'MANHATTAN' GEEFT
STAD ALLURE
DE GROATE KRAKTE
VOOR FENNO SCHOUSTRA EN DE WIJDE WERELD OM HEM HEEN
pagina 11
In de ruim dertig jaar dat 't
Kleine Krantsje is versche
nen, is het aanzien van som
mige delen van de stad ingrij
pend veranderd. Dat gaat
zeker op voor de omgeving
van het NS-station, waar
door de verhuizing van de
veemarkt in 1963 naar de
Frieslandhal een zee van
ruimte vrijkwam, die opnieuw
moest worden ingericht.
De eerste bestemming van het
veemarktterrein was een groot
parkeerterrein dat tot 1987
dienst heeft gedaan. Daarna is
het gebouw van de Aegon er ver
rezen, een ontwerp van het
Haarlemse architectenbureau
Spruit De Jong Heringa. De
noordzijde van de Langemarkt
straat, waar tot in de jaren zestig
praktisch huis aan huis horeca-
etablissementen waren geves
tigd ten behoeve van de vee
markt, was inmiddels al door ver
zekeringsmaatschappijen
FBTO en Avéro - in beslaggeno
men. Na de fusie van beide
bedrijven verrees op het Wagen
plein een bijna 60 meter hoge
kantoortoren van 16 verdiepin
gen. De gemeente wilde aan
vankelijk maar zo'n 30 meter
toestaan, maar zwichtte in de
loop van 1987 voor het argument
dat dit uit een oogpunt van een
goede bedrijfsvoering ontoerei
kend was; wanneer de gemeen
te haar toestemming zou ont
houden, zouden de maatschap
pijen omkijken naar een andere
vestigingsplaats.
De kantoorkolossen aan de Lan
gemarktstraat sluiten goed aan
bij de grote kantoorgebouwen in
de Tesselschadestraat - aan de
andere kant van de (nieuwe)
Verlaatsbrug - die onderdak bie
den aan onder andere de Post
bank en 's Rijks Belastingen. In
de volksmond kreeg het gebied
al gauw een bijnaam: Klein
'Manhattan'. Het gaf de stad de
grootsteedse allure, die haar als
stedelijk knooppunt toekomt.
Het enige wat nog aan de oude
Veemarkt herinnert, is het beeld
je van de 'hantsjebakkende'
kooplui, gemaakt door David van
Kampen. Tot de bouw van de
Avéro-toren stond het op het
Wagenplein, nu staat het op de
hoek van de Sophialaan - de
laan die al het moderne architec-
tuurgeweld heeft doorstaan en
haar voorname allure heeft
weten te behouden. Hier ver
dween trouwens ook een ver
maard horeca-etablissement:
het gerenommeerde hotel De
Kroon dat eind 1979 na 68 jaar
zijn deuren sloot. In het gebouw
op de hoek van de Van Swieten-
straat is nu notariskantoor Wier-
da gevestigd.
Tegenover het verlies van De
Kroon staat aan diezelfde So
phialaan de komst van Wouters,
een grand-café met een paar
bovenzaaltjes waar kan worden
vergaderd. Het Oranje Hotel
onderging een ingrijpende ver
bouwing. Onder de Luifel, het
druk gefrequenteerde 'suvel'-
restaurant (van de Bond van
Coöperatieve Zuivelfabrieken) is
in particuliere handen overge
gaan en heet tegenwoordig geen
restaurant meer, maar eetcafé.
De sloop van het CAF-complex aan de Snekertrekweg voltrok zich in fasen: in november 1992 werden
de drie silo's opgeblazen, in de loop van 1993 volgde de rest van dit 'sloopspéktakel' van de eeuw. Nu
is er de Maxis gevestigd. (Foto Leeuwarder Courant)
Aan de Stationsweg, waar het
expeditiekantoor van de PTT -
verhuisd naar de Snekertrekweg
- plaatsmaakte voor de Rabo
bank, herinnert feitelijk alleen
hotel De Pauw nog aan het
'ouwe Liwwadden'. Anne Boe
lens zet er de traditie van zijn
vader op de ouwe voet voort en
voelde geen behoefte het hotel
interieur te moderniseren.
Boelens senior exploiteerde
vroeger behalve De Pauw de
restauratie van het busstation
aan de Zuidersingel. Dat bussta
tion is ook aan de slopershamer
ten prooi gevallen, evenals het
kantoor van Van Gend en Loos
tussen trein- en busstation. In de
plaats daarvan verrees een
modern 'glazen' busstation met
een smal, doch functioneel
Fram-(nu Veonn-)kantoor.
In het verlengde van de Zuider
singel, aan de Snekertrekweg,
verdwenen twee voor Leeuwar
den en geheel Friesland belang
rijke fabrieken: de Frico en de
CAF. Het Fricocomplex werd in
1985 gesloopt, de silo's van de
CAF zijn op woensdag 25
november 1992 'opgeblazen'.
Laatstgenoemde operatie, gade
geslagen door duizenden men
sen, kan zonder overdrijving 'het
sloopspektakel van de eeuw'
worden genoemd: het siloge
bouw ging in drie delen tegen de
vlakte, met een pauze van zo'n
vijf minuten tussen de explosies.
Met de verbouwing van het NS-
station zelf - op het ogenblik in
volle gang - nadert het Stations
kwartier nu zijn voltooiing.
Alle verandering is geschied in
dienst van de vooruitgang, daar
hoeft niet aan te worden getwij
feld. Waar grote kantoren staan,
wordt gewerkt en verdiend, de
werknemers van de grote werk
gevers zullen zich ook van tijd tot
tijd ontspannen in recreatie- en
fitnessruimten, want aan alles is
gedacht. Maar veel stof voor 't
Kleine Krantsje zou het niet
meer hebben opgeleverd, want
al dit leven speelt zich binnens
kamers af. Waar de veemarkt
vroeger - zij het alleen op vrijdag
- voor veel straatrumoer zorgde,
de Wilhelminabaan (draverijen
van paarden en windhonden!) en
het Fonteinland (veel sport,
waaronder bedrijfsvoetbal en
MKV!) op gezette tijden voor
veel vertier, waarvan de geluiden
tot ver in de omtrek doordron
gen, heeft in en rond Klein Man
hattan de verzakelijking toege
slagen. Een keer per jaar - op
Hemelvaartsdag - brengt de
Bloemenmarkt gelukkig leven in
de brouwerij.
Het laatste stadstype dat er werd
gesignaleerd, is Tinus met de
Tassen, die in de parkeergarage
van de Aegon sliep. Hij heeft,
naar verluidt, nu een kamer in
De Pauw.
Pieter de Groot
Een van de laatste opnamen van het parkeerterrein aan de Langemarktstraat voor de komst van de Aegon. Aan de Langemarktstraat is het
Wagenplein nog te zien, waar later de Avéro-toren zou verrijzen. Op de voorgrond de Hariingertrekvaart. (Foto Leeuwarder Courant)
