'T KLEINE KRANTSJE
Gehoord en Gezien Leeuwarder courant
VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN
"Dat was me wat die ontsnap
ping per helikopter uit Leeu
warder Strafgevangenis De
Marwei," verzucht Fenno
Schoustra in laatste Kleine
Krantsje. Maar wie dacht dat
helikopterontsnapping op zich
zelf staat, zit fout. Want
Leeuwarder geschiedschrijvers
noteerden vele mooie ontsnap
pingen uit vroegere Strafgevan
genis. Elke dag koteletto's bij
het warme eten, aardappels die
wat te gaar zijn, daarom gooi je
er vandaag als gevangenisboef
het bijltje bij neer. In de jongste
editie van 't Kleine Krantsje her
innert Fenno Schoustra maar
eens aan het strenge regime
dat er in de vorige eeuw nog
werd gevoerd in de strafgevan
genis. 't Kleine Krantsje,
dat nostalgische Leeuwarder
maandblad, is op zoek naar de
maquette, die wijlen Henk Tak
gebruikte bij zijn verkeersles-
sen. In Fenno Schoustra's
Kleine Krantsje deze week een
portret van Chris 'Kicky' van den
Berg, alias de Baron van de
Grote Hoogstraat. In 't Kleine
Krantsje wordt verteld hoe de
legendarische Leeuwarder Jen-
tsje Tit aan zijn naam kwam.
Drieste smokkelavonturen in
het grensgebied met België,
deze keer in het Kleine
Krantsje. In 't Kleine Krantsje
beschrijft Fenno Schoustra hoe
de brave postbeambten vanaf
1892 werden belaagd door dui
zenden mieren. Het is wat als
je een krantenbedrijf hebt met
veel abonnees in het buiten
land. Uitgever/journalist Fenno
Schoustra heeft er ervaring
mee. Leuk om te weten, ook
uit 't Kleine Krantsje: cabaretier
Wim Kan had zijn wortels liggen
in Leeuwarden. 't Kleine
Krantsje verhaalt van Gerrit
Jaspers Keizer die in 1845 ter
dood werd veroordeeld. De
schurk had onder meer het oor
ijzer afgerukt van een elfjarig
meisje in Berlikum. 't Kleine
Krantsje haalt weer aardige her
inneringen op aan de Friese
hoofdstad van weleer. In de
laatste editie van Fenno
Schoustra's onvolprezen Kleine
Krantsje een overzicht van
hotels, die rond 1918 in de stad
gevestigd waren. Heel
Leeuwarden vraagt zich af hoe
het komt met de Oldehove. En
of hij het heeft zien aankomen is
daar Fenno Schoustra's Kleine
Krantsje met zijn overzichtje van
de twintigste eeuw. In 't Kleine
Krantsje belicht Fenno
Schoustra de Leeuwarder dok
tersfamilie Schreuder. Nog
meer politienieuws in 't Kleine
Krantsje. Fenno Schoustra
schrijft in 't Kleine Krantsje over
een inmiddels overleden
Leeuwarder, die De Type
machine werd genoemd. Het
blijkt nog steeds een onuitroei
baar verhaal dat de Oldehove
een vuurtoren is geweest, zo
staat te lezen in 't Kleine
Krantsje. Het dertig jaar oude
en dus jubilerende Kleine
Krantsje dook even in de histo
rie. 't Kleine Krantsje doet ver
slag van de vakantieperikelen
van de inmiddels overleden sla
ger Berend Gerritzen. Hoe
gevaarlijk een onschuldig lij
kend partijtje voetbal kan zijn,
leert ons 't Kleine Krantsje,"
Fenno Schoustra schrijft over...
In het jongste nummer van
't Kleine Krantsje voor Leeu
warden en de wijde wereld er
omheen schrijft Fenno Schou
stra over de zo tragisch aan
zijn einde gekomen Henk
Blanksma. Fenno Schoustra
verhaalt van de vroegere recht
bankpresident Stheeman. Fana
tiek stadsvorser Fenno
Schoustra haalt een anekdote
aan... Fenno Schoustra
beschrijft in 't Kleine Krantsje
een drama dat zich in 1921
afspeelde op de Nieuwestad.
Fenno Schoustra haalt het
wonderlijke verhaal aan van
twee bewoners van 't Heer
Ivostraat. 't Kleine Krantsje
haalt een anekdote aan over de
weinig plooibare oud-burge
meester Adriaan van der
Meulen. Fenno Schoustra
schrijft in 't Kleine Krantsje over
ene Peke Jeud. Leeuwarden
kenner Fenno Schoustra weet
dat het bedrijf zich aan de
Emmakade vestigde. Althans
naar beste weten van 't Kleine
Krantsje-uitgever Fenno Schou
stra. Maar wat hij niet weet over
oud-Leeuwarden is het weten
ook niet waard. Fenno
Schoustra beschrijft in zijn
Kleine Krantsje een nauwelijks
te geloven geschiedenis. De
Grote Hoogstraat krijgt van 't
Kleine Krantsje de twijfelachtige
eer de straat te zijn, die het best
wil branden. In 't Kleine
Krantsje startte uitgever-redac
teur Fenno Schoustra een
fraaie discussie over het straat
naambord van de Röntgen-
straat. Wie winkelt in de zaak
van Albert Heyn aan het
Zaailand zal zich zelden bewust
zijn van het feit, dat hier ooit
tientallen kanaries vrij rond vlo
gen. De vogeltjes waren de
hobby van Jan de Jong, in een
ver verleden uitbater van de in
dit hotel gevestigde hotel
Centraal. Voor de vogeltjes had
hij stukken boomschors aan de
pilaren bevestigd, zo leert ons 't
Kleine Krantsje. In 't Kleine
pagina 13
Krantsje wordt verslag gedaan
van een ontmoeting van een
melkwagen en een troep solda
ten op de westzijde van de
Weaze in 1918. Fenno
Schoustra doet in de nieuwste
uitgave van 't Kleine Krantsje
een greep uit de brieven die
gedurende de oorlogsjaren bij
het Bureau Huisvesting binnen
kwamen. Dat levert een aantal
merkwaardige klachten op,
zoals "De hond blaft de hele
avond en met de kat is het 't
zelfde geval". In 1931 midden
in de crisisjaren, wonnen twee
Leeuwarders na het kopen van
een gedeeld lot de hoofdprijs.
Zij mochten het voor die tijd
astronomische bedrag van
100.000,- delen. Fenno
Schoustra citeert in zijn Kleine
Krantsje uit het reeds lang ver
dwenen Leeuwarder Nieuws
blad, dat indertijd de twee win
naars opzocht. De ene gelukki
ge was S. Castelein van het
etablissement Spoorzicht. De
ander heette A. Prozee en was
een kleine lompenhandelaar
van het Hoeksterachterom.
Binnenkort stopt Schoustra
met de uitgave van 't Kleine
Krantsje, een roemrucht blad
vol Leeuwarder wetenswaardig
heden.
Het einde van 't Kleine Krantsje
nadert nu met rasse schreden.
In het jongste nummer laten
weer tal van lezers weten hoe
zeer het hen spijt, dat redacteur
Fenno Schoustra er in decem
ber mee stopt.
(Vervolg van pag. 10)
maquette, die wijlen Henk Tak
gebruikte bij zijn verkeersles-
sen. Vanaf 1967, na zijn tijd als
hoofdagent bij de Leeuwarder
politie, wijdde Tak zich volledig
aan de verkeerslessen. hij
gebruikte een maquette vol
straten, kruisingen, verkeers
pleinen en met een eiectrische
trein erop, gebouwd door een
gepensioneerd gemeenteamb
tenaar. Naspeuringen van
redacteur Fenno Schoustra
konden de maquette niet boven
water krijgen."
Respect bleek zeker ook uit de
zinsnede: "In de laatste editie
van Fenno Schoustra's onvol
prezen Kleine Krantsje een
overzicht van hotels, die rond
1918 in de stad gevestiqd
waren.
EEN ECHTE HEER
En welwillendheid uit een
bericht als dit: "Een klant zocht
dinsdagmorgen de baas van de
Koperen Tuin. Nu kan niemand
beweren, dat uitbater Theo
Douma er als een notoire slod
dervos bijloopt, maar de neiging
van een klant om een in het eta
blissement wandelende echte
heer aan te spreken was begrij
pelijk. Tafelgenoten konden op
tijd uitleggen, dat de stemmig
geklede heer de immer zeer
verzorgde Fenno Schoustra
was, de uitgever-redacteur van
't Kleine Krantsje voor
Leeuwarden en de wijde wereld
er omheen. De echte Tuin-baas
bleek herkenbaar aan een spij
kerbroek. Zij het een keurige
spijkerbroek".
Van een onmiskenbare sportivi
teit getuigde deze rechtzetting
van de Leeuwarder Courant:
"Nogmaals ere wie ere toekomt.
In deze rubriek werd op 4 april
(1995) een foto getoond van het
verkeersbord op de hoek van de
Prins Hendrikstraat en het
Zaailand, waarvan de tekst op
het onderbord luidt: "Geld niet
voor lijnbussen". De schrijffout is
breed in de publiciteit gekomen,
zo leert het jongste nummer van
't Kleine Krantsje. Een week na
Gehoord en Gezien haalde de
foto ook het Friesch Dagblad...
Maar 't Kleine Krantsje signal
eerde de blunder al in decem
ber 1993, en was daarmee hon
derd procent de eerste. En
schande wie schande toekomt:
de beheerder van de Leeuwar
der verkeersborden, die domme
fouten zó lang niet verbetert..."
VERANDERDE OPSTELLING
Ook uit tal van andere in de
rubriek Gehoord en Gezien
voorkomende uitlatingen bleek
een volkomen veranderde
opstelling van de Leeuwarder
Courant tegenover 't Kleine
Krantsje in vergelijking met die
van vroeger.
Om zomaar wat te noemen: "In
het nieuwste nummer van 't
Kleine Krantsje wordt verteld
hoe de legendarische Leeuwar
der Jentsje Tit aan zijn naam
kwam'T'De verbouwplannen
voor het Cambuurstadion liggen
klaar en alle partijen hebben
inmiddels hun zegen gegeven
aan de bouw van een nieuwe
hoofd- en noordtribune. Als alle
werk is gebeurd kan de
Leeuwarder voetbaltempel weer
een tijdje mee. Maar kijk nou
eens naar de foto's in het laat
ste nummer van Fenno Schou
stra's Kleide Krantsje. Geen
overdekte tribunes, maar een
soort verhoging om alles goed
te kunnen zien, maar wat een
mensen..."/"Drieste smokkel
avonturen in het grensgebied
met België, deze keer in het
Kleine KrantsjeTOoit was het
postkantoor gevestigd in het
grote gebouw op de hoek van
de Eewal en de Wortelhaven. In
't Kleine Krantsje beschrijft
Fenno Schoustra hoe de brave
postbeambten vanaf 1892 wer
den belaagd door duizenden
mieren'T'Seldsum, wat wudde
er vroeger toch leuk bouwd," zo
meldt 't Kleine Krantsje. De
redactie ageert in de laatste uit
gave tegen moderne architec-
tuur"./"Dat was me nog eens
een attractie. In 't Kleine
Krantsje oud-nieuws uit de
stads- en dorpskroniek van dr.
Wumkes: "C. Louis, een Engels
man vertoont te Leeuwarden
veertigduizend gedresseerde
bijen in een bijenkorfTWarme,
lange dagen in een slecht
geventileerd klaslokaal. Jeugd
trauma's moet dat hebben
nagelaten. Zeker bij de leerlin
gen van de Gemeenteschool 5,
die in 1914 werd omgedoopt in
Schipperschool. Deze school
stond tot de sloop in 1933 op
het Oldehoofsterkerkhof en dat
was volgens Fenno Schoustra
duidelijk te ruiken. Op sommige
dagen hing er een akelige lijk
lucht in het gebouw, schrijft hij in
't Kleine Krantsje'TWie winkelt
in de zaak van Albert Heijn aan
het Zaailand zal zich zelden
bewust zijn van het feit, dat hier
ooit tientallen kanaries vrij rond
vlogen. De vogeltjes waren de
hobby van Jan de Jong, in een
verleden de uitbater van het in
dit pand gevestigde Hotel
Centraal. Voor de vogeltjes had
hij stukken boomschors aan de
pilaren bevestigd, zo leert ons 't
Kleine Krantsje'TFenno Schou
stra beschrijft in zijn Kleine
Krantsje een nauwelijks te gelo
ven geschiedenis, waar hij zelf
ook even aan twijfelde. "Maar
het moet zich werkelijk hebben
afgespeeld, zoals het ons is ver
teld, zonder ook maar een
woord van overdrijving." En dan
tenslotte, ook aardig: "Het Hotel
Centraal aan het Zaailand had
de bijnaam "De tien kamers", ter
onderscheiding van het even
verderop gelegen logement
"De vier kamers". En Albert
Heijnklanten, die voor de kassa
staan te wachten, mogen ook
peinzen over hun voorgangers,
die op vrijwel dezelfde plek voor
een andere kassa stonden: die
van bioscoop Metropole. Dit
filmhuis was korte tijd in het
gebouw ondergebracht, tot een
brand de bedrijfsvoering beëin
digde, althans naar beste weten
van Kleine Krantsje uitgever
Fenno Schoustra. Maar wat hij
niet weet over oud-Leeuwarden
is het weten ook niet waard".
VAAK TER SPRAKE
Zo is 't Kleine Krantsje de laat
ste jaren dus verscheidene
malen in de Leeuwarder Cou
rantrubriek "Gehoord en
Gezien" ter sprake gekomen,
als we goed hebben geturfd in
totaal twee en zestig maal,
met honderd en tien
tekstblokjes, alles bij elkaar
geteld.
OPVALLEND VERSCHIJNSEL
Daarbij deed het opvallend ver
schijnsel zich voor, dat de LC
met dit overnemen blijkbaar
meer en meer de smaak te pak
ken kreeg.
Werd er in het hele jaar 1988
één stukje uit 't Kleine Krantsje
gekozen, dat ook in één tekst
blokje werd verwerkt, in 1991
werden deze aantallen verdub
beld en daarna zat er wel een
heel sterke progressie in: vier
citaten met zeventien tekstblok
jes in 1992, acht citaten met
één en twintig tekstblokjes in
1993, dertien en drie en twintig
in 1994 en zelfs vijftien en zes
en twintig in 1995.
Daarna liepen deze getallen
enigszins terug, maar hoe kon
dat ook anders: het aantal num
mers van 't Kleine Krantsje per
jaar bleef immers met twaalf
altijd precies gelijk.
In juni 1997 was onze krant met
het bericht, dat 't Kleine
Krantsje in december zou moe
ten stoppen nog maar net ver
schenen of de Leeuwarder
Courant was er als de kippen bij
om dit nieuws te melden. Maar
welk een geheel ander karakter
droeg deze berichtgeving van
de L.C., dan het geval was
geweest in 1964, toen dit blad
de komst van 't Kleine Krantsje
onmiddellijk met de grove leu
gen van "een advertentieblad"
aankondigde!
Het hoofdblad van Friesland
berichtte nu over "de maande
lijkse krant met historische arti
kelen over Leeuwarden en zijn
bewoners", schreef over "het.
populaire blad" en herinnerde
ook aan de gemeentelijke ere
penning, die "de journalist, uit
gever en geschiedeniskenner"
enkele jaren terug kreeg opge
speld. "Dat heeft indruk op hem
gemaakt," aldus de LC en "in 't
volgende nummer van 't Kleine
Krantsje schrijft de scheidend
publicist in zijn afscheidswoord
"De onderscheiding kan als een
eerbetoon worden gezien aan
de hele opmerkelijke familie die
't Kleine Krantsje eigenlijk altijd
is geweest."
En in een column over het Vliet
met vroegere vermaarde bewo
ners als Hein Appeldoorn en
Marcus Aal kwam te staan: "Ja,
die tijd komt niet terug, en de
anekdoten worden straks
helaas niet meer overgeleverd
in Fenno Schoustra's Kleine
Krantsje, want Fenno houdt er
mee op. Misschien kan hij, nu
de plannen om 't Vliet weer
open te gooien bekend zijn, in
de laatste nummers nog even
ouderwets vlammen."
ONVOLPREZEN KLEINE
KRANTSJE
Dezelfde redacteur van de LC
noemde ons blad een week
later alweer: "In het onvolprezen
Kleine Krantsje staan foto's uit
het ouwe Liwadden, en wie de
verhaaltjes erbij gelooft, krijgt
spijt, dat hij zc laat is geboren."
En zo zou tenslotte ook dé
merkwaardige situatie zich
voordoen, dat 't Kleine Krantsje
door geen enkel blad zo vaak
zou worden aangehaald als juist
door de Leeuwarder Courant.
Ook werd de uitgever van de
kleinste krant van Nederland
nog eens door de L.C. de eer
waardig gekeurd te fungeren in
een rubriekje over Leeuwar
ders, die er om bekend staan
solistisch hun brood te verdie
nen.
"Fenno Schoustra heeft het
gemeentearchief niet nodig,"
kwam daar als vierkoloms kop
boven te staan.
Al met al: een vreemd verhaal
dus over de opzienbarende
houding van de Leeuwarder
Courant, het Hoofdblad van
Friesland, tegenover Fenno
Schoustra en zijn Kleine
Krantsje gedurende de ruim
drie en dertig jaar, dat deze
"gezellige leeskrant" heeft
mogen bestaan.
FENNO SCHOUSTRA