Het jaar
totaal
per last
1889
6220
Last voor f
41.476.—
f 6.50
1890
6010
40.358.-
6.70
1891
6019
40.618.-
6.75
1892
6010
35.373.-
5.90
1893
5912
32.283.—
5.45
189 4
5933
28.355.—
4.30
1895
5666
16.682.—
2.95
1896
5829
20.167.—
3.45
1897
5853
22.870.—
3.90
1898
5668
18.023.—
3.20
1899
5704
18.802.—
3.50
1900
3118
19.989.—
3.20
1901
7854
19.334.
2.45
1902
5675
16.532.
2.90
1903
4119
12.510.
3.05
1904
5920
18.453.-
3.10
1905
6349
20.311.—
3.20
1906
4963
16.051.—
3.25
1907
4502
14.633.-
1908
4841
-
14.908.—
3.10
1909
5497
15.723.—
2.85
1910
6768
20.153.-
1911
4915
14.974.—
3.05
1912
6707
22.123.—
3.30
1913
4787
16.740.—
3.30
1911
5865
15.990.—
2.70
1915
7500
26.196.—
2.50
tot
f 4.—
1916
7594
44.550.—
4.—
6.50
1917
6887
73 204.—
6.50
12.-
1918
7476
132.136.—
12.-
„20.-
1919
7500
86.137.—
20.-
8.—
In het jaar 1920 werd voor de Leeuwarder-compost ge
middeld 8.per last gemaakt en de hooge oorlogsprijs
behoort dus weder tot het verleden. Wel bleek het mij, dat
juist voor de Leeuwarder-compost steeds de hoogste prijs
wordt betaald. Ik vermoed, dat de prijs voorloopig tusschen
de 5 a 6 gulden per last zal schommelenwordt dan per jaar ca.
7500 last aangemaakt, dan bedragen de compost-inkomsten
ruim f 40.000.per jaar. Voorts zullen ongeveer 1500 last
beer van f 4.a f 5.per last en 4000 M3 ier a f 0.50 M3
te zamen nog f 6000.plus f 2000.of wel een bedrag van
f 8000.opleveren. De totale opbrengst van alle meststoffen
kan voor de toekomst op hoogstens f 50.000 per jaar worden
gesteld.
Uit de betaalstaten der arbeidsloonen, blijkt, dat de
compostprijzen geen gelijken tred met de loonsverhoogingen
hebben gehouden en derhalve komt dus de economie van dit
bedrijf in het gedrang. Ook vraag ik mij af, of de landbouwer
in verband met den hoogeren loonstandaard niet eerder tot
kunstbemesting zal overgaan, daar hiervoor minder arbeids
krachten worden vereischt. In elk geval behoort bij den
verkoop van de compost, een zekere koopmanschap en voor
lichting van landbouwdeskundigen, daar nl. bij de land-
bouwers vaak groote eensgezindheid en wanbegrip bestaat,
waar het geldt, de compostprijzen omlaag te houden. Ten
einde dergelijke associaties het hoofd te kunnen bieden, moet
de ruimte voor den opslag der compost niet te klein worden
genomen. Als een lichtpunt voor de genoemde bereiding, kan
worden aangevoerd, dat de compost wegens hare humus-
vorming bij de vervening zeer is gewenscht en dat door de op
handen zijnde opheffing der compostbereiding in Groningen,
de algeheele productie spoedig belangrijk zal verminderen,
waardoor dus de vraag en bijgevolg de prijs, zal stijgen.
De faeealiën, die laagsgewijze op het huisvuil worden
gebracht, zakken daar voor een deel doorheen en moeten in de
z.g. ierputten worden opgevangen. Bij circa 50 ton faeealiën
per dag wordt ongeveer 20 M3., of per jaar 6000 M3 ier, ver
zameld.
Slechts gedurende de voorjaarsmaanden bestaat naar
deze ier vraag, en wordt ze voor bemesting van grasland
aangewend. Er kan dan hoogstens een prijs van f 0.50 per
M3. voor worden bedongen. In deze korte spanne tijds moet
er rius veel scheepsgelegenheid zijn. om den geheelen voorraad
af te nemen. Wanneer de gemeente zelf hiervoor de noodige
ierschepen aanschaft, zal de verkoop wel beter van stapel
loopen. maar het blijft een open vraag, of de kosten van zoo'n
iervioot kunnen worden gedekt, indien deze schepen niet ook
voor andere doeleinden bij de gemeente kunnen worden ge
bruikt.
oorts kan de ier nog met z.g. turfmolm worden verwerkt
en zou op deze wijze prachtig kunnen worden afgezet, daar
er eene groote vraag naar turfmest bestaat.
Zoowel voorheen als thans rendeert echter de verwerking
van turfmolm tot mest niet. 1 M!. droog turfstrooisel weegt
nl. 210 E.G. en kan ongeveer 550 K.G. ier opnemen. De
inkoopsprijs van turfstrooisel bedraagt per 10.000 K.G.
f 150.of wel 35000 K.G. turfmest, zal ongeveer alleen
aan grondstof f 4.30 per 1000 K.G. (f 7.60 per G. last) kosten.
Worden bij dezen prijs de kosten en loonen van bewerking,
lading en vrachten geteld, dan krijgt dus de ier eene negatieve
waarde, voor de bereiding van turfmest.
Lukt het niet. de ier in natura te verkoopen, dan komt
het mij radicaler voor, deze eenvoudig te laten wegvloeien.
Ten einde verontreiniging in de openbare wateren te voor
komen, zou de ovei'tollige ier eerst door een .slakkenbed
kunnen worden gefiltreerd, om dan in een reservoir het
biologisch proces verder te ondergaan, waarna eene afvloeiing
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1922.
9 9 9 9 99
9 9 99 9 9
'5 9 9 9 9
1 1, 9 9 9 9
9 9 9 9 9 9
99 99 99
9 9 11 99
99 99 99
V «9
9 9 9 9 9 9
9 9 9
O
99
9 9 9 9 9 9
9 9 9 9 9
9 9 9 9 9 9
99 99 99
99 li 99
99 99 99
11 11 11
11
11 11 11
11
11 11 11
11
248
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1922. Bijlno. 19.
249
