'T ONBEGREPEN RAADSEL
VAN DE RONTGENSTRAAT
RÖNTGENSTRAAT
VELEN DIE ER NIETS VAN SNAPTEN...
BOERDERIJ GRONINGERSTRAATWEG
pagina 5
Naar aanleiding van een publicatie in een vorig Kleine Krantsje over de opzienba
rende situatie bij de Keizersgracht, waarvan de naam op twee verschillende wijzen op
de officiële straatnaamborden voorkomt - er staat eenmaal Keizersgracht met een z
en tweemaal Keisersgracht met een s! - werden we benaderd door onze geachte
abonnee de heer Piet Veen te Leeuwarden met de vraag of we eigenlijk wel wisten,
dat ook de Röntgenstraat foutief wordt weergegeven op de officiële straatnaambor
den. Er staat op beide borden niet Röntgenstraat, zoals het behoort, maar
Röntgenstraat, dus zonder stippen op de o. Welnu, dat wisten we niet en uiterst
benieuwd spoedden we ons naar de buurt van de hooggeleerde wetenschappers van
weleer.
En, hoe bestaat het, het bleek
er inderdaad te staan: geen
Röntgenstraat, maar Röntgen
straat. De heerVeen sprak in dit
verband over een treurige toe
stand. Hij is van mening dat een
gemeente, die een straat naar
iemand noemt er ook voor moet
zorgen, dat de naam van de
vernoemde correct op de
straatnaamborden wordt weer
gegeven.
Met dat standpunt zijn wij het
volkomen eens. Het gaat
natuurlijk jniet aan met de
straatnaamgeving zo slordig
om te gaan als hier is gebeurd.
Het weergeven van een vol
strekt onjuiste naam getuigt van
weinig eerbied voor de figuur,
die is vernoemd.
ZONNEKLAAR
Zonneklaar was het natuurlijk
wel, dat we hier te maken had
den met een gemeentelijke
fout, zoals dat ook het geval
was met die mooie straatnaam
geving Keisersgracht met twee
maal een s op de borden.
Om deze zonderlinge zaak in
't Kleine Krantsje aan de kaak
te stellen, leek het ons aardig
om te doen, alsof we werkelijk
meenden, dat de straat naar
een zekere meneer Röntgen
was genoemd - dat is het ten
slotte toch ook, wat de straat
naamborden ons willen wijsma
ken.
Dus vroegen wij ons af wie die
Röntgen kan zijn geweest, die
we nergens konden vinden -
zelfs in geen enkele encyclope
die kwam de naam' voor...
Verbluffend waren de reacties
op deze publicatie. Meer dan
vijf en twintig abonnees bleken
ons grapje helemaal niet te
hebben begrepen en kennelijk
gingen zij van de veronderstel
ling uit, dat we zo stompzinnig
waren nog nooit van de wereld
beroemde Röntgen te hebben
gehoord.
Zij belden ons dus op, al of niet
met verheffing van stem, om te
vertellen, hoe het hier precies
zat en dat het om Röntgen
ging. "Dat is de uitvinder van de
röntgenstralen" wisten ze ons
er nog vaak bij te melden.
Belangrijker dan al deze onver
moede, maar voor ons toch wel
vermakelijke reacties was het
snelle telefoontje dat we kregen
van onze abonnee de heer P.
Nota, die zelf in de Röntgen
straat woont en wel in het hoek
huis, waarvan wij het straat
naambordje hadden gefotogra
feerd.
De heer Nota vertelde ons, dat
de bewoners van de straat al
lang zitten "te hannesen" met
die verkeerde naamgeving, die
dikwijls tot misverstanden leidt.
Het komt vaak voor, dat men
sen, die hier moeten zijn in ver
warring raken en zelfs taxi
chauffeurs weten niet waar ze
aan toe zijn, wanneer ze de
Röntgenstraat moeten hebben
en uiteindelijk terechtkomen in
de Röntgenstraat. Telefonisch
doorgegeven bestellingen,
aldus de heer Nota, worden
soms geadresseerd aan de
Rundgenstraat, wanneer men
aan de andere kant van de lijn
wat die Röntgen betreft ook van
toeten noch blazen weet. Meer
dan eens hebben bewoners
van de straat bij de gemeente
aan de bel getrokken, maar die
maakt er zich dan van af met
het verhaal, dat het bedrijf,
waar de straatnaamborden
vandaan komen, gewoon geen
O-Umlaut kan drukken, geen o
met stippen dus. Tot een jaar of
zes geleden heeft de straat,
zoals het behoort, Röntgen
straat geheten, maar toen wer
den de oude bordjes vervangen
door deze nieuwere, waaraan
velen zich dus voortdurend
ergeren.
BIJZONDERE HERINNERING
Vermeldenswaard was ook een
telefoontje, dat we kregen van
onze abonnee de heer J.
Renema te Deventer, die ons
Zo en niet anders hoort het op de officiële straatnaam
borden te staan: Röntgen met een Umlaut, met twee
stippen op de o.
Dit was onze publicatie van twee maanden geleden, die zo velen in het geheel niet
begrepen. Zij zagen geen enkel verschil tussen de woorden Röntgen en Röntgen en
ze veronderstelden, dat de redactie van 't Kleine Krantsje nog nooit van de wereld
beroemde natuurkundige Wilhelm Conrad Röntgen had gehoord...
zei vroeger in het net al
genoemde hoekhuis met het
gefotografeerde straatnaam
bordje te hebben gewoond,
toen de straat nog als
Röntgenstraat werd aangeduid.
"Ik heb er bijzondere herinne
ringen aan," zei deze vroegere
scheikundige van de Lijempf,
want hier werd ik op 17 novem
ber 1944 gearresteerd, nadat
de Duitsers bij de gepakte ver
zetstrijder Klaas Leyenaar een
papiertje hadden gevonden met
de notitie "Röntgenstraat 1".
Dat was voor die Duitsers vol
doende om ook mij erg ver
dacht te maken. Ik had trou
wens ook joden in huis, dus...
Maar de volgende maand
kwam ik vrij bij de grote
Bevrijdingsactie van de illegali
teit."
Kwamen er dus verscheidene
telefoontjes bij ons binnen, ook
zijn er lezers geweest, die
zich de moeite getroostten ons
een uitgebreide brief te sturen,
waarin zij breedvoerig betoog
den "het niet te snappen", dat
wij zelf "als echte Liwadders" en
als "iemand, die de stad toch
als geen ander kent" niet in de
gaten had, dat het hier om de
Röntgenstraat ging. En er was
zelfs een abonnee, die schreef
niet te begrijpen, waarom wij
niet even het bekende straatna-
menboekje van Wim polk had
den geraadpleegd, want "dan
had u toch meteen geweten,
dat de straat niet naar een
zekere Röntgen was
genoemd..."
Verschillende briefschrijvers
begonnen hun epistel met de
vraag: "Nog nooit van Röntgen
gehoord?" of "Het verbaasde
me, dat u onbekend bent met
"Röntgen".
Opmerkelijk daarbij was het
wel, dat allen gewoon voorbij
gingen aan en met geen woord
repten over het feit, dat wij aan
de orde hadden gesteld en
waar het in deze hele zaak nou
precies om ging: de straat,
waarover wij schreven draagt
op de borden niet de naam
Röntgen, maar Röntgen!
Van degenen, die geen enkel
verschil zagen tussen dat
Röntgen en Röntgen, had één
dat niet duidelijker kunnen aan
geven. Hij schreef ons letterlijk:
"Nog nooit van een Röntgen
gehoord? Wilhelm Conrad
Röntgen werd" enzovoort.
En van de lezers, die ons ver
haaltje in het vorige nummer
wel begrepen, zei onze abon
nee de heer A. R. van Dantzig
te Leeuwarden het zo: "Het was
waarschijnlijk te moeilijk voor
de'fabrikant van de straatnaam
bordjes om twee puntjes te
plaatsen boven de o van
Röntgenstraat. Persoonlijk ben
ik ervan overtuigd, dat u wel
weet om wie het gaat, maar
meneer Röntgen zonder punt
jes op de o hoort hier niet thuis."
Kortom, het is zo geweest, dat
velen gewoon niet begrepen
hebben, wat de bedoeling van
onze eerste publicatie was. Het
ging er ons dus om te wijzen op
de ronduit foutieve aanduiding
op de borden van deze straat,
die een zo verdienstelijke
wetenschapper beoogt te eren.
En welke borden dus gewoon
correct behoren te'zijn.
Röntgen, officieel dus Wil
helm Conrad Röntgen, was
een Duitser, die leefde van
1845 tot 1923. Hij studeerde
eerst werktuigbouw en werd
later natuurkundige. Wereld
beroemd werd hij in 1895
door het ontdekken van de
later naar hem genoemde
röntgen- of x-stralen, die kon
den worden aangewend om
het menselijk lichaam door te
lichten. In 1901 werd Wilhelm
Röntgen onderscheiden met
de Nobelprijs en in 1939 werd
in Leeuwarden naar hem de
straat genoemd, die nu, bijna
zestig jaar later, nog tot
zoveel geharrewar kan lei
den.
In het oosten van de stad, vlak
bij het Dr. Zamenhofpark, kun
nen we de Robert Kochstraat
vinden. Die straat is genoemd
naar de geneesheer en bacte
rioloog Robert Koch, die leefde
van 1843 tot 1910. Robert
Koch, hoogleraar in Berlijn, was
in de tachtiger jaren van de
vorige eeuw de ontdekker van
de tuberkel- en cholerabacil.
Een zijstraat van de Robert
Kochstraat is blijkens de officië
le straatnaamborden de Rönt
genstraat, kennelijk genoemd
naar een meneer-, die Röntgen
heette. Maar wie kan dat nu zijn
geweest? We hebben nog nooit
van een Röntgen gehoord en
hebben die naam ook in geen
enkele encyclopedie kunnen
vinden.
Zeker een van de raadseltjes,
die het extra interessant maken
in deze goede stad te leven...
Het artikel "De Groningerstraat
weg in de dertiger jaren" heb ik
met veel aandacht gelezen en
wel om deze reden: de heer
"Vdb" beschreef hierin ook de
boerderij van de heer Van der
Meer. In deze boerderij ben ik
geboren in 1904, ik ben dus van
een oudere generatie dan de
heer "Vdb". Deze boerderij heeft
mijn vader Pieter Kleiterp laten
bouwen omstreeks 1900. In ons
gezin waren vijf kinderen waar
ik de jongste was.
Wij hebben er tot oktober 1922,
toen mijn Vader de boerderij
verkocht aan de heer Van der
Meer, met zeer veel genoegen
gewoond. Ik moet echter tegen
spreken, dat het een grote boer
derij was. Met het aantal koeien,
hokkelingen en kalveren kwa
men we niet boven de dertig.
Leeuwarden A. Botke-Kleiterp
