BRAVE
HENDRIK
De twintigste eeuw
in ons Leeuwarden
HENDRIKBRAVEHENPRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVE
HENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVE
pagina 10
Eerder hebben we gezien, dat
een benevelde Brave Hendrik
betrokken raakte bij een vecht
partij in de veelbesproken tap
perij van Hempenius in de
Amelandsstraat, waarbij hij
door een soldaat met een bajo
net op het hoofd werd gesla
gen. Ook werd hij daarbij door
een sabel bedreigd, maar na dit
wapen stormenderhand vero
verd te hebben, had hij er in
een opgewonden toestand op
de Voorstreek mee lopen te
zwaaien tussen het winkelend
publiek.
Nu, in 1889, mogen we ver
moeden dat Brave Hendrik
weer enige tijd veilig opgebor
gen heeft gezeten, want het
duurt pas tot september, eer de
politie van zijn bestaan melding
moet maken. Op de vierde van
die maand verschijnt de karver-
huurder Jan Schuurmans van
het Groot Schavernek aan het
politiebureau op het Hofplein
met de mededeling, dat Brave
Hendrik hem heeft uitgeschol
den. De politie belooft de klacht
krachtig ter hand te nemen.
Twee weken later treffen de
politiedienaren Vellinga en
Weydema Brave Hendrik in
licht beschonken toestand bij
de Stienserstraatweg aan. Hij
zegt daar met een stel jongens
van de Strocartonfabriek heibel
te hebben gehad, zodat hij
genoodzaakt was even van zijn
vuisten gebruik te maken.
De agenten, welbekend met de
reputatie van Brave Hendrik,
lijkt het verstandig toe hem
weer eens naar de wacht te
brengen.
Vlak voor de vredige Kerst van
dit jaar maakt onze man,
behoorlijk boven z'n bier
alweer, in de Doelestraat twist
"met eene meid", die evenwel
zo verstandig is om er zodra zij
de kans krijgt, vandoor te gaan.
In de nacht van 15 op 16 mei
1890 snelt een hevig veront-
waardige arbeider De Lang uit
de Boterhoek naar het bureau
om te waarschuwen, dat Brave
Hendrik het hem behoorlijk las
tig maakt. Die kerel heeft de
blinden voorde ramen vandaan
gehaald en zelfs een ruit inge
slagen - kan de pliesje daar op
staande voet niet wat aan
doen? Ja, natuurlijk wel en de
politiedienaren Van der Heide
en Stevan worden "onmiddellijk
derwaarts" gezonden. Maar
wanneer zij ter plaatse arrive
ren blijkt Brave Hendrik zich al
in zijn huis te hebben terugge
trokken. De gedupeerde De
Lang zal daarom de volgende
morgen een officiële klacht
indienen.
Zo nu en dan blijkt Brave
Hendrik niet te beroerd te zijn
om zijn vader, de pakjesdrager
bij het station, de behulpzame
hand te bieden, wanneer die in
moeilijkheden komt.
Op de avond van de 31e mei
ontstaat er op het stationsem
placement een forse vecht
partij tussen een reiziger ener
zijds en vader en zoon ander
zijds. Wanneer papa op een
gegeven moment een rijksdaal
der verlangt en de klant niet
meer dan vijf kwartjes wil
geven, wordt de reiziger tot in
de coupé gevolgd, waarna
gedreigd wordt hem krachtig
naar buiten te trekken.
De ladingmeester De Haan
weet dat te voorkomen, maar er
ontstaat nu zo'n gekrakeel en
vader en zoon V., maar vooral
zoonlief Brave Hendrik worden
zo driftig, dat beide heren op
gezag van de stationschef van
het perron verwijderd moeten
Brave Hendrik, officieel Hendrik
V., was een Leeuwarder, die
leefde van 1862 tot 1941. Hij
onderscheidde zich van zijn
stadgenoten door ontelbare
malen met de politie in aanra
king te komen, nu eens door
dronkenschap, dan weer door
hardhandigheden of opzettelij
ke vernielingen, 't Kleine
Krantsje heeft kans gezien een
aantal van zijn escapades te
achterhalen. Nu, meer dan vijf
tig jaar na Hendriks dood,
komen ze nog eens bij brokjes
en beetjes in de krant.
worden, wat nogal ruw gebeurt.
Op de 25e augustus beleven
de Leeuwarders de sensatie
van het binnenkomen van een
detachement militairen uit Am
sterdam en dat wil natuurlijk
iedereen zien. Ook Brave
Hendrik is er bij, maar dronken
en wel verstoort hij de orde,
zodat er drie man aan te pas
moeten komen om hem in
bewaring te stellen. Op het bu
reau wordt hij zoals gewoonlijk,
gevisiteerd, maar hij blijkt geen
cent op zak te hebben, geen
nutske zelfs.
Nog geen week later ontstaat
er 's middags om twee uur al,
rond de figuur van Brave
Hendrik alweer allemaal ru
moer. Nu is hij zo kachel, dat
hij, notabene, bij het kuipjesste-
ken uit het wagentje valt! Hij
komt lelijk op z'n hoofd terecht,
maar na te zijn gewassen valt
de schade mee. De inspecteur
Versteeg, die hem aan de
wacht heeft gebracht, legt een
pleister op de wond en dan
wordt de onfortuinlijke kermis-
vierder ter ontnuchtering inge
sloten. 's Avonds om zeven uur
is hij zover opgeknapt, dat hij
weer kan worden vrijgelaten.
Nog net voor de jaarwisseling,
op de 22e december, vertrekt
Brave Hendrik officieel uit onze
gemeente. Vrijwillig misschien?
Dat ligt niet voor de hand. Alles
wijst er op, dat de reis naar
Hoorn zal gaan. Daar staat
namelijk een Rijks Werk
Inrichting...
Wanneer Brave Hendrik een
half jaar later weer opduikt in
Leeuwarden, laat hij zich inder
daad zien van een brave kant.
Hij vindt bij het Groot Schaver-
nek een kist met beschuiten
("Gemerkt PDB 858") en wat
besluit hij ermee te doen? Wel,
hij sleept de kist mee naar het
bureau om daar zijn vondst aan
te geven.
Ondanks deze goede daad zien
de politiedienaren Buwalda en
Hasz zich al gauw weer
genoodzaakt om Brave Hendrik
op te brengen naar het bureau,
wanneer zij hem betrappen, op
het moment, dat hij duidelijk
dronken over het Zaailand
loopt, 's Morgens om half twaalf
komt hij binnen, 's middags om
drie uur mag hij er uit.
Een paar weken later ontstaat
er weer eens ruzie; nu met een
zekere Van der Laan uit de
Torenstraat. Maar de bekende
politie Hasz ziet nu kans de
twist te beëindigen en Brave
Hendrik wordt ditmaal onge
moeid gelaten.
In 1892, in de nacht van zater
dag 27 op zondag 28 februari
ontstaat er heel wat geharrewar
op de Groeneweg, waar de
onstuimige Brave Hendrik aan
het bakkeleien slaat met ver
schillende tegenstanders. Hij
blijkt weer aardig beschonken
te zijn en herhaaldelijk wordt hij
door het gezag aangemaand
zich rustig(er) te houden. Maar
daar blijkt Brave Hendrik niets
voor te voelen en nu moeten er
vier man aan te pas komen om
hem binnen het bureau te krij
gen, de Inspecteur van Politie
Versteeg en de politiedienaren
Jaasma, Turksma en Inia.
Er gaat nog geen week voorbij
of de arbeider De Lang uit de
Boterhoek moet weer naar het
bureau vliegen, om te melden,
dat Brave Hendrik weer opstan
dig is en een tumult maakt,
zoals zelden eerder is gebeurd.
Wanneer Brave Hendrik een
paar dagen later in de
Boterhoek op straat staat te
schelden en rumoer maakt, zijn
het de politiemannen Hartman
en Langendijk, die de orde
moeten herstellen en daarna is
Stevan weer eens aan de beurt
om in te grijpen. Nu hebben
heel veel mensen zich in het
holst van de nacht voor hun
huizen gezet en zij staan er te
zingen of het niks is. Wanneer
Brave Hendrik zo ver gaat, dat
hij de politieman Stevan te lijf
wil, moet de agent Weydema
nog bijspringen om de vrede te
bewaren.
Dan ontstaat er, telkens weer,
onenigheid tussen Brave
Hendrik en de tapper Holst uit
de Vijzelstraat - verschillende
malen moet de politie er aan te
pas komen om Brave Hendrik
uit diens etablissement te ver
wijderen, maar niet alleen hij,
ook de tapper zelf schijnt bij de
omwonenden niet zo goed
bekend te staan.
Maandag 17 oktober wordt
weer een drukke dag voor
Brave Hendrik. Eerst wordt hij
op de Nieuwestad dronken
opgevist, zodat hij van twee tot
half zeven op het bureau mag
vertoeven, dan, 's avonds om
half acht, maakt hij zoveel
tumult in de Boterhoek, dat hij
moet worden aangemaand in
zijn huis te gaan. Maar wat doet
Brave Hendrik nu? Hij komt
onverwacht op de politiedie
naar Haarsma toe en geeft zo'n
slag met een bijl op z'n helm
dat deze geheel splijt.
Twee dagen later wordt Brave
Hendrik voor deze activiteit
ingesloten, maar bijna zes uren
later staat hij weer als vrij man
op straat.
Later keert hij weer dronken op
het bureau terug, waarna deze
bewogen maand eindigt met
een klacht van de smid Sterk
van de Groeneweg, die zich
beklaagt omdat Brave Hendrik
hem heeft uitgescholden.
Bent u benieuwd hoe het verder
met deze Brave Hendrik gaat?
We zullen het in het nummer
van mei wel zien...
Begin oktober verschijnt het eerste nummer van 't
Kleine Krantsje. Het zal door vele honderden nummers
worden gevolgd. (1964)
De Arbeidersmuziekvereniging Ons Genoegen viert
haar dertigjarig bestaan. Het zilveren jubileum kon niet
worden gevierd, doordat de vereniging toen in oor
logstijd) een toontje lager moest spelen. (1949)
Leeuwarden krijgt een nieuwe watertoren! Aan de
Groningerstraatweg wordt een stenen toren gebouwd,
die de oude houten watertoren bij het Zuiderplein moet
vervangen. (1925)
Binnen korte tijd gaat het aantal werklozen in en om de
stad met grote sprongen achteruit: er kunnen duizen
den mannen werk krijgen op het vliegveld, dat tot een
sterke militaire basis wordt uitgebouwd. Vrijwel niemand
staat er bij stil, dat hier aanstonds Duitse vliegtuigen
zullen starten om Engeland met bommen te bestoken.
(1940)
De Sectie Jeugd van de Stichting Leeuwarder
Gemeenschap organiseert in het Beursgebouw een
orkestenfestival. Het wordt, vooral ook door het gepro
duceerde geluidsvolume een overdonderend succes.
De eerste prijs wordt gewonnen door The New Stars,
een groep die is voortgekomen uit een schoolorkestje
van de Christelijke Ulo in de Margaretha de Heerstraat.
The New Stars springen nog het meest in het oor bij
deze trommelvliesbedreigende gewelddadigheid.
(1961)
Na afloop van een galabal slaat een boze bezoeker de
dansleraar Hub Adema Junior bewusteloos. (1967)
De saneringsdrift, die gedurende tientallen jaren heel
veel in het oude Leeuwarden kort en klein sloeg, lijkt te
zijn uitgewoed: de gemeenteraad aanvaardt nu een
veelbelovend Structuurplan voorde Binnenstad. (1974)
Salvatore Sterck, de zoon van een vioolleraar van
Italiaanse afkomst, laat in de tuin achter zijn woning aan
de Bleeklaan een studio bouwen en sticht daarin een
"School voor Serieuze Muziekbeoefening. (1936)
De Friesche Club, een sociëteit, waarvan de leden keu
velen, kaarten en biljarten, krijgt nu de weelde van een
eigen gebouw. Dankzij de inspanningen van de beken
de notaris Berghuis kan aan het Ruiterskwartier de
oude Schouwburg, scheef tegenover de Harmonie wor
den aankocht. (1916)
Na de succesvolle Nijverheidstentoonstelling, die in
1932 de Lenijto werd genoemd, komt er nu weer zo'n
expositie, ditmaal aangeduid als Lenijto II. De tentoon
stelling valt nu samen met feestelijkheden ter ere van
het vijfhonderdjarig bestaan van de stad. (1935)
In juni van dit jaar vindt de officiële opening plaats van
het Vliegveld Leeuwarden. Op de vier en twintigste en
vijfentwintigste is er een vliegfeest, waar dertigduizend
mensen op af komen. Veertienhonderd van hen stap
pen in een vliegtuig om een rondvlucht te maken. De
piloot, die het eerste vliegtuig naar Leeuwarden brengt,
krijgt een speciale plaquette van de Vereniging voor
Vreemdelingen Verkeer. (1938)
Het verkeer in de stad neemt toe. Daarbij groeit ook de
behoefte aan parkeermogelijkheden. Voor ze er zijn
wordt er alvast wat aan de parkeerproblemen gedaan:
de eerste parkeermeters komen in gebruik. (1969)
Het Vliegveld Leeuwarden is nu de grootste militaire
basis van Europa. Het werd in vooroorlogse jaren als
burgen/liegveld aangelegd. Twee jaar na het in gebruik-
nemen maakten de Duitse bezetters er een militair
vliegveld van. (1980)
Als overkoepelende organisatie voor het georganiseer
de sportleven wordt 'Het Sportcentrum' opgericht. Het
Sportcentrum zal blijven functioneren tot de komst in
1960 van "De Leeuwarder Sportstichting'. (1945)
