'T KLEINE KRANTSJE Gehoord en Gezien Leeuwarder courant VOOR LEEUWARDEN EN DE WIJDE WERELD ER OMHEEN "Dat was me wat die ontsnap ping per helikopter uit Leeu warder Strafgevangenis De Marwei," verzucht Fenno Schoustra in laatste Kleine Krantsje. Maar wie dacht dat helikopterontsnapping op zich zelf staat, zit fout. Want Leeuwarder geschiedschrijvers noteerden vele mooie ontsnap pingen uit vroegere Strafgevan genis. Elke dag koteletto's bij het warme eten, aardappels die wat te gaar zijn, daarom gooi je er vandaag als gevangenisboef het bijltje bij neer. In de jongste editie van 't Kleine Krantsje her innert Fenno Schoustra maar eens aan het strenge regime dat er in de vorige eeuw nog werd gevoerd in de strafgevan genis. 't Kleine Krantsje, dat nostalgische Leeuwarder maandblad, is op zoek naar de maquette, die wijlen Henk Tak gebruikte bij zijn verkeersles- sen. In Fenno Schoustra's Kleine Krantsje deze week een portret van Chris 'Kicky' van den Berg, alias de Baron van de Grote Hoogstraat. In 't Kleine Krantsje wordt verteld hoe de legendarische Leeuwarder Jen- tsje Tit aan zijn naam kwam. Drieste smokkelavonturen in het grensgebied met België, deze keer in het Kleine Krantsje. In 't Kleine Krantsje beschrijft Fenno Schoustra hoe de brave postbeambten vanaf 1892 werden belaagd door dui zenden mieren. Het is wat als je een krantenbedrijf hebt met veel abonnees in het buiten land. Uitgever/journalist Fenno Schoustra heeft er ervaring mee. Leuk om te weten, ook uit 't Kleine Krantsje: cabaretier Wim Kan had zijn wortels liggen in Leeuwarden. 't Kleine Krantsje verhaalt van Gerrit Jaspers Keizer die in 1845 ter dood werd veroordeeld. De schurk had onder meer het oor ijzer afgerukt van een elfjarig meisje in Berlikum. 't Kleine Krantsje haalt weer aardige her inneringen op aan de Friese hoofdstad van weleer. In de laatste editie van Fenno Schoustra's onvolprezen Kleine Krantsje een overzicht van hotels, die rond 1918 in de stad gevestigd waren. Heel Leeuwarden vraagt zich af hoe het komt met de Oldehove. En of hij het heeft zien aankomen is daar Fenno Schoustra's Kleine Krantsje met zijn overzichtje van de twintigste eeuw. In 't Kleine Krantsje belicht Fenno Schoustra de Leeuwarder dok tersfamilie Schreuder. Nog meer politienieuws in 't Kleine Krantsje. Fenno Schoustra schrijft in 't Kleine Krantsje over een inmiddels overleden Leeuwarder, die De Type machine werd genoemd. Het blijkt nog steeds een onuitroei baar verhaal dat de Oldehove een vuurtoren is geweest, zo staat te lezen in 't Kleine Krantsje. Het dertig jaar oude en dus jubilerende Kleine Krantsje dook even in de histo rie. 't Kleine Krantsje doet ver slag van de vakantieperikelen van de inmiddels overleden sla ger Berend Gerritzen. Hoe gevaarlijk een onschuldig lij kend partijtje voetbal kan zijn, leert ons 't Kleine Krantsje," Fenno Schoustra schrijft over... In het jongste nummer van 't Kleine Krantsje voor Leeu warden en de wijde wereld er omheen schrijft Fenno Schou stra over de zo tragisch aan zijn einde gekomen Henk Blanksma. Fenno Schoustra verhaalt van de vroegere recht bankpresident Stheeman. Fana tiek stadsvorser Fenno Schoustra haalt een anekdote aan... Fenno Schoustra beschrijft in 't Kleine Krantsje een drama dat zich in 1921 afspeelde op de Nieuwestad. Fenno Schoustra haalt het wonderlijke verhaal aan van twee bewoners van 't Heer Ivostraat. 't Kleine Krantsje haalt een anekdote aan over de weinig plooibare oud-burge meester Adriaan van der Meulen. Fenno Schoustra schrijft in 't Kleine Krantsje over ene Peke Jeud. Leeuwarden kenner Fenno Schoustra weet dat het bedrijf zich aan de Emmakade vestigde. Althans naar beste weten van 't Kleine Krantsje-uitgever Fenno Schou stra. Maar wat hij niet weet over oud-Leeuwarden is het weten ook niet waard. Fenno Schoustra beschrijft in zijn Kleine Krantsje een nauwelijks te geloven geschiedenis. De Grote Hoogstraat krijgt van 't Kleine Krantsje de twijfelachtige eer de straat te zijn, die het best wil branden. In 't Kleine Krantsje startte uitgever-redac teur Fenno Schoustra een fraaie discussie over het straat naambord van de Röntgen- straat. Wie winkelt in de zaak van Albert Heyn aan het Zaailand zal zich zelden bewust zijn van het feit, dat hier ooit tientallen kanaries vrij rond vlo gen. De vogeltjes waren de hobby van Jan de Jong, in een ver verleden uitbater van de in dit hotel gevestigde hotel Centraal. Voor de vogeltjes had hij stukken boomschors aan de pilaren bevestigd, zo leert ons 't Kleine Krantsje. In 't Kleine pagina 13 Krantsje wordt verslag gedaan van een ontmoeting van een melkwagen en een troep solda ten op de westzijde van de Weaze in 1918. Fenno Schoustra doet in de nieuwste uitgave van 't Kleine Krantsje een greep uit de brieven die gedurende de oorlogsjaren bij het Bureau Huisvesting binnen kwamen. Dat levert een aantal merkwaardige klachten op, zoals "De hond blaft de hele avond en met de kat is het 't zelfde geval". In 1931 midden in de crisisjaren, wonnen twee Leeuwarders na het kopen van een gedeeld lot de hoofdprijs. Zij mochten het voor die tijd astronomische bedrag van 100.000,- delen. Fenno Schoustra citeert in zijn Kleine Krantsje uit het reeds lang ver dwenen Leeuwarder Nieuws blad, dat indertijd de twee win naars opzocht. De ene gelukki ge was S. Castelein van het etablissement Spoorzicht. De ander heette A. Prozee en was een kleine lompenhandelaar van het Hoeksterachterom. Binnenkort stopt Schoustra met de uitgave van 't Kleine Krantsje, een roemrucht blad vol Leeuwarder wetenswaardig heden. Het einde van 't Kleine Krantsje nadert nu met rasse schreden. In het jongste nummer laten weer tal van lezers weten hoe zeer het hen spijt, dat redacteur Fenno Schoustra er in decem ber mee stopt. (Vervolg van pag. 10) maquette, die wijlen Henk Tak gebruikte bij zijn verkeersles- sen. Vanaf 1967, na zijn tijd als hoofdagent bij de Leeuwarder politie, wijdde Tak zich volledig aan de verkeerslessen. hij gebruikte een maquette vol straten, kruisingen, verkeers pleinen en met een eiectrische trein erop, gebouwd door een gepensioneerd gemeenteamb tenaar. Naspeuringen van redacteur Fenno Schoustra konden de maquette niet boven water krijgen." Respect bleek zeker ook uit de zinsnede: "In de laatste editie van Fenno Schoustra's onvol prezen Kleine Krantsje een overzicht van hotels, die rond 1918 in de stad gevestiqd waren. EEN ECHTE HEER En welwillendheid uit een bericht als dit: "Een klant zocht dinsdagmorgen de baas van de Koperen Tuin. Nu kan niemand beweren, dat uitbater Theo Douma er als een notoire slod dervos bijloopt, maar de neiging van een klant om een in het eta blissement wandelende echte heer aan te spreken was begrij pelijk. Tafelgenoten konden op tijd uitleggen, dat de stemmig geklede heer de immer zeer verzorgde Fenno Schoustra was, de uitgever-redacteur van 't Kleine Krantsje voor Leeuwarden en de wijde wereld er omheen. De echte Tuin-baas bleek herkenbaar aan een spij kerbroek. Zij het een keurige spijkerbroek". Van een onmiskenbare sportivi teit getuigde deze rechtzetting van de Leeuwarder Courant: "Nogmaals ere wie ere toekomt. In deze rubriek werd op 4 april (1995) een foto getoond van het verkeersbord op de hoek van de Prins Hendrikstraat en het Zaailand, waarvan de tekst op het onderbord luidt: "Geld niet voor lijnbussen". De schrijffout is breed in de publiciteit gekomen, zo leert het jongste nummer van 't Kleine Krantsje. Een week na Gehoord en Gezien haalde de foto ook het Friesch Dagblad... Maar 't Kleine Krantsje signal eerde de blunder al in decem ber 1993, en was daarmee hon derd procent de eerste. En schande wie schande toekomt: de beheerder van de Leeuwar der verkeersborden, die domme fouten zó lang niet verbetert..." VERANDERDE OPSTELLING Ook uit tal van andere in de rubriek Gehoord en Gezien voorkomende uitlatingen bleek een volkomen veranderde opstelling van de Leeuwarder Courant tegenover 't Kleine Krantsje in vergelijking met die van vroeger. Om zomaar wat te noemen: "In het nieuwste nummer van 't Kleine Krantsje wordt verteld hoe de legendarische Leeuwar der Jentsje Tit aan zijn naam kwam'T'De verbouwplannen voor het Cambuurstadion liggen klaar en alle partijen hebben inmiddels hun zegen gegeven aan de bouw van een nieuwe hoofd- en noordtribune. Als alle werk is gebeurd kan de Leeuwarder voetbaltempel weer een tijdje mee. Maar kijk nou eens naar de foto's in het laat ste nummer van Fenno Schou stra's Kleide Krantsje. Geen overdekte tribunes, maar een soort verhoging om alles goed te kunnen zien, maar wat een mensen..."/"Drieste smokkel avonturen in het grensgebied met België, deze keer in het Kleine KrantsjeTOoit was het postkantoor gevestigd in het grote gebouw op de hoek van de Eewal en de Wortelhaven. In 't Kleine Krantsje beschrijft Fenno Schoustra hoe de brave postbeambten vanaf 1892 wer den belaagd door duizenden mieren'T'Seldsum, wat wudde er vroeger toch leuk bouwd," zo meldt 't Kleine Krantsje. De redactie ageert in de laatste uit gave tegen moderne architec- tuur"./"Dat was me nog eens een attractie. In 't Kleine Krantsje oud-nieuws uit de stads- en dorpskroniek van dr. Wumkes: "C. Louis, een Engels man vertoont te Leeuwarden veertigduizend gedresseerde bijen in een bijenkorfTWarme, lange dagen in een slecht geventileerd klaslokaal. Jeugd trauma's moet dat hebben nagelaten. Zeker bij de leerlin gen van de Gemeenteschool 5, die in 1914 werd omgedoopt in Schipperschool. Deze school stond tot de sloop in 1933 op het Oldehoofsterkerkhof en dat was volgens Fenno Schoustra duidelijk te ruiken. Op sommige dagen hing er een akelige lijk lucht in het gebouw, schrijft hij in 't Kleine Krantsje'TWie winkelt in de zaak van Albert Heijn aan het Zaailand zal zich zelden bewust zijn van het feit, dat hier ooit tientallen kanaries vrij rond vlogen. De vogeltjes waren de hobby van Jan de Jong, in een verleden de uitbater van het in dit pand gevestigde Hotel Centraal. Voor de vogeltjes had hij stukken boomschors aan de pilaren bevestigd, zo leert ons 't Kleine Krantsje'TFenno Schou stra beschrijft in zijn Kleine Krantsje een nauwelijks te gelo ven geschiedenis, waar hij zelf ook even aan twijfelde. "Maar het moet zich werkelijk hebben afgespeeld, zoals het ons is ver teld, zonder ook maar een woord van overdrijving." En dan tenslotte, ook aardig: "Het Hotel Centraal aan het Zaailand had de bijnaam "De tien kamers", ter onderscheiding van het even verderop gelegen logement "De vier kamers". En Albert Heijnklanten, die voor de kassa staan te wachten, mogen ook peinzen over hun voorgangers, die op vrijwel dezelfde plek voor een andere kassa stonden: die van bioscoop Metropole. Dit filmhuis was korte tijd in het gebouw ondergebracht, tot een brand de bedrijfsvoering beëin digde, althans naar beste weten van Kleine Krantsje uitgever Fenno Schoustra. Maar wat hij niet weet over oud-Leeuwarden is het weten ook niet waard". VAAK TER SPRAKE Zo is 't Kleine Krantsje de laat ste jaren dus verscheidene malen in de Leeuwarder Cou rantrubriek "Gehoord en Gezien" ter sprake gekomen, als we goed hebben geturfd in totaal twee en zestig maal, met honderd en tien tekstblokjes, alles bij elkaar geteld. OPVALLEND VERSCHIJNSEL Daarbij deed het opvallend ver schijnsel zich voor, dat de LC met dit overnemen blijkbaar meer en meer de smaak te pak ken kreeg. Werd er in het hele jaar 1988 één stukje uit 't Kleine Krantsje gekozen, dat ook in één tekst blokje werd verwerkt, in 1991 werden deze aantallen verdub beld en daarna zat er wel een heel sterke progressie in: vier citaten met zeventien tekstblok jes in 1992, acht citaten met één en twintig tekstblokjes in 1993, dertien en drie en twintig in 1994 en zelfs vijftien en zes en twintig in 1995. Daarna liepen deze getallen enigszins terug, maar hoe kon dat ook anders: het aantal num mers van 't Kleine Krantsje per jaar bleef immers met twaalf altijd precies gelijk. In juni 1997 was onze krant met het bericht, dat 't Kleine Krantsje in december zou moe ten stoppen nog maar net ver schenen of de Leeuwarder Courant was er als de kippen bij om dit nieuws te melden. Maar welk een geheel ander karakter droeg deze berichtgeving van de L.C., dan het geval was geweest in 1964, toen dit blad de komst van 't Kleine Krantsje onmiddellijk met de grove leu gen van "een advertentieblad" aankondigde! Het hoofdblad van Friesland berichtte nu over "de maande lijkse krant met historische arti kelen over Leeuwarden en zijn bewoners", schreef over "het. populaire blad" en herinnerde ook aan de gemeentelijke ere penning, die "de journalist, uit gever en geschiedeniskenner" enkele jaren terug kreeg opge speld. "Dat heeft indruk op hem gemaakt," aldus de LC en "in 't volgende nummer van 't Kleine Krantsje schrijft de scheidend publicist in zijn afscheidswoord "De onderscheiding kan als een eerbetoon worden gezien aan de hele opmerkelijke familie die 't Kleine Krantsje eigenlijk altijd is geweest." En in een column over het Vliet met vroegere vermaarde bewo ners als Hein Appeldoorn en Marcus Aal kwam te staan: "Ja, die tijd komt niet terug, en de anekdoten worden straks helaas niet meer overgeleverd in Fenno Schoustra's Kleine Krantsje, want Fenno houdt er mee op. Misschien kan hij, nu de plannen om 't Vliet weer open te gooien bekend zijn, in de laatste nummers nog even ouderwets vlammen." ONVOLPREZEN KLEINE KRANTSJE Dezelfde redacteur van de LC noemde ons blad een week later alweer: "In het onvolprezen Kleine Krantsje staan foto's uit het ouwe Liwadden, en wie de verhaaltjes erbij gelooft, krijgt spijt, dat hij zc laat is geboren." En zo zou tenslotte ook dé merkwaardige situatie zich voordoen, dat 't Kleine Krantsje door geen enkel blad zo vaak zou worden aangehaald als juist door de Leeuwarder Courant. Ook werd de uitgever van de kleinste krant van Nederland nog eens door de L.C. de eer waardig gekeurd te fungeren in een rubriekje over Leeuwar ders, die er om bekend staan solistisch hun brood te verdie nen. "Fenno Schoustra heeft het gemeentearchief niet nodig," kwam daar als vierkoloms kop boven te staan. Al met al: een vreemd verhaal dus over de opzienbarende houding van de Leeuwarder Courant, het Hoofdblad van Friesland, tegenover Fenno Schoustra en zijn Kleine Krantsje gedurende de ruim drie en dertig jaar, dat deze "gezellige leeskrant" heeft mogen bestaan. FENNO SCHOUSTRA

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1997 | | pagina 13