LEEUWARDEN ZIET ZE VLIEGEN
ZES EN TACHTIG JAAR GELEDEN
pagina 5
ledereen is lamgeslagen en
allen spreken over de vier
gewonden. Mevrouw Winkel-
Groothuis uit Bessoyen (N.-Br.)
is er het ergst aan toe. Zij ligt
met een zware schedelbasis-
fractuur. Mevr. Faber-Reitsma
moet een arm verliezen en
mevr. Winkel-van Tarel uit
Akkrum loopt een gebroken rib
op. Mevrouw Weidema-Reitsma
kneust haar enkel lelijk. Per
auto en vigilante gaan de
gewonden naar het Diakones-
senziekenhuis. Het levensge
vaar bij de verwondingen van
mevrouw Winkel-Groothuis is
echter gauw verdwenen.
KADUUK
Max Olieslagers is er 'kaduuk'
van. De anders gul lachende
Vlaming ziet ernstig, maar op
de vraag of hij nu ook verder zal
vliegen komt prompt het ant
woord 'natuurlijk!' Ook de men
sen zijn het voorval weer snel
vergeten. De volgende dag -
vrijdag de 14e juli - gaan de
vliegfeesten gewoon door. Er
zijn evenveel mensen als vorige
keren en van een sombere
stemming is geen sprake. Er
kan deze dag echter niet gevlo
gen worden en de mensen
moeten zich tevreden stellen
met een ringrijderij in krompa-
nelen sjezen. Er i<omen deze
vliegweek echter nog meer
brokken. Zondag maakt Cozic
nog een noodlanding tussen de
Marssumerweg en de Harlin-
gervaart, halfweg Marssum.
Die zelfde dag maakt Koning
een vlucht van tien minuten, die
noodlottig afloopt. Op grote
hoogte 'slaat zijn motor over".
Het zware brommen gaat over
in een vreemd getik. De motor
werkt niet meer. De machine
helt over en komt vervaarlijk
snel op de Wilhelminabaan af.
ledereen ziet wat er gebeurt en
zoekt een goed heenkomen.
Op het kritieke moment springt
Koning er uit. De machine komt
zonder al te veel schade aan
land en er vallen ook geen
gewonden.
Maar zo beleeft Leeuwarden in
enkele dagen tijds dus twee wel
zeer opmerkelijke primeurs.
Eerst die van de allereerste
vlucht van een vliegmachine,
die niet alleen met de piloot,
maar ook met een passagier is
bemand en daarna die van het
allereerste vliegtuigongeluk...
lig te landen. De muziek speelt
en iedereen juicht en klapt uit
bundig bij de behaalde succes
sen.
De stemming zit er goed in en
nu de hangar de poort opent
voor Sieb Koning komt alles tot
een climax, ledereen weet
immers te vertellen, dat ook zijn
monteur mee zal gaan en het is
werkelijk waar: naast de piloot
De Koning komt zijn monteur
Ladouque te zitten en dit zal
dan de allereerste passagiers-
vlucht boven Leeuwarden bete
kenen.
ZEVEN MINUTEN
Zeven minuten lang cirkelt De
Koning, de onverschrokken
noorderling, in de lucht en zijn
tweedekker Goupy stijgt tot een
hoogte van maar liefst twee
honderd meter! Bij het dalen
van de aviateur breekt ineens
alle enthousiasme los. Fier
klinkt het Wilhelmus op van de
baan en De Koning krijgt een
grote krans omgehangen.
Dan besluit de Rotterdammer
Van Bussel de indrukwekkende
show van deze eerste dag met
een vlucht van vijf minuten.
De volgende dag - donderdag
de 13e - is het nog warmer. Elk
briesje is welkom. De Wilhel
minabaan is weer het centrum
van alles. Voor de aviateurs is
het echter niet bepaald het
mooiste weertype. Om kwart
voor vijf gaat de heer Koning de
lucht in. Hij beweert, dat de
lucht 'trekkerig' is, zodat de pilo
ten besluiten nog even te wach
ten met het vervolg van de
vluchten. Pas twee uur later
gaan de hangars weer open.
De stemming onder de mensen
zit er direct weer in. De ruim
2500 toeschouwers zijn als een
grote familie solidair in het
enthousiasme. Olieslagers en
Bussel maken zich gereed en
ook Koning trekt zowaar zijn
tenue weer aan. Even lijkt het
alsof de drie zich haasten, wie
van hen het eerst zal opstijgen.
Max Olieslagers haast zich in
ieder geval niet. De monteur
van Van Bussel komt het eerst
klaar. Om twintig minuten over
zeven gaat hij de lucht in en
davert er een gejuich over de
Wilhelminabaan.
Max Olieslagers maakt zich nu
klaar voor de opstijging... Zijn
toestel staat aan de linkerkant,
aan de kant van de toeschou
wers. Aviateur Olieslagers zal in
een schuin rechtse richting de
lucht ingaan. De motor slaat
aan, de machine zet zich in
beweging, rolt een zestig meter
en net wanneer iedereen denkt,
Het is nu zes en tachtig jaar geleden, op de twaalfde van deze maand, dat
Leeuwarden het wonder ondergaat van het begin van een Vliegweek, waarbij er zich
verschillende vliegmachines zomaar de lucht in begeven om boven het sportveld de
Wilhelminabaan bij de Harlingertrekvaart als vrije vogels te gaan vliegen. Een jaar
eerder is er ook al zo'n vreemd vliegfeest geweest, maar dat stelde nog niet zo heel
veel voor - het evenement van nu belooft veel spectaculairder te worden, waarbij vier
onverschrokken aviateurs de lucht in zullen gaan.
Al ver voor het begin herbergt
de Wilhelminabaan honderden
mensen en er heerst een
geweldige drukte. Jongens en
meisjes venten met chocolade
en velen laten zich verleiden tot
het uitgeven van een dubbeltje
of een stuiver, want het wach
ten duurt lang.
Op de hangars wapperen vier
vlaggen ten teken dat er even
zoveel vliegers aan het feest
zullen deelnemen. De Oranje
vlag is er voor Sieb Koning, een
stoere Groninger en de favoriet
van het noorden, de Neder
landse driekleur voor Jan van
Bussel, een Rotterdammer, de
Belgische voor Max Olieslagers
en de Franse tricolor voor Réné
Cozic. Vier moedige aviateurs,
over wie iedereen met bewon
dering spreekt.
De vlaggen op de Fortuna-
fabriek en bij de hangars wap
peren echter te onstuimig in de
wind en het eerste uur kan er
van vliegen nog geen sprake
zijn. Maar de bezoekers blijven
rustig op hun plaats en, geluk
kig, hun geduld wordt'beloond:
om acht uur gaan de deuren
van de hangar van Max
Olieslagers open!
'T GAAT GEBEUREN
En dan zien de honderden het
qebeuren: Olieslagers rijdt met
zijn slanke monoplain naar bui
ten. De monteur brengt de pro-
pellor in beweging en ziedaar,
even later is de eerste machine
in de lucht, ledereen kijkt vol
bewondering naar deze enor
me prestatie van techniek en
durf.
Niet minder dan vier volle minu
ten blijft Olieslagers in de lucht.
De landing daarna gaat niet
helemaal naar wens, maar ten
slotte lukt het hem toch met een
zijwaartse manoevre. De naam
van de heldhaftige Belg ligt op
dit moment op ieders lippen.
De Fransman Réné Cozic is de
tweede. Hij rijdt zijn Voisin twee
dekker voor. "Wat een gevaar
te!" gaat het door het publiek.
Twee minuten over half negen
maakt de Voisin zich los van de
grond om drie minuten later vei
dat het toestel zich van de
grond verheft, zwenkt de
machine plotseling scherp naar
links. Het gebeurt even voorbij
het jurytentje. De machine ste
vent recht op de grote tribune
af... Het publiek, de voorste
rijen zitten bij tafels en stoelen,
de achtersten staan op banken.
De aviateur wordt uit het toestel
geslingerd en de stuurloze
machine doet verder zijn ver
schrikkelijk werk. De plek waar
de machine is blijven staan
blijkt een verschrikking. Er lig
gen mannen en vrouwen, één
vrouw bijna onherkenbaar ver
minkt. De dokters Uffelie en
Tromp verlenen eerste hulp,
nadat de slachtoffers, niemand
weet nog hoeveel, de directie
tent zijn binnengedragen. Het
grote publiek weet echter nog
van niets en zelfs de organisa
toren zien het gebeurde niet zo
ernstig in. De vlieger loopt
immers ongedeerd rond.
Het Wilhelmus wordt ingezet en
onder gejuich gaat Sieb Koning
het luchtruim in. Loco Burge
meester Beucker Andreae zei,
dat dit beter was om de onrust
onder het publiek weg te
nemen. Hij wist toen echter ook
nog niet wat er gebeurd was.
De protestkreten tegen de
muziek en de nieuwe vluchten
worden overstemd door leven
dige toejuichingen van het
publiek. Ook Cozic maakt zich
nog gereed voor een vlucht,
maar vóór hij zijn toestel start
klaar kan maken is de droeve
mare tot iedereen doorgedron
gen. De commissaris van politie
verbiedt verder te vliegen.
Op deze opnamen kunnen we goed zien hoe primitief die eerste vliegtuigjes waren. Minuten lang ermee
in de lucht: hele prestatie! (Foto's: Collectie Fenno Schoustra/'t Kleine Krantsjë.)
