TOEN OVERAL INNE STAD
UUTHANGBODDEN HONGEN
BRAVE
HENDRIK
IN EEN INTERESSANTE TIED
HENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEH
HENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEHENDRIKBRAVEH
pagina 12
Dit is één vanne "Leeuwad
der praatsjes" uut de serie,
die't Fenno Schoustra een
dikke tien jaar leden voor
Radio Fryslan houden het.
Het gaat over alle mogelijke
andudingen.
Er is een tied weest, sun hon-
ded jaar en langer leden, dat
sakemeensen - oek in Leewad-
den - zich niet presenteeden
met hun adres, mar met de
naam van het pand, waarin se
hun handel dreven. Dan waar 't
dus niet: Firma Jaansen, Nijsted
honded, mar, bevobbeld, In de
roode Koe", of "Waar de
Vergulde Valk uithangt" of "In
het Huis De Ster".
En dan waar er bliekber gien
meens, die't niet wist, waar je
die rooie koei viene musten óf
waar die goudene valk uuthong
- iedereen, van jong tot oud,
had die namen en de bijbeho
rende panden goed inne kop.
De andudingen stonnen trou-
wes oek dudelijk op de panden
vermeld, óf oppe luifels, die heul
veul saken toen nog voor de
gevels hadden, óf óppe ramen,
wer se as een soart glasskrift
anbrocht waren, óf inne gevels,
wert se verwerkt waren in vaak
heule mooie gevelstienen.
Hast elk huus hadde toen nog
een eigen appatte naam en ak
nou voor de adigheid es even
een duuk nim in mien collectie
andudingen van, bevobbeld, de
Nijsted, dan kom ik der de vol
gende namen teugen:
De Groninger Toren, Het Wa-
gentje, De Witte Zon, Het Half
Maantje, De Zwarte Zwaan, De
Vier Heemskinderen, De Fra-
terniteit, De Wolf, De Ooyevaar,
Het Fortuin, De halve Maan, De
Blauwe Os, Het Zwarte Kruis,
De Wereld, De rookende Moor,
Het Turksch Hoofd, De Toren
van Babel, De Grutterij, Het
Nieuwe Fortuin, De gouden
keten, De Gouden Wagen, Het
zwarte Lam, De Vergulde Helm,
De Witte Zwaan, De Twaalf
Keizers, De Witte Beer, De
Moor, De drie klavers, De Os,
Het Gulden Hoefijzer, De Eikel
en het Lam, De Grauwe Hengst,
De Gouden Bril, Het Gouden
Hoofd, De Hoed, èn, om er nou
eindeluk mar met op te houwen,
oek nog De Koning van Dene
marken.
Met het vedwienen vanne luifels
enne uuthangbodden, inne loop
vanne jaren, binne oek hast al
die ouwe interessante namen
veloren gaan en van alles wat 'k
nou krekt opsomd hew, salie je
der vandaag anne dag op die
Nijsted nog mar twee terugvie-
ne kanne.
Dat binne De Zwarte Zwaan en
de Witte Beer - beide namen
binne bewaard bleven inne
gevelstienen, die't nou nog
aided in de panden sitte. Dat wil
segge De Zwarte Zwaan, date
rend uut zestienhondedvijf en
zeuventig, sit in een gevel, die't
vijf en deftig jaar leden vernijd is
oppe hoeke vanne Nijsted enne
Westerplantage.
En De Witte Beer, daterend uut
zeventienhondedzevenenze-
ventig, sit nog in het oorspron
kelijke pand krek teugenover de
Waag anne sonsiede vanne
Nijsted. De Zwarte Zwaan mut
heel vroeger een herberg weest
hewwe en inne Witte Beer sat
een tabakshandelaar - de Witte
Beer het oait een bekend merk
baaitabak weest.
Vedder vanne rest binne se
vedwenen, al die ouwe andu
dingen. Jammer eiluk, seg nou
seis...
Nog altied binne er interessante uuthangbodden inne stad. Soas be-
vobbeeld an 't Saailand "De Zaeyer" en op 't Raadhuusplein "In de
Fortuyn" (Foto's: Fenno Schoustra).
In 1897, nu dus op de kop af
honderd jaar geleden, houdt
Brave Hendrik zich crimineel
gezien, iets rustiger dan we tot
dusver van hem gewend zijn
geweest. Of is hij misschien
weer eens enige tijd uit de rou
latie geweest, zodat hij gewoon
niet in staat was met opvallende
prestaties in de politierapporten
te komen?
Hoe het ook zij, op de zeven
tiende april, schijnt hij zich te
bezondigen aan een soort acti
viteit, waardoor hij bepaald niet
bekend staat bij de Heilige
Hermandad. Want dan ver
schijnt de slager Annestatius
Brada uit de Haniasteeg
("Enigszins verkeerende onder
invloed van sterken drank" zoals
de rapporteur het zegt) om te
melden, dat Brave Hendrik bij
hem een vleeshaak achterover
heeft gedrukt. Onze vriend is bij
hem in de Haniasteeg versche
nen om "eenig vleesch" te
kopen, maar heeft het daar vol
gens de vrolijke Annestatius
niet bij gelaten.
Twee maanden later is het niet
Brave Hendrik zelf, maar zijn
vrouw, die de aandacht op zich
vestigt van de politie. Dan ver
schijnt Bonne Bons uit het Sint
Jobsleen ten burele om er over
te klagen, dat de vrouw van
Brave Hendrik hem heeft verwe
ten, dat hij een zinkdief is.
Aangezien hij blijkbaar van oor
deel is dat dit niet juist is doet hij
een verzoek tot vervolging.
Op de eerste augustus wordt
Brave Hendriks vierde dochter
tje geboren en we moeten aan
nemen, dat dit heugelijke feit de
gelukkige vader aanleiding
geeft de bloemetjes maar weer
eens buiten te zetten.
Om kwart voor twee op deze
maandagmorgen verstoort
Brave Hendrik op de Nieuwe-
kade de openbare orde, waar
door de politiedienaren Botter
en Haarsma zich genoodzaakt
zien voor de zoveelste maal
proces verbaal op te maken.
Dat doet onze brave broeder
blijkbaar niks, want - notabene!
- drie kwartier later wordt hij be
schonken aangetroffen op het
Vliet bij de Poppebrug. Wanneer
de politieagent Haarsma, die
hem blijkbaar in de gaten heeft
gehouden, zo vrij is daar iets
van te- zeggen, pikt Brave
Hendrik dat niet. Hij slaat de
agent in het gezicht en brengt
hem een lelijke verwonding toe.
Zodat de politiedienaren
Tempel, Botter en Timmer te
verkeert, maar ze belooft hem
plechtig dat de zaak zal worden
onderzocht.
Dit wordt voor Brave Hendrik
toch een rampzalig jaar, want
nu komt niet alleen zijn vrouw te
overlijden, maar sterft ook zijn
jongste dochtertje, net een jaar
oud.
Dan verschijnt op zijn beurt
Brave Hendriks schoonvader
weer op het politiebureau met
het alarmerende nieuws, dat
zijn brave schoonzoon de
gemeente Leeuwarden heeft
verlaten met "onverzorgde ach
terlating van zijn jonge kinde
ren".
Toch duurt Brave Hendriks
afwezigheid deze keer blijkbaar
niet zo lang, want amper twee
weken later moeten de inspec
teur van politie Stoett en de poli
tiedienaar Kleyn hem alweer
arresteren, omdat hij dronken
over de Nieuwestad loopt. En
intussen heeft een zekere
Maurits van de Nieuweburen
ook al aangifte van belediging
door de opstandige Hendrik
moeten doen.
Op een dag in augustus begeeft
de metselaar B. Stellingwerf uit
de Boterhoek zich naar het
bureau om mee te delen, dat
Brave Hendrik heeft beloofd
hem "een pak ransel" te zullen
geven.
En een paar weken later geeft
de ijzerhandelaar Wachtels per
telefoon kennis van het feit, dat
bij hem in de Amelandsstraat
wordt gevochten. De "derwaarts
gezonden" brigadier Van der
Heide en nog twee politiediena
ren rapporteren dan, dat het
Brave Hendrik was, die op de
vuist is geweest met Coenraad
en Bram Hemrica. Wanneer zij
de plaats van het onheil berei
ken, blijkt de politiedienaar
Haarsma evenwel de heibel al
te hebben beëindigd.
Een maand later ontwaren de
politiemannen Van der Horst en
De Jong de opmerkelijke figuur
van Brave Hendrik wanneer hij
zich alweer beschonken op de
Nieuwestad bevindt en tenslot
te zijn het nog eens de inspec
teur Stoett en politiedienaar
Tempel, die onze makker in de
boeien moeten slaan, wanneer
zij hem zwaar boven zijn thee=
water zien laveren in de Boter
hoek.
Bent u benieuwd hoe het verder
met deze Brave Hendrik gaat?
We zullen het in een volgend
nummer wel zien.
hulp moeten snellen om met
vereende krachten Brave
Hendrik aan de wacht te bren
gen. Sneu nou toch, want nu
kan deze gelukkige vader de
eerste levensavond van zijn
pasgeboren dochtertje niet
eens meemaken - hij zit degelijk
opgeborgen in de cel.
Nog dezelfde maand krijgt de
politie bericht, dat Brave
Hendrik bezig is spektakel te
maken in de Boterhoek. Twee
sterke mannen, de politiediena
ren Obbema en Pakker vliegen
er als hazen naar toe, maar
wanneer ze er met bonzende
harten arriveren blijkt Brave
Hendrik al heel braaf thuis "en
reeds te bed" te zijn. Mis poes
dus in dit geval.
Maar in oktober kunnen de
agenten Tempel en Timmer de
duidelijk aangeschoten Brave
Hendrik toch nog eens in de
kraag pakken wanneer ze hem
door de Kleine Kerkstraat zien
waggelen.
In het jaar 1898 zal het weer
lang duren, voor Brave Hendrik
het pad van de politie kruist. Is
hij als een gevolg van dat akke
vietje met de politiedienaar
Haarsma wellicht weer een
poosje opgeborgen geweest?
Maar nu is het waarempel Brave
Hendrik zelf, die zich bij de poli
tie komt beklagen. Bij hoog en
bij laag houdt hij vol mishandeld
te zijn door zijn eigen schoonva
der en door een broer van zijn
vrouw. Weliswaar merkt de poli
tie, dat Brave Hendrik weer
onder invloed van sterke drank
