Bijlage tot het verslag der handelingen van de gemeenteraad
van Leeuwarden, 1949. BIJLAGE NO. 47.
BIJLAGE NO. 47.
Aan de Gemeenteraad.
Bij de wet van 16 Februari 1949, Staatsblad no. J
70, tot wijziging van de kieswet en de Gemeentewet, is o.m.
de mogelijkheid geschapen, onder goedkeuring van Gedeputeer
de Staten, in gemeenten van meer dan 20.000 zielen de ver
deling der gemeente in drie kieskringen bij de gemeenteraads
verkiezingen -vroeger dwingend voorgeschreven- on te heffen,
achterwege te laten of te vervangen door een verdeling in
twee kieskringen.
Op grond van de bij de raadsverkiezingen in 1946 opgedane
ervaringen waren wij aanvankelijk van oordeel Uw Raad te moe
ten voorstellen deze gemeente niet in kieskringen te verde
len. In genoemd jaar is n.l. bij wijze van tijdelijke voor
ziening de indeling in kieskringen buiten toenassing gelaten
en werd in verband hiermede het maximaal getal candidaten per
lijst bepaald op 35- Wij hebben hierbij geen moeilijkheden
kunnen constateren. Integendeel bleek deze wijze van verkie
zing een belangrijke vereenvoudiging te zijn.
Hoewel derhalve de verdeling der semeente voor de raads
verkiezing in drie kieskringen ons ongewenst voorkomt, kan,
naar ons is gebleken, het geheel wegvallen van de kieskringen
tot door de wetgever niet bedoelde gevolgen leiden. Bij nade
re beschouwing blijkt de redactie van de nieuwe bepaling, toe
gevoegd aan het derde lid van artikel 50 der Kieswet, minder
gelukkig te zijn. Deze bepaling luidt als volgt:
"Is echter een gemeente van meer dan 20.000 zielen niet in
kieskringen verdeeld, dan kan een lijst, welke is ingediend
met het hoogst toelaatbare aantal candidaten (20),bij de ver
kiezing van leden van de Gemeenteraad met één andere lijst
worden verbonden, indien eerstgenoemde lijst overeenkomstig
de bepalingen van het vijfde lid. door ten minste tien leden
van de Gemeenteraad voor een voorkeurnummer wordt aanbevolen
en de andere lijst niet voor een voorkeurnummer wordt aanbe
volen."
Aangezien het hoogst toelaatbare aantal candidaten op een
lijst op 20 bleef gesteld (in 1 946 was dit 35), werd toevoe
ging van vorenvermelde zin door de wetgever nodig geoordeeld.
Hierbij is echter uit het oog verloren, dat één der zittende
raadsleden door de reservelijst van een grote partij voor een
voorkeurnummer aan te bevelen de nieuwe voorziening kan doen
mislukken, omdat dan de beide lijsten van die partij niet
verbonden kunnen worden. Voorts heeft de partij, die een ge
combineerde lijst inlevert, het niet in de hand om de candi
daten de meest gewenste plaats te geven, aangezien het uiter
aard niet mogelijk is van te voren te schatten, of de reserve
lijst weinig of veel stemmen zal trekken. De mogelijkheid be
staat, dat nummer 1 op de reservelijst een meer kans biedende
plaats heeft dan nummer 20 op de hoofdlijst.
Cm de voordelen van de laatste wetswijziging zoveel moge
lijk te behouden en de eventuele nadelen te voorkomen, menen
wij een tussenweg te moeten bewandelen door U voor te stel
len aan Gedeputeerde Staten te verzoeken de gemeente bij de
raadsverkiezing te verdelen in twee kieskringen. Ingevolge
het bepaalde bij artikel 10 (nieuwder Gemeentewet mogen dan
op elke lijst maximaal 20 candidaten worden geplaatst.
Hoewel de Kieswet niet meer voorschrijft, dat de kieskrin
gen ongeveer evenveel inwoners moeten tellen, lijkt het ons
het meest doelmatig bij de verdeling aan deze maatstaf zoveel
mogelijk vast te houden.
"Mits-"
