mm
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden 1888.
Overgebragt 1219700 Ms
Van deze hoeveelheid wordtvolgens daarvan
gemaakte specificatie verbruikt en betaald
door het rijk130406 M3.
de provincie 2321
de gemeente en instellingen 54706
3 naamlooze vennootschappen 36923
sociëteiten en koffijhuishouders 91558
3 houders van kermistenten 9004
324918 M3.
Rest 894782 M3.
Bij vermindering van den gasprijs met 1 cent per M3 zal dus
aan de gezamenlijke particuliere gasverbruikers een voordeel
worden toegekend van 8947,82 en aan verschillende andere
gasverbruikers, waarvan de meesten op geenerlei andere wijze
in de gemeentebelastingen bijdragen, ƒ3249,18.
Kan deze som van 8947.82 j- ƒ3249.18 12197.— niet wor
den gemist, om de gewone inkomsten in verhouding te brengen
tot de gewone uitgaven, dan zullen de aangeslagenen in den
hoofdelijken omslag, en dit zijn hoofdzakelijk allen gasverbrui
kers tegenover een voordeel van 8947,82 wegens goedkooper
gas voor die belasting meer moeten opbrengen bovengenoemd
bedrag van 12197.In deze opbrengst zal ook moeten worden
bijgedragen door aangeslagenen in de laagste klassen, die geen
gasverbruikers zijn.
De bewering, dat het winstcijfer van de fabriek zoo belang
rijk hoog iskan niet worden toegegeven, wanneer men in aan
merking neemt de kosten en risicoaan de exploitatie der fa
briek verbonden en vooral het kapitaal dat zij vertegenwoordigt.
Al werden de leeningenten behoeve van de fabriek aange
gaan geheel afgelostdan zou toch bij de berekening van den
gasprijs nog in aanmerking behooren te worden genomen en op de
verliesrekening moeten worden gebragtde rente der waarde
van de terreinen, gebouwen, werktuigen enz. Dit doet, en zeer
te regt, ieder industrieelook al werkt hij met geheel eigen ka
pitaal.
De opmerking, dat de tegenwoordige leeningen voor de fabriek
in het jaar 1908 zullen zijn afgelost, werd toegestemd, maar
men miste allen waarborg, dat in die 20 jaren niet opnieuw
voor mogelijke vernieuwinguitbreiding of wat dies meer moge
zijn gelden zullen moeten worden opgenomen.
Toepassing van nieuwe uitvindingen op het gebied van gas-
industrie of zelfs de aanschaffing van een nieuwen gashouder
zouden eene leening noodzakelijk kunnen maken.
De gemeente heeft in het jaar 1864 de gasfabricatie voor ha
re rekening genomen met het kennelijk doelom harer ingeze
tenen de voordeelen te doen genietendie vroeger aan anderen
Het volgend overzigt wijst aan den prijs van
ten deel vielen en dat die overname ook ten voordeele van de
gasverbruikers is gekomen, zal zeker door niemand worden ont
kend als men zich de vraag steltof wel in eene gemeente
van 30000 inwoners de gasverbruikers slechts 7 cent per
M3. zouden betalen, indien eene gasfabriek door en uitslui
tend voor particulieren werd opgericht en geëxploiteerd.
Dat de gemeente, ofschoon zij in dezen het monopolie heeft
geene overmatige winsten trekt of te hoogen gasprijzen vordert,
kan blijken uit onderstaande vergelijking.
OVERZIGT van de in het jaar 1887 door gas
fabrieken aan verschillende gemeenten ge-
dane uitkeeringen.
Amsterdam 241310.49; 25000.— voor controle en bo
vendien kostelooze straatverlichting bedragende
f 318130.56
VGravenhage 125000.— en 48600.— saldo, is zamen
173600.Volgens de begrooling voor 1889 zijn
deze cijfers geraamd respectievelijk op 192000.
en 36409.50totaal 228409.50.
(De fabriek te 's-Hage heeft eene zelfstandige
administratiemaar is verpligt, aan de gemeen
te als retributie voor het gebruik van den grond
te betalen 1.00 per jaar voor iederen Meter
pijp. Voor 1889 wordt voorgesteld, die retribu
tie te verhoogen tot 1.50.)
Leiden 72610.095.
Zwolle f 34403.
Arnhem 53902.83, evenals te 's-Hage voortspruitende uit
retributie voor het gebruik van den grond ten
behoeve van het buizennet. Voor 1889 wordt
deze som gebragt op 69353.83.—
Wegens rente betaalt de fabriek 30476.50.
Utrecht 91081.72. Retributie wegens het gebruik van
den grond. Voor 1889 wordt geraamd 108.000.—
Delft 41496.96
Dordrecht 46665.80
Groningen 79887.39®
Leeuwarden 33302.265
Indien in deze gemeente, evenals te 's-Gravenhage ƒ1.50
per strekkende meter werd betaald voor het gebruik van den
ondergrond voor de buizenleiding, dan zou daarvoor 31249 X
ƒ1.50 ƒ46873.50 aan de gemeente ten goede komen.
het gas per Mi. in onderscheidene gemeenten.
Assen.
Roermond.
Meppel.
Amsterdam.
Gouda.
's-Hage.
Haarlem.
Nijmegen.
Enschede.
Venlo.
Kampen.
Breda.
Hoorn.
Bolsward.
Zwolle.
Middelburg.
Deventer
Schiedam.
Arnhem.
Delft.
's-Hertogenbosch
Tiel.
Rotterdam.
Maastricht.
Dordrecht.
Hilversum.
Sneek.
Groningen
Korting wordt
toegestaan bij gas
verbruik voor in-
dustriëele doelein
den.
Tilburg.
Leeuwarden.
Met korting.
Leiden.
Zutphen.
Utrecht.
Zie de hierna vol
gende nota.
Wordt voor 1889
voorgesteld 4 k cent.
In de gemeenten, met een aangeduid, wordt bij de ontwerp-begrootingen voor 1889 voorgesteld de gasprijs
te bepalen op 6 cent per M3.
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, 1888.
3
In verband met liet vorenstaande, maar vooral met het oog op
den toestand van de gemeente-finantiën in het algemeen en op
den stand van de thans ingediende ontwerp-begrooting in het
bijzonder, is de meet derheid van rapporteurs van meening, zich
ernstig tegen vermindering van den gasprijs te moeten verkla
ren.
De belangrijke toeneming in de laatste jaren van de gemeen
telijke uitgavenniet het minst van die, welke jaarlijksch tcrug-
keeren zooals jaarweddenkosten van bestuur die wegens het
armwezen onderwijsrenten en aflossingen veroorzaakte dat
in betrekkelijk weinig jaren de inkomstenbelasting enorm is ver
hoogd en nu ligt hel voor de hand, dat de gemeente moet
trachten ook uit anderen hoofde dan alleen uit belastingen in
komsten te trekken.
Deed zij dit nietdan zou nu reeds weer de percentage van
den hoofdelijken omslag moeten worden verhoogd.
Onderstaand overzigt geeft alle aanleiding tot die vreeswijl
daaruit blijktdat de gewone inkomsten op lange na niet toe
reikend zijn om de gewone uitgaven te dekken.
De gewone uitgaven overtreffen derhalve de ge
wone inkomsten met24299.605
Beschouwt men de subsidie voor de waterleiding
als een gewone uitgaaf, dan zou dat tekort nog
met ƒ15000.— vermeerderd worden en alzoo be
dragen ƒ39299.605.
In elk geval moet hel tekort voor 1889 vermeer
derd worden met de kosten wegens vermeerdering
van personeel aan het gymnasium ad 2600.
Over te brengen
VERGELIJKING van de gewone en bui
tengewone ontvangsten en uitgaven
volgens de ontwerp-begrooting voor
bet jaar 1889.
Het totaal der uitgaven bedraagt 744131.10
Hiervan kan des noodig alleen als
buitengewoon worden afgetrokken de
subsidie voor de waterleiding ad - 15000.—
De gewone uitgaven bedragen alzoo 729131.10
Het totaal der inkomsten bedraagt 744131.88
Hiervan als buitengewoon
Het saldo van 1887 33800.385
De leening - 5500.—
- 39300.385
De gewone inkomsten bedragen alzoo 704831.49'
Overgebragt 2600.—- 24229.005
verminderd met de rijkssubsidie ad - 1300.--
- 1300.—
Zoodat het tekort minstens zal bedragen 25599.60»
39300.38»
- 15000.—
2600.— 24299.60»
Buitengewone inkomsten
Saldo over 1887 33800.385
Geldleening- 5500.—
Totaal
Buitengewone uitgaven
Ve,scl111.26300.38*
Deze buitengewone inkomsten worden dus geheel gebruikt om
het tekort van de gewone inkomsten te dekken.
Naar het oordeel van rapporteurs mag dit eene handeling wor
den genoemd waartegen gegronde bedenkingen in het midden
moeten worden gebragt. Het verschil tusschen de gewone in
komsten en de gewone uitgaven zal nog aanzienlijker worden
wanneer in opvolgende jaren eene mindere opbrengst van pacht
of huur van gemeente-eigendommen of wegens subsidiën en bij
dragen mogt worden ontvangen.
De bewering dat bij verlaging van den gasprijs de consumtie
zoodanig zou toenemen dat het geraamde winstcijfer even goed
zou worden behaald kan moeijelijk worden aangenomen. Of
schoon toch voor 1887 de gasprijs van 8 cent tot 7 cent is
teruggebragt(eene vermindering van 121 pCt.) heeft het ver
bruik in plaats van meer, 0.8 pCt. minder bedragen dan in
1886.
Wel verdient het overweging ook bij de tegenstanders van
liet voorstel van burgemeester en wethouders, en de rappor
teurs vereenigen zich daarmede, om evenals te Deventer en te Hoorn,
korting toe te staan op den prijs van het gas, dat voor industriële'
doeleinden wordt gebruikt.
Omtrent het voorstel van burgemeester en wethouders meer
in het hijzonder wenschen rapporteurs te vermelden, dat de
voorstanders er van zich voor het grootst gedeelte met de daar
bij aangevoerde overwegingen kunnen vereenigenmaar dat ve
len van hen in de sectiën te kennen gaven dat naar hunne
meening de f 14000.—, die in den aanhef van dat voorstel wordt
genoemd niet als bate van de fabriek kan worden beschouwd,
en dat de geraamde winst van 50.000.-, naar 't schijnt te hoog'
is opgevoerd.
De tegenstanders van het voorstel hadden verschillende be
denkingen. In de eerste plaats gaven zij er hunne ver wondei ing
over te kennen dat burgemeester en wethouders noch dooi
den raad noch van buiten daartoe aangezocht, een voorstel doen
NOTA.
De buitengewoon lage prijs, waarvoor te Utrecht het gas uit de
gemeentelijke gasfabriek wordt geleverd, zal naar myne meening
gedeeltelijk moeten worden verklaard
1°. Door de groote consumtie, waardoor natuurlijk de exploitatie
kosten in verhouding minder worden. (Voor het jaar 1889
wordt een verbruik van 7.200.000 M3 geraamd.)
2°. Doordat de winst, die de fabriek afwerpt, steeds geheel wordt
gebruikt tot aflossing der schuld die op de fabriek rustin
verband waarmede een steeds kleiner wordend bedrag voor
rentebetaling op de verliesrekening kan worden gebragt. (Deze
wijze van linantiëel beheer, waarmede ook sommige leden van
den Utrechtschen gemeenteraad zich niet kunnen vereenigen
wordt te Leeuwarden, en m. i. te regt, niet gevolgd.)
3°. Doordien de gemeente wegens straatverlichting aan de fabriek
betaalt niet slechts het verbruikte gasmaar ook de kosten
van aansteken, blusschen, reinigen enz. van de straatlantaarns.
Het bedrag van een en ander is in het voordeel der winstre
kening en beliep in 1887 ƒ12150.—. Voor 1889 is hiervoor
geraamd ƒ13110.—.
4®. Door de gunstige ligging van de fabriek.
De directe verbinding van het fabrieksterrein met het spoor
wegemplacement is oorzaak, dat met voordeel gebruik kan
worden gemaakt van de goedkoopere Duitsche gaskolen, die
naar gelang der behoefte kunnen worden aangevoerd. De
volgeladen waggons kunnen zonder eenige meerdere transport
kosten direct in de kolenmagazynen der fabriek worden gelost.
Tegen het gebruik van deze kolen in de fabriek dezer ge
meente bestaan echter bezwaren, hoofdzakelijk tengevolge van
de ligging der fabriek ten opzigte van het spoorwegstation.
De kosten, verbonden aan het vervoer naar de ververwyderde
fabriek, veroorzaken eene aanzienlijke verhooging van den prijs
der steenkolenterwyl bovendien de waggons binnen betrek
kelijk korten tijd moeten worden geledigd, opdat de vracht
der kolen niet door staangeld worde verhoogd.
De ondervinding, hieromtrent in den winter 1887/88 opge
daan, toen men eenige waggons Duitsche kolen liet aanvoe
ren, heelt bewezen, dat het gebruik van Engelsche gaskolen
hier finantiëel betere uitkomsten oplevert.
F. PLANTENGA, algemeen rapporteur.
