang geen
smederij meer gevestigd in het
pand Bleeklaan nummer 21.
Maar de huidige bewoners, de
heer en mevrouw J.
Norberhuis-Mulder, hebben niet
vergeten de aanduiding te ver
wijderen. Toen zij het huis in
1991 kochten vonden zij de
tekst vanouds gewoon te beho
ren bij het huis en daarom lie
ten zij de naam maar staan.
"Ach ja," vertelde mevrouw
Norberhuis ons, "er komen zo
nu en dan nog wel eens men
sen aan de deur, die het hier
voor een smederij aanzien,
maar dat nemen we dan maar
op de koop toe - we vinden het
leuk die oude naam zo aan te
houden."
Oudere Leeuwarders hebben
het vroegere bedrijf natuurlijk
als "de smederij van Van Eldik
gekend." Het was in 1927, dat
Henderikus Bernardus van
Eldik het huis plus werkgele
genheid liet bouwen, nadat hij
als knecht met twee broers in
de grote smederij van zijn
vader in Arnhem had gewerkt.
Zijn vrouw was geboren in
Leeuwarden en die gaf er de
voorkeur aan terug te keren
naar het heitelan - vandaar, dat
het oog op de Bleeklaan viel
om er een eigen bedrijf te vesti
gen. De jonge smid zal zeker
trots zijn geweest, toen hij de
zelfgesmede letters van het
woord smederij naast zijn
woonhuis en boven de oprit
naar de smidse achter de
woning kon aanbrengen.
De smederij zou er op de kop af
zestig jaar gevestigd blijven. De
opvolger van Henderikus, z'n
jongste zoon Jaap van Eldik,
die het werk van de in 1968
overleden vader overnam,
moest de smederij in december
1987 om gezondheidsredenen
opgeven.
Hij bleef nog enkele jaren bij
het vroegere bedrijf wonen,
maar gesmeed werd er dus niet
meer. In 1991 verkocht Jaap
van Eldik het woonhuis aan de
Norberhuizen om in Oudkerk te
gaan wonen - daar overleea mj
in april van het vorige jaar.
De aanduiding "Smederij" is nu
nog de enige in de stad, die ons
aan het oude handwerk herin
nert. Tot voor kort werd eenzelf
de kreet, "Smederij van J.
Sterk" in ere gehouden bij een
pand aan de Breedeplaats. Dat
gebeurde door de dochter van
de smid, die het bovenhuis
bleef bewonen, tot zij op de
hoge leeftijd van een en negen
tig jaar in 1986 overleed.
De smid zelf stierf al in de derti
ger jaren, maar de dochter
hield de smederij langer dan
een halve eeuw uit piëtiet in de
oude staat - het bord met de
aanduiding "Smederij van J.
Sterk" bleef zelfs nog vele jaren
na het overlijden van de
smidsdochter bestaan, maar nu
is het dan toch verdwenen.
En zo is de aanduiding
"Smederij" in de Bleeklaan dus
de allerlaatste, die er hier nog
is. Want ook zo'n tekst in de
Rembrandtstraat in de zijgevel
van het perceel Emmakade
147, is enkele jaren geleden in
volstrekte stilte verdwenen.
