HERINNERING AAN LAATSTE
PORDER VAN LEEUWARDEN
MOOIE OPMERKING VAN HUISARTS
Wij verzekeren
alles wat waardevol
voor u is.
Friesland Bank Assurantiën
pagina 20
Vraag honderd kinderen van een lagere school wat vroeger een porder was en er is
misschien niet een, die het juiste antwoord geeft. Het is in deze tijd dan ook ondenk
baar, dat het beroep van porder nog zou kunnen bestaan. Een porder immers was
een man, die er voor moest zorgen, dat 's morgens zijn klanten werden gewekt - hij
ging, gewapend met een lange stok, van deur tot deur en tikte op de ramen van de
mensen, die hem als wekker hadden besteld. Daar werd dan voor betaald - zelfs voor
een zo vroege vogel als een porder kon de zon niet voor niets opgaan.
Zestig jaar geleden, toen de meeste mensen al wekkerklokjes hadden, was de porder
al een uitstervende figuur. Een van de allerlaatste porders in Leeuwarden was een
hele bekende figuur, een Obbe van Dijk, die door zijn stadgenoten gewoonlijk als
Obbe (of Homme) Oliekontsje werd aangeduid; hij was niet alleen porder, maar hij liep
ook met een oliekar en.hij had nogal een dik achterste, vandaar. In een oude
krant, een Leeuwarder Nieuwsblad van 27 juli 1938, lazen wij een interessant verhaal
tje over deze porder Van Dijk en het leek ons leuk genoeg om het even over te schrij
ven voor onze abonnees.
In onze dagen van moderne za
kelijkheid en de zich in steeds
sneller tempo ontwikkelde tech
niek verdwijnt zienderogen alles
wat herinnert aan verstreken ja
ren, toen de gemoedelijkheid
onder de menschen nog hoogtij
vierde, de voortschrijdende me
chanisatie nog niet in belangrijke
mate zooals thans haar nivel-
leerende invloed op de roman
tiek van tal van oude gebruiken
en instellingen van ons volksle
ven had uitgeoefend en het be
grip snelheid nog slechs in het
woordenboek van heel weinig te
lezen stond.
Een van de steeds minder in
zwang geraakte gebruiken, wel
ke ons aan die tijd herinnert is
het z.g. porren of kloppen. De
porder was in vroegere jaren de
man, die des morgens om 3 uur
of soms nog vroeger opstond en
wien de taak was opgedragen
die personen, die in verband met
de aard van hun beroep héél
vroeg moesten opstaan (landar
beiders, fabriekswerklieden etc.)
te wekken. De porder deed dit
door aan te bellen of met een
stok, meestal een hengelstok,
tegen de ruiten te tikken. De
porder is door de bijzondere
aard van zijn werkzaamheden
tot een aparte figuur in het volks
leven van de vorige en het begin
van deze eeuw uitgegroeid en in
verschillende steden van ons
land vindt men dan ook op oude
geveltjes de figuur van den por
der, hier en daar met een afbeel
ding verlucht, in rijmtrant bezon
gen.
Bejaarde inwoners van Leeu
warden kunnen u vertellen, dat
ook onze stad vroeger zijn por
ders voor bepaalde stadsdeel-
en, uiteraard meestal specifieke
arbeidersbuurten, heeft gehad
o.a. in de Boterhoek, Achter de
Hoven en rondom het Vliet. Min
der bekend zal zijn, dat zelfs in
deze tijd nog het beroep van
porder voor dit laatste stadsdeel
wordt uitgeoefend en wel door
den 53-jarigen O. van Dijk, Cam-
buurstraat 62.
VADEROPZOON
Van Dijk, die bij zijn hoogbejaar
de ouders inwoont, heeft de
werkzaamheden als porder van
zijn thans 90-jarigen vader over
genomen toen deze daarmede
enkele jaren geleden wegens
zijn leeftijd is opgehouden. Le
verde het porren vroeger, met
name in de jaren vóór de wereld
oorlog, voor het gezin Van Dijk
niet onbelangrijke financieele in
komsten op, gedurende de laat
ste jaren zijn deze aanzienlijk
verminderd.
In de drukste jaren moesten de -
oude heer Van Dijk en zijn gezin
130 personen per dag wekken
tegen een belooning van. 6
ct. per persoon en per week.
Thans is het aantal klanten ge
slonken tot ongeveer 10 tot 15
personen, die ieder een vergoe
ding van ongeveer 20 ct. per
week betalen.
De inkomsten zijn dus wel ver
minderd en bij een voortgaande
daling van het aantal klanten is
het voor den tegenwoordigen
porder Van Dijk wel haast niet
meer loonend iedere morgen om
half vier op te staan teneinde zijn
luttele klanten, hoofdzakelijk
boerenarbeiders en werklieden
bij het spoor, te wekken.
De grootste daling van het aan
tal klanten voltrok zich in de ja
ren 1911-'18, toen tal van perso
nen door de mobilisatie van hun
arbeid werden weggeroepen en
door de later tot stand gekomen
wettelijke werktijdregeling, waar
Homme van Dijk, alias Homme Oliekontsje, de laatste porder van
Leeuwarden.
door de arbeiders des morgens
later aan de arbeid gingen.
In de drukke tijd van voor de
wereldoorlog toen een groot
aantal personen des morgens
vroeg gepord moest worden,
waarvan de meeste op eenzelf
de tijdstip, liggende tusschen 4
uur en kwart voor vijf, was het
geheele gezin Van Dijk, de
thans 87-jarige moeder en een
broer van den tegenwoordigen
porder incluis, bij de werkzaam
heden betrokken. Des morgens
3 uur stond dan het geheele ge
zin op om zoowel des zomers
als des winters, in gunstige,
maar dikwijls ook in zeer ongun
stige weersomstandigheden, dit
werk te verrichten. Dat 't echt
paar v. Dijk en hun kinderen
daarbij tal van ervaringen heb
ben opgedaan, laat zich begrij
pen en met name de oude
vrouw, die thans ondanks haar
hooge leeftijd nog iedere mor
gen om 4 uur met haar zoon
opstaat, kan smakelijk van haar
ervaringen vertellen, die zij bij
het porren heeft opgedaan.
Op onze vraag hoe de "gepor-
den" op de klopsignalen rea-
geeren, luidde het respijt, dat in
drie van de vier gevallen de
vrouwen het eerst wakker zijn en
antwoord geven. Soms is het
geven van antwoord niet eens
voldoende. De jonge Van Dijk
heeft zelfs één klant, die hij eerst
"en profond négligé" oftewel in
nachtgewaad voor het raam
moet zien verschijnen teneinde
zekerheid te hebben, dat de
man zich niet weer in Morpheus
armen zal beven.
SCHOOL 14
In de oorlog ging ik op School
14, de latere School 21Ik zat in
de klas bij juf Deinema, daarna
bij meester Jongbloed. Het was
in die tijd aanpassen en ik meen
dat we op heel andere tijden
naar school gingen in het laatst
van de oorlog.
Ook herinner ik mij, dat we bij
luchtalarm in de grote gang
achter het gymnastieklokaal
moesten gaan zitten achter een
schot.
Verder heb ik aan die tijd heel
weinig herinneringen. Ik zou
graag wat meer willen weten en
mischien zijn er lezers, die me
iets wijzer kunnen maken.
Bij mij in de klas zaten onder
andere Ida Jonker, met wie ik
wel naar huis ging in de
Azaleastraat en Christa Fei-
kema. Zelf woonden wij tegen
over de school in de Auke
Stellingwerfstraat. Mijn grootou
ders woonden op het Noord-
vliet, P. Algra van de Pomp-
makerij.
Leeuwarden
Joke (vroeger Jopie)
Reisiger-de Vries
EEN SLOKJE...
Aangezien mijn mem Janke de
Vries onlangs overleed, was ik
doende al haar voormalige
abonnementen te annuleren.
Zo kwam ik ook 't Kleine
Krantsje tegen en belde ik de
heer Schoustra.
Hij zei me dat opzeggen niet
meer nodig was daar hij helaas
zijn ambachtelijke werkzaamhe
den staakt.
Daar zat ik dan met het augus-
tus-exemplaar op schoot: "Zo
mooi was het ooit bij 't oude
Vliet..."
Mem woonde aan het Vliet.
Pake schipper Frans de Vries
heeft er ooit nog met vracht
gevaren.
Ik weet zeker dat ze er samen
een slokje op nemen als ooit het
gedempte Vliet weer open wordt
gegooid. Wie zal het zeggen...
De heer Schoustra wil ik nu har
telijk danken voor al zijn werk
zaamheden in het verleden,
waar mijn moeder en met haar
anderen met plezier van heeft
genoten.
Leeuwarden Alfred H. Stucki
Gehoord: prachtige opmerking
van een huisarts, omgeving
Emmakade, tegenover een dui
delijk zieke bejaarde patiënt: "U
bent een ouwe seur!"
\/erzekerd onder vertrouwde vleugels
Friesland Bank Assurantiën, Zuiderstraat 2 Leeuwarden. Telefoon (058) 299 48 99 Fax (058) 299 47 38