kaarten voor de in drie van de vier jaren plaats vindende ver
kiezingen, de verstrekking van gegevens voor het Leeuwarder
Adresboek, voor medische- en/of sociografische onderzoekingen
enz. Evenals deze werkzaamheden zal ook het aanstaande bevol
kingsonderzoek op t.b.c. niet dan ten koste van zeer vele over
uren en dan nog met de grootste moeite kunnen worden verricht.
Het valt, gezien het vorenstaande, niet te verwonderen,
dat algemeen is gezocht naar methoden, welke verbetering kunnen
brengen. Ook onzerzijds is de ontwikkeling van deze aangelegen
heid met belangstelling gevolgd, terwijl gedurende de laatste
maanden door de gemeentesecretaris en de chef van de betrokken
secretarie-afdeling een onderzoek ter zake is ingesteld.
Laarbij is gebleken, dat de zgn. selectie-drukmachine in
staat is aan de te stellen eisen te voldoen. De werking van deze
machine is, in hoofdzaken, als volgt.
Voor iedere ingezetene der gemeente wordt, met behulp van
een speciale ponsmachine, een (lichtmetalen) plaatje aangelegd,
waarin alle van belang zijnde gegevens worden geponst. Deze
plaatjes worden districts-, straats-, nummers- en gezinsgewijs
opgeborgen. Door middel van bepaalde kentekenen in het plaatje
kunnen de gegevens, welke kenmerkend zijn voor een bepaald per
soon (geboortejaar, godsdienst, burgerlijke staat, beroep enz.)
aan de hand van een daarvoor vastgesteld selectie-schema worden
vastgelegd.
Door op het schakelbord van de machine aangebrachte verbin
dingen is het nu mogelijk de machine, wanneer de ponsplaatjes
er door worden gevoerd (snelheid 1500 - 4000 plaatjes per uur,
naar gelang van de aard van het door de machine te verrichten
werk), zodanig op de aangebrachte kentekenen te doen reageren,
dat de plaatjes worden afgedrukt (in enkelvoud of in meervoud),
dan wel op de aanwezige tellers worden geteld. Zelfs is het moge
lijk één categorie te doen afdrukken en tegelijkertijd verschil
lende andere groepen te doen tellen. Zo is het b.v. mogelijk van
de ponsplaatjes van de kiesgerechtigde ingezetenen kaartjes in
drievoud (één oproepingskaart en twee uittrekselkaarten) te doen
afdrukken en, door middel van een ingebouwde numeroteur, te doen
nummeren, deze automatisch te doen afsnijden en tegelijkertijd
te doen tellen b.v. hoeveel kinderen in een bepaalde periode in
de gehele gemeente of in een bepaalde wijk de leerplichtige leef
tijd zullen bereiken,^hoeveel ingezetenen ouder dan 65 jaar zijn,
hoeveel inwoners tot één of meer bepaalde kerkgenootschappen be
horen, dan wel andere sociografische gegevens te verzamelen.
Voorts bestaat de mogelijkheid in de machine, boven en onder het
plaatje, een cliché van enkele regels aan te brengen, waardoor
b.v. oproepingskaarten van de nodige tekst kunnen worden voorzien.
Het spreekt wel vanzelf, dat in iedere gemeente van enige
omvang door gebruikmaking van een dergelijke machine de arbeids
productiviteit aanmerkelijk kan worden verhoogd en de geestdodende
arbeid, welke thans in ruime mate moet worden verricht, tot een
minimum kan worden beperkt. Daarnaast schept deze mechanisatie
de mogelijkheid in vrijwel onbeperkte mate gebruik te maken van
de talloze gegevens, welke het bevolkingsregister bevat en die
zonder deze mechanisatie niet of zeer moeilijk zijn te verzamelen.
Tevens zal deze mechanisatie een regelmatiger arbeidsgang kunnen
bevorderen, waardoor het - niet uitsluitend om financiële redenen
ongewenste, doch thans veelal onvermijdelijke overwerken beduidend te
worden beperkt.
Diet alleen voor het bevolkingsregister, doch ook voor andere
administratieve doeleinden zal de hierbedoelde machine belangrijke
diensten kunnen verlenen en een niet onbelangrijke besparing aan
tijd en geld te weeg kunnen brengen.
"Hoe-"
Hoewel op dit moment alle mogelijkheden nog niet volledig
kunnen worden overzien, staat wel vast, dat o.a. de administra
tie van de gemeentelijke belastingen door middel van de machine
zal kunnen worden vereenvoudigd, indien de machine wordt inge
schakeld bij de vervaardiging van aanslagbiljetten en kohieren,
waaraan thans jaarlijks zeer vele arbeidsuren moeten worden be
steed. Wij stellen ons dan ook voor, zo tot de aanschaffing van
een selectie-drukmachine wordt besloten, zo spoedig mogelijk
ook tot de mechanisatie van deze administratié'n over te gaan.
Met de aanschaffing van een selectie-drukmachine en de
daarbij behorende apparatuur, kasten e.d. is, inclusief de in
richting van het plaatjesregister en de verbouwing en inrichting
van de localiteit, waarin de machine zal worden geplaatst, blij
kens de voorlopig ontvangen offertes, een bedrag van rond
f. 60.000,-- gemoeid. Hierbij is dan eveneens rekening gehouden
met het aanschaffen van materialen voor enkele andere admini
straties.
Rekening houdend met een afschrijvingstermijn van 15 jaar,
zullen de gemiddelde jaarlijkse lasten, uit deze investering
voortvloeiende, op basis van 3~2 rente, f. 5.750,-- bedragen,
waarin is begrepen een bedrag van f. 550,-- voor onderhoud van
apparatuur.
Voor 1954 worden deze lasten geraamd op:
6 2/3 afschrijving van f. 60.000,f. 4*000,--
3"2" ia rente van f. 60.000,-- 2.100,--
onderhoud apparatuur 550,
f6. 650,--
welk be
drag kan worden gevonden door verlaging van de post voor onvoor
ziene uitgaven.
Wij verwachten, dat na het in gebruik stellen van een
selectie-drukmachine belangrijke besparingen aan materiaalkosten
en vergoedingen voor overwerk zullen worden verkregen. Ook al
zullen alle kosten, uit deze investering voortvloeiende, niet
door besparingen kunnen worden opgevangen, het is wel zeker,
dat de door de mechanisatie van enkele administraties ten laste
van de gemeente blijvende kosten ten volle verantwoord zijn door
de organisatorische-en administratieve verbeteringen, welke de
installatie mogelijk maakt en de meerdere mogelijkheden, welke
zij biedt.
Wij stellen U, onder mededeling, dat de financiële commis
sie hiermede kan instemmen, voor ten behoeve van de aanschaffing
van een selectie-drukmachine een crediet ad f. 60.000,-- beschik
baar te stellen. De betreffende ontwerp-begrotingswijziging ligt
bij de stukken voor U ter inzage.
Burgemeester en Wethouders van Leeuwarden,
A.A.M. van der Meulen, Burgemeester.
T. Bakker, Secretaris.
Verzonden 20 Januari 1954»
