HERINNERING AAN LAATSTE PORDER VAN LEEUWARDEN MOOIE OPMERKING VAN HUISARTS Wij verzekeren alles wat waardevol voor u is. Friesland Bank Assurantiën pagina 20 Vraag honderd kinderen van een lagere school wat vroeger een porder was en er is misschien niet een, die het juiste antwoord geeft. Het is in deze tijd dan ook ondenk baar, dat het beroep van porder nog zou kunnen bestaan. Een porder immers was een man, die er voor moest zorgen, dat 's morgens zijn klanten werden gewekt - hij ging, gewapend met een lange stok, van deur tot deur en tikte op de ramen van de mensen, die hem als wekker hadden besteld. Daar werd dan voor betaald - zelfs voor een zo vroege vogel als een porder kon de zon niet voor niets opgaan. Zestig jaar geleden, toen de meeste mensen al wekkerklokjes hadden, was de porder al een uitstervende figuur. Een van de allerlaatste porders in Leeuwarden was een hele bekende figuur, een Obbe van Dijk, die door zijn stadgenoten gewoonlijk als Obbe (of Homme) Oliekontsje werd aangeduid; hij was niet alleen porder, maar hij liep ook met een oliekar en.hij had nogal een dik achterste, vandaar. In een oude krant, een Leeuwarder Nieuwsblad van 27 juli 1938, lazen wij een interessant verhaal tje over deze porder Van Dijk en het leek ons leuk genoeg om het even over te schrij ven voor onze abonnees. In onze dagen van moderne za kelijkheid en de zich in steeds sneller tempo ontwikkelde tech niek verdwijnt zienderogen alles wat herinnert aan verstreken ja ren, toen de gemoedelijkheid onder de menschen nog hoogtij vierde, de voortschrijdende me chanisatie nog niet in belangrijke mate zooals thans haar nivel- leerende invloed op de roman tiek van tal van oude gebruiken en instellingen van ons volksle ven had uitgeoefend en het be grip snelheid nog slechs in het woordenboek van heel weinig te lezen stond. Een van de steeds minder in zwang geraakte gebruiken, wel ke ons aan die tijd herinnert is het z.g. porren of kloppen. De porder was in vroegere jaren de man, die des morgens om 3 uur of soms nog vroeger opstond en wien de taak was opgedragen die personen, die in verband met de aard van hun beroep héél vroeg moesten opstaan (landar beiders, fabriekswerklieden etc.) te wekken. De porder deed dit door aan te bellen of met een stok, meestal een hengelstok, tegen de ruiten te tikken. De porder is door de bijzondere aard van zijn werkzaamheden tot een aparte figuur in het volks leven van de vorige en het begin van deze eeuw uitgegroeid en in verschillende steden van ons land vindt men dan ook op oude geveltjes de figuur van den por der, hier en daar met een afbeel ding verlucht, in rijmtrant bezon gen. Bejaarde inwoners van Leeu warden kunnen u vertellen, dat ook onze stad vroeger zijn por ders voor bepaalde stadsdeel- en, uiteraard meestal specifieke arbeidersbuurten, heeft gehad o.a. in de Boterhoek, Achter de Hoven en rondom het Vliet. Min der bekend zal zijn, dat zelfs in deze tijd nog het beroep van porder voor dit laatste stadsdeel wordt uitgeoefend en wel door den 53-jarigen O. van Dijk, Cam- buurstraat 62. VADEROPZOON Van Dijk, die bij zijn hoogbejaar de ouders inwoont, heeft de werkzaamheden als porder van zijn thans 90-jarigen vader over genomen toen deze daarmede enkele jaren geleden wegens zijn leeftijd is opgehouden. Le verde het porren vroeger, met name in de jaren vóór de wereld oorlog, voor het gezin Van Dijk niet onbelangrijke financieele in komsten op, gedurende de laat ste jaren zijn deze aanzienlijk verminderd. In de drukste jaren moesten de - oude heer Van Dijk en zijn gezin 130 personen per dag wekken tegen een belooning van. 6 ct. per persoon en per week. Thans is het aantal klanten ge slonken tot ongeveer 10 tot 15 personen, die ieder een vergoe ding van ongeveer 20 ct. per week betalen. De inkomsten zijn dus wel ver minderd en bij een voortgaande daling van het aantal klanten is het voor den tegenwoordigen porder Van Dijk wel haast niet meer loonend iedere morgen om half vier op te staan teneinde zijn luttele klanten, hoofdzakelijk boerenarbeiders en werklieden bij het spoor, te wekken. De grootste daling van het aan tal klanten voltrok zich in de ja ren 1911-'18, toen tal van perso nen door de mobilisatie van hun arbeid werden weggeroepen en door de later tot stand gekomen wettelijke werktijdregeling, waar Homme van Dijk, alias Homme Oliekontsje, de laatste porder van Leeuwarden. door de arbeiders des morgens later aan de arbeid gingen. In de drukke tijd van voor de wereldoorlog toen een groot aantal personen des morgens vroeg gepord moest worden, waarvan de meeste op eenzelf de tijdstip, liggende tusschen 4 uur en kwart voor vijf, was het geheele gezin Van Dijk, de thans 87-jarige moeder en een broer van den tegenwoordigen porder incluis, bij de werkzaam heden betrokken. Des morgens 3 uur stond dan het geheele ge zin op om zoowel des zomers als des winters, in gunstige, maar dikwijls ook in zeer ongun stige weersomstandigheden, dit werk te verrichten. Dat 't echt paar v. Dijk en hun kinderen daarbij tal van ervaringen heb ben opgedaan, laat zich begrij pen en met name de oude vrouw, die thans ondanks haar hooge leeftijd nog iedere mor gen om 4 uur met haar zoon opstaat, kan smakelijk van haar ervaringen vertellen, die zij bij het porren heeft opgedaan. Op onze vraag hoe de "gepor- den" op de klopsignalen rea- geeren, luidde het respijt, dat in drie van de vier gevallen de vrouwen het eerst wakker zijn en antwoord geven. Soms is het geven van antwoord niet eens voldoende. De jonge Van Dijk heeft zelfs één klant, die hij eerst "en profond négligé" oftewel in nachtgewaad voor het raam moet zien verschijnen teneinde zekerheid te hebben, dat de man zich niet weer in Morpheus armen zal beven. SCHOOL 14 In de oorlog ging ik op School 14, de latere School 21Ik zat in de klas bij juf Deinema, daarna bij meester Jongbloed. Het was in die tijd aanpassen en ik meen dat we op heel andere tijden naar school gingen in het laatst van de oorlog. Ook herinner ik mij, dat we bij luchtalarm in de grote gang achter het gymnastieklokaal moesten gaan zitten achter een schot. Verder heb ik aan die tijd heel weinig herinneringen. Ik zou graag wat meer willen weten en mischien zijn er lezers, die me iets wijzer kunnen maken. Bij mij in de klas zaten onder andere Ida Jonker, met wie ik wel naar huis ging in de Azaleastraat en Christa Fei- kema. Zelf woonden wij tegen over de school in de Auke Stellingwerfstraat. Mijn grootou ders woonden op het Noord- vliet, P. Algra van de Pomp- makerij. Leeuwarden Joke (vroeger Jopie) Reisiger-de Vries EEN SLOKJE... Aangezien mijn mem Janke de Vries onlangs overleed, was ik doende al haar voormalige abonnementen te annuleren. Zo kwam ik ook 't Kleine Krantsje tegen en belde ik de heer Schoustra. Hij zei me dat opzeggen niet meer nodig was daar hij helaas zijn ambachtelijke werkzaamhe den staakt. Daar zat ik dan met het augus- tus-exemplaar op schoot: "Zo mooi was het ooit bij 't oude Vliet..." Mem woonde aan het Vliet. Pake schipper Frans de Vries heeft er ooit nog met vracht gevaren. Ik weet zeker dat ze er samen een slokje op nemen als ooit het gedempte Vliet weer open wordt gegooid. Wie zal het zeggen... De heer Schoustra wil ik nu har telijk danken voor al zijn werk zaamheden in het verleden, waar mijn moeder en met haar anderen met plezier van heeft genoten. Leeuwarden Alfred H. Stucki Gehoord: prachtige opmerking van een huisarts, omgeving Emmakade, tegenover een dui delijk zieke bejaarde patiënt: "U bent een ouwe seur!" \/erzekerd onder vertrouwde vleugels Friesland Bank Assurantiën, Zuiderstraat 2 Leeuwarden. Telefoon (058) 299 48 99 Fax (058) 299 47 38

Historisch Centrum Leeuwarden

’t Kleine Krantsje, 1964-1997 | 1997 | | pagina 20