dag 1.15 L. (Volgens officieele gegevens 0.133 K.G. faecaliën
en 1.2 L. urine).
Alle bovengenoemde stoffen worden naar het aschland,
liggende aan de Schrans, vervoerd; het huisvuil wordt daar
eenigszins gesorteerd en daarna met de faecaliën tot compost
verwerkt. Aan deze inrichting, met compost-, beer- en
ierputten. zijn ook de stallen met werk- en bergplaatsen ver
bonden. Een en ander verkeert, in afwachting van de aan
staande reorganisatie, in deplorabelen toestand.
Hoe nu ook de oplossing omtrent de verwerking der
afvalstoffen moge worden gevonden, de verplaatsing naar een
geschikt terrein, moet vóór alles de aandacht hebben, liet
stuk weiland, liggende aan den hoek van Tvnje en Pot-
marge. groot pl.m. 2.5 H.A., dat mij indertijd als eigendom
der Gemeente is aangewezen, komt mij als zeer doelmatig
voor. Dergelijke inrichtingen, als ook fabrieken, zullen in ons
land zooveel mogelijk aan de oostelijke zijde der steden
moeten worden gehouden, daar deze, in verband met de
veelvuldig voorkomende westelijke winden, zoodoende de
minst mogelijke hinder van rook of gassen zullen hebben. Het
spreekt van zelf. dat bij eene verplaatsing van deze inrichting-
der Stadsreiniging, naar het zooeven genoemde oostelijk ge
legen terrein, een flinke breede straatweg daarheen zal
moeten worden aangelegd. Ik stel nl. voorop, dat slechts
enkele stoffen per schuit zullen kunnen worden vervoerd en
dus het meerendeel per as zal worden getransporteerd. In den
winter zou bij strenge vorst het vervoer per schuit moeten
worden gestaakt en zou men dus voldoende voertuigen in
reserve moeten hebben, ten einde, in deze omstandigheden,
den dienst gaande te kunnen houden. Een dergelijke reserve
wordt zóó kostbaar, dat watertransport verder niet. overwogen
behoeft te worden.
A oordat ik evenwel de verschillende eigenaardigheden en
de bijzondere eischen der Stadsreiniging te Leeuwarden
behandel, meen ik in het kort een algemeen overzicht te
moeten geven van de wijze van verwijdering en verwerking
van stedelijke afvalstoffen, om dan ten slotte tot de hoofdzaak
te komen
Welke is voor Leeuwarden de meest hygiënische en
economische oplossing
A olgens den stand der hedendaagsche techniek, is voor
groote en middensoort steden, de meest ideëele oplossing eene
goed doorgevoerde rioleering, waarop de faecaliën door
middel van waterclosets worden geloosd en voorts verbran
ding van het huisvuil, met of zonder bijvoeging van brand
stoffen en omzetting van den eventueel opgewekten stoom
in electriciteit.
Steden, die hunne faecaliën op de meest hygiënische
wijze door een riool loozen. moeten tegenwoordig wel tot
eene vuilverbrandingsinrichting overgaan, zooals in Amster
dam en Rotterdam dan ook reeds is geschied. Wel kan men
somtijds met het vuil plassen of meren dempen, maar in de
meeste gevallen is zulk eene demping eene ware vervuiling
van het water en een ramp voor de omgeving.
Wil men het vuil naar zee vervoeren, dan gaat zulks in
de meeste gevallen met groote onkosten gepaard. Hierbij
komt nog het onaangename, dat soms door den wind of bij
bepaalde stroomingen, het drijvende vuil aan de kust wordt
teruggespoeld.
De vele proeven, die in Engeland met stampen of
malen van huisvuil zijn genomen, werden tot nu toe in de
praktijk niet op groote schaal doorgevoerd, en zullen waar
schijnlijk weinig kans van financieel welslagen hebben. Ten
eerste zijn de onderhoudskosten van dergelijke stamp- of maai-
machines zeer hoog, en ten tweede is de mestwaarde van dit
vergruisde vuil gering. De onkosten moeten geheel gedekt
worden door de verminderde transportkosten van het
verpoederde vuil. Hoe overtuigend de propaganda voor de
hygiëne van dit systeem ook moge luiden, geheel steriel zal
men het mestpoeder door deze bewerking toch niet kunnen
maken.
Voorts kan het huisvuil eenvoudig buiten de stad ergens
op een hoop worden geworpen, waardoor na verloop van tijd
een ware vuilnisberg ontstaat. In Leipzig heeft zulk een berg
zoodanige afmetingen gekregen, dat daarop het Volkendcnk-
mal kon worden gebouwd. Aantrekkelijk kan zulk eene oplos
sing echter niet worden genoemd, want het duurt jaren,
voordat het vuil tot algeheele rotting is overgegaan en
intusschen is een en ander een paradijs voor ratten en muizen,
en eene kweekplaats voor insekten geworden.
Ik kom nu tot de meest moderne oplossing van het
vraagstuk, nl. de vuilverbranding, en meen voorloopig met
eene korte beschouwing over dit systeem te kunnen volstaan.
In Engeland wordt reeds sedert jaren het huisvuil met
succes in speciale ovens verbrand en deze wijze van vuilver-
nietiging wordt in den laatsten tijd ook meer en meer op het
vaste land toegepast. Over het algemeen waren de verbran
dingsresultaten in Engeland het gunstigst: het huisvuil heeft
daar eene vrij hooge calorische waarde, wat in hoofdzaak te
danken is aan het onvolkomen uitbranden der brandstoffen
in de open haarden. Toen dan ook door eene Engelsche firma
(Horsfall Co.) eene vuilverbrandingsinrichting te Hamburg
was gebouwd, leverde daar het bedrijf allerlei teleurstellingen
op en moest de gehecle installatie worden omgebouwd, om
het Duitsche huisvuil zonder toevoeging van brandstoffen te
kunnen verbranden. Verschillende Duitsche ingenieurs
hebben daarna de vuilverbrandingsinrichtingen belangrijk
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1922.
236
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden. 1922. Bijl. no. 19.
237
