Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden. 1932
geheel is uiterst primitief en voldoet absoluut niet aan
de op dit gebied te stellen eischen.
De administratieve ambtenaren en de recherche ver
blijven in vertrekken van onvoldoende afmetingen,
zoodat zij nauwelijks voor zich en de personen, die zij
moeten hooren, plaats hebben. Ook de noodige kast-
ruimte ontbreekt. Buitendien mist de recherche een of
meer kamertjes, waar verhooren afzonderlijk kunnen
plaats vinden. Het spreekt vanzelf, dat het in verschil
lende gevallen, b.v. bij zedenmisdrijven, voor de ver
dachten moeilijk is zich uit te spreken in bijzijn van
anderen; vooral kinderen worden daardoor te veel
afgeleid. Er behoort bovendien in kinderzaken steeds
gezorgd te worden, dat de kinderen zoo weinig moge
lijk met de verschillende politieafdeelingen in aanraking
komen. Ook kan de recherche nooit meer personen
tegelijk hooren, zoodat de eene rechercheur soms moet
wachten, totdat de andere zijn zaak heeft afgehandeld.
De cellen zijn zoodanig, dat zij volgens de tegen
woordige begrippen nauwelijks als een verblijf voor
menschen aangemerkt kunnen worden. Herhaaldelijk
komt het voor dat verdachten ruim 4 dagen in het
politiebureau moeten verblijven, doch het zoude onmen-
schelijk zijn hen dan voortdurend in die cellen, waarin
weinig of geen daglicht toetreedt en waarin nauwelijks
ruimte is om zich te bewegen, te laten verblijven. Dien
tengevolge worden deze arrestanten bij dag om beurten
in de agentenwacht geplaatst, maar zij hooren dan elk
gesprek en zien alles wat daar komt en gaat. De ligging
van de cellen is overigens zoo, dat verdachten met
elkaar kunnen spreken, hetgeen voor gunstige resul
taten bij een onderzoek niet bepaald bevorderlijk is.
Voor de arrestanten, die in verzekering gesteld
worden, dienen krachtens wettelijk voorschrift aan
wezig te zijn verblijven, die aan bepaalde eischen ten
opzichte van ruimte, licht, contact met de bewaking,
meubileering, zij het sober, moeten voldoen. Zelfs één
dergelijk verblijf is er in het politiebureau niet. Er
zouden er trouwens meer moeten zijn, daar het herhaal
delijk voorkomt, dat meer personen tegelijkertijd in
verzekering zijn. In totaal zijn er thans slechts 5 cellen,
feitelijk alleen eenigermate geschikt voor beschonken
lieden. Een aanwezige ruimte waar ten hoogste een
viertal nachtverblijvers zouden kunnen verblijven, zou
ook nog als cel kunnen worden beschouwd. Ook deze
gelegenheid is echter onvoldoende en absoluut ondoel
matig ingericht. De verwarming van de cellen laat
verder te wenschen over. Zij geschiedt thans door elec-
trische kacheltjes, die van buiten af onder de brits
worden geschoven, waardoor het veel te lang duurt
voor dat een cel behoorlijk verwarmd is; alleen centrale
verwarming zou hier doelmatig zijn. In de cellen zijn
voorts geen privaten, dus telkens moeten arrestanten
naar een W.C. worden gebrachtgevaar voor ont
vluchting en andere moeilijkheden zijn daardoor niet
denkbeeldig. In het geheel zijn op het politiebureau
aanwezig 3 W.C.'s (tonnenstelsel), één voor arres
tanten, één voor het lager personeel en één voor hooger
personeel, alsmede een primitief urinoir. Gelegenheid
voor de arrestanten om zich te wasschen is er niet.
Voor het personeel is geen theorie- of leslokaal be
schikbaar, zoodat aan de opleiding zeer veel hapert.
Er wordt in Nederland in een gemeente van eenige
beteekenis wel geen politiebureau meer aangetroffen,
waar dergelijke lokalen ontbreken. Men behelpt zich
hier thans met een voor het doel geheel ongeschikt
lokaal, buiten het bureau, dat bovendien het bezwaar
medebrengt, dat het agenten- en andere personeel, dat
op rust is, van de theorie niet kan profiteeren. Ook bij
brand kan een en ander tot moeilijkheden leiden, omdat
het personeel, hetwelk theorie ontvangt, niet tijdig is
te bereiken.
Ten slotte ontbreekt een gelegenheid voor het doel
matig bergen van de brancards, van den slangenwagen,
de rijwielen, den motor met zijspan en van inbeslag-
genomen zaken, waaronder zich soms, b.v. bij ernstige
verkeersongevallen, automobielen bevinden.
Dat de politiedienst onder deze omstandigheden niet
kan functionneeren, zooals het behoort, behoeft na het
bovenstaande waarlijk geen betoog meer. Wil zij aan
haar doel beantwoorden, dan is een betere huisvesting
dringend noodzakelijk.
Het perceel Nieuwestad no. 49 cum annexis is nu.
wat betreft ligging, ruimte en indeeling, volkomen ge
schikt om na eenige verandering als hoofdbureau van
politie dienst te doen, te meer waar, mocht later de
noodzaak daartoe blijken, gelegenheid tot uitbreiding
aanwezig is. Het zoude ons te ver voeren hier de in
richting van genoemd gebouw, zooals wij ons die den
ken, nauwkeurig uiteen te zetten en wij volstaan der
halve met overlegging van een eenvoudigen platte
grond van het perceel, waarop zoowel de bestaande als
een nieuwe toestand is aangeduidde mogelijkheid
bestaat intusschen, dat het bij de uitvoering beter zal
blijken enkele vertrekken om te wisselen. In het aan te
koopen pand kan alles, wat voor de politie noodig is,
royaal worden ondergebracht, terwijl zoodoende alle
bezwaren, aan het tegenwoordige bureau verbonden,
zullen zijn ondervangen.
Volledigheidshalve zij hier aan toegevoegd, dat het
in ons voornemen ligt over eenigen tijd een voorstel bij
Uwe Vergadering in te dienen om tot een eenigszins
gewijzigde personeelsformatie, zoomede tot opheffing
van den politiepost aan de Kanaalstraat te geraken,
van welke wijzigingen jaarlijks een niet onaanzienlijke
besparing mag worden verwacht.
Overigens zij voor de financiëele zijde van het voren
staande verwezen naar hetgeen dienaangaande hier
onder wordt medegedeeld.
In verband met de politie moet beschouwd worden
de quaestie der reorganisatie van de brandweer. Het
is in het bijzonder de Burgemeester die zich, als inge
volge de wet belast met het opperbevel bij brand, met
dit vraagstuk heeft beziggehouden en in onze verga
dering voorstellen te dezer zake ter tafel heeft gebracht.
Zijne meening daaromtrent is neergelegd in eene afzon
derlijke nota, welke wij bij de te Uwer inzage liggende
stukken hebben gevoegd en ter wille van de overzich
telijkheid bovendien hierachter hebben doen afdrukken.
Ons College, eveneens van oordeel dat eene reorga
nisatie van de brandweer urgent is, kan zich met het
gevoelen en de plannen van den Burgemeester veree
nigen.
Het is de bedoeling, dat de brandweer centraal
wordt ondergebracht op het aan te koopen complex en
wel het voor normale branden vereischte materiëel in
de tot brandweer- en politiegarage in te richten ruimte
op den beganen grond van het mede aan te koopen
pand Nieuwestad no. 47, hetwelk oorspronkelijk het
koetshuis was van perceel no. 49 en dat later tot woning
ingericht is. Het materiëel, dat alleen bij zeer groote
branden noodig is. wordt geborgen in een tot bergplaats
in te richten ruimte, nu zijnde de drie woningen aan de
Bagijnestraat, terwijl hierop en op een gedeelte der z.g.
Kaatsbaan, vier bovenwoningen worden gemaakt.
Deze bergplaats krijgt uitgang op den tot binnenplein
in te richten tuin van perceel no. 49, welk plein met
een berijdbaren in- en uitgang met de Bagijnestraat is
verbonden. Het materiëel uit de reservebergplaats kan
dan zoowel door garage als door dezen uitgang de
openbare straat bereiken. Tevens kan die uitgang voor
politioneele doeleinden gebruikt worden.
De bovenwoning van perceel no. 47 en de te maken
woningen aan de Bagijnestraat worden voor personeel,
verbonden aan brandweer of politie, bestemd, een en
ander zooals in de nota van den Burgemeester is uit
eengezet. Daarentegen kunnen dan vijf der bestaande
brandspuitenhuisjes komen te vervallen en van de hand
worden gedaan.
548
Bijlage tot het verslag der handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, 1932. Bijlage no. 23.
Wij vestigen er voorts nog de aandacht op, dat niet
alles, wat omtrent de brandweer in de hierbijgevoegde
nota wordt voorgesteld, te beschouwen is als onderdeel
van de reorganisatie van dien diensttak. Zoo is het
maken van eene moderne oproepinrichting iets wat,
afgescheiden van zoodanige reorganisatie, toch ter
hand zou moeten worden genomen, evenals de aan
schaffing van eenig nieuw materiëel. Bij de beoordee
ling van de kosten -waarop wij hieronder terug
komen dient hiermede rekening te worden gehouden.
Ten slotte brengen wij hierbij in herinnering de door
de gemeente bereids in 1925 aanvaarde schenking,
welke de Onderlinge Brandwaarborg Maatschappij
voor Leeuwarden in gemeld jaar ter gelegenheid van
haar 75-jarig bestaan aan de gemeente heeft gedaan en
die bestaat uit een bedrag van 25.000.als bijdrage
in de kosten, indien de gemeente zou overgaan om in
overleg met het college van Brandmeesters eene cen
trale brandweergarage en eene verbeterde alarmeer-
inrichting te maken, en welk bedrag, naar genoemde
maatschappij ons nader heeft bericht, ook kan worden
benut voor verbetering van de brandweermiddelen. Bij
de berekening der aan de onderwerpelijke reorganisatie
verbonden uitgaven moet ook deze inkomst in aanmer
king worden genomen.
De hierbedoelde veranderingen ten opzichte van de
brandweer maken wijziging noodig van de op dit stuk
thans geldende verordeningen; te zijner tijd zullen U
de daartoestrekkende voorstellen bereiken.
Het gevolg der overbrenging van het politiebureau
naar een ander gebouw is, dat thans eindelijk geschikte
en voldoende ruimte vrijkomt ten behoeve van de
gemeentesecretarieReeds in 1905 deed zich de behoefte
aan uitbreiding der in het Stadhuis beschikbare ruimte
gevoelen, waaraan sindsdien wel door kleine veran
deringen, zoo goed en zoo kwaad als het kon, tegemoet
werd gekomen, maar waarin nimmer op eenigszins
behoorlijke, laat staan afdoende, wijze is voorzien. Er
is in het stadhuis en het daarbijbehoorende pand Raad
huisplein no. 30 feitelijk geen enkele afdeeling, die is
ingericht volgens de eischen, welke aan de huisvesting
der centrale administratie van een gemeente als Leeu
warden thans is. mogen worden gesteld. De afdeeling
Financiën en Belastingen is ondergebracht in het bij
gebouw Raadhuisplein no. 30 in twee vertrekken, die
tezamen nog te klein en voor het vrij talrijke publiek,
dat daar komt (voor schoolgelden, distributie van leer
lingen, vermakelijkheidsbelasting, enz.), bovendien las
tig te bereiken zijn. Dit geheele gebouw mist trouwens
alle eigenschappen die het voor een eenigszins uitge
breide openbare administratie geschikt zouden maken.
De eveneens veel aanloop hebbende afdeeling On
derwijs en Verkiezingen is op de hoogste verdieping
van het Stadhuis gevestigd en daardoor voor het pu
bliek zeer ondoelmatig gelegen. Ook daar is de ruimte
krap toegemeten.
De afdeeling Burgerlijke Stand heeft, wegens gebrek
aan ruimte voor de afdeeling Bevolking en Militaire
Zaken, haar vroegere localiteit moeten verlaten en be
vindt zich thans in het vertrek uitziende op het Raad
huisstraatje, dat vroeger bodenkamer is geweest en de
doorgang is naar de woning van den concierge. Ook
deze behuizing is voor den Burgerlijken Stand van een
stad van bijna 50.000 zielen ten eenenmale onvoldoende.
Zij, die deze afdeeling bezoeken en hun aantal is
groot moeten wegens plaatsgebrek wachten in de
voorhal van het Stadhuis, tegelijk met hen. die den
Wethouder van Onderwijs, den Gemeentesecretaris of
den Hoofdcommies-redacteur wenschen te spreken.
De afdeeling Expeditie en Drukkerij beschikt, wat
de typekamer betreft, over een vertrek dat, juist voor
dit doel, betrekkelijk klein, laag en donker is, terwijl
de drukkerij zich moet behelpen met een hokje in het
pand Raadhuisplein no. 30 van zoo kleine afmetingen,
j dat er naast de drukpers en de onontbeerlijke letter-
1 kasten ternauwernood plaats voor den zetter-drukker
is om zich te bewegen.
Het bezwaar tegen de afdeeling Bevolking en Mili-
j taire Zaken, die ook reeds met gebrek aan bergruimte
te kampen heeft, is, dat zij op een bovenverdieping
gelegen en alleen langs een niet heel gemakkelijke trap
I te bereiken is, hetgeen voor het zeer talrijke publiek,
dat daar dagelijks zijn moet, verre van geriefelijk is.
De afdeeling Algemeene Zaken, kort geleden over
twee vertrekken in de benedenverdieping van het
Stadhuis verdeeld, behoeft voorshands niet te worden
uitgebreid. Niettemin voorzien wij, dat dit over een
aantal jaren noodig zal blijken. In dat geval bestaat de
mogelijkheid tot vergrooting door er de kamer van den
Secretaris bij te trekken en het vertrek rechts van den
hoofdingang van het Stadhuis tot secretariskamer in
te richten.
Behoorlijke kamers voor de wethouders ontbreken
in het Stadhuis ten eenenmale. Den Wethouder van
Onderwijs is een laaggelegen vertrekje toegewezen, dat
eigenlijk tot de conciërgewoning behoort en dat niet
het minst door zijn gehoorigheid voor het doel minder
geschikt is.
De Wethouder van Financiën heeft een alleszins
onvoldoende kamer in het gebouw Raadhuisplein no.
30, die, nog afgezien van den bekrompen toegang, het-
zelfde gebrek heeft.
Voor den Wethouder voor de Bedrijven is in het
j geheel geen kamer beschikbaar.
Een behoorlijke plaats, waar het publiek het kadas
ter kan raadplegen, ontbreekt. Dit moet thans ge-
1 schieden in de localiteit, waar de Burgerlijke Stand zit.
Brandvrije ruimte voor het opbergen van de registers
van den Burgerlijken Stand en andere bescheiden, die
voor den loopenden dienst gebruikt worden, is niet
aanwezig, evenmin als voor het plaatsen van rijwielen,
die thans in de hal moeten worden neergezet. De in
richting van het sanitair eischt verbetering.
En zoo zouden nog meer gebreken kunnen worden
genoemd. Wij volstaan echter met het bovenstaande,
omdat wij vertrouwen dat ook Uw Raad van de nood
zakelijkheid van verbetering te dezen overtuigd is.
Door nu het tegenwoordige politiebureau bij het
Stadhuis te trekken, d. w. z. voor de gemeentesecretarie
te bestemmen, kunnen de opgesomde nadeelen worden
opgeheven. Eerstgenoemd gebouw leent zich namelijk
voor dit doel bijzonder goed. Op de eerste verdieping
kunnen zonder veel kosten worden ondergebracht
kamers voor de wethouders van Financiën en van
Onderwijs, de afdeelingen Financiën en Belastingen
(zulks met gebruikmaking van het locaal, thans bij
Bevolking en Militaire Zaken in gebruik), Onderwijs
en Verkiezingen, en Expeditie. Op de beganegrond-
verdieping is ruimte voor een kamer voor den Wet-'
houder der Bedrijven en de afdeeling Bevolking en
Militaire Zaken, deze laatste in het vertrek, dat thans
agentenwacht is en dat gemakkelijk in verbinding kan
worden gebracht met de afdeeling Burgerlijke Stand,
die wij overgebracht zouden willen zien naar de twee
localiteiten, waar op het oogenblik Expeditie in is
gevestigd. Een dergelijke ligging dezer twee afdeelin
gen heeft vele voordeelen.
Tot drukkerij kunnen worden ingericht twee samen
te voegen vertrekjes aan de Sint Jacobsstraat.
Op den zolder is voldoende gelegenheid voor het
opslaan van de voorraden papier der drukkerij, alsmede
voor de berging van de leermiddelen, welker distributie
wij alsdan aan de afdeeling Onderwijs denken op te
dragen.
Door de oude cellen en privaten weg te breken en
daar ter plaatse nog eenige veranderingen aan te
brengen, kan een behoorlijke fietsenbewaarplaats
worden ingericht, als gevolg waarvan de fietsen uit de
vestibule van het Stadhuis zullen kunnen verdwijnen.
549
