-26-
a. de_maatregelen van niet-juridische aard.
Deze maatregelen staan vooral in het teken van de preventie en be
horen afgestemd te zijn op hetgeen hiervoor als misbruik-bevorderend
is aangeduid.
Voorop moet u/orden gesteld dat u/ij als uitvoeringsorgaan dat zich wil
keren tegen misbruik niet in staat zijn de vervreemding tussen over
heid en burger en kuituur-psychologische verschijnselen als egoïsme
en materialisme middels beleid weg te nemen. De reikwijdte van het
overheids handelen moet niet worden overschat, maar berusting leidt
tot versterking van het voortschrijdende proces. Wij kunnen hoogstens
de pretentie hebben de negatieve effekten van genoemde verschijnselen
te verzwakken.
De volgende maatregelen staan ons hierbij voor ogen:
1) blijvende aandacht voor zowel algemene als individu gerichte
voorlichting.
In een apart onderdeel van deze nota hebben wij aandacht besteed aan
de problemen bij de informerende en voorlichtende taak van de dienst.
Ook voor het tegengaan van misbruik is goede voorlichting en informatie
verstrekking van onmiskenbaar belang, dit vooral gezien tegen het
licht van de door ons eerder gedane konstatering dat de ingewikkeldheid
en detaillering van het sociaal zekerheidsstelsel misbruik in de hand
werkt.
Tot deze voorlichting, waarvoor wij voor 't overige verwijzen naar het
betreffende onderdeel van deze nota, rekenen wij ook dat op gezette
tijden, in ieder geval jaarlijks, achterhaalde fraude in de publiciteit
wordt gebracht.
de_organisatie van het toezicht
Van de zijde van de rijksoverheid wordt - zo nodig onder het dreigement
van een korting op de vergoeding van de gemaakte kosten - sterk aange
drongen op het uitvoeren van herzonderzoeken in de voorgeschreven pe
riodiciteit.
Wij erkennen dat periodieke heronderzoeken, waarbij de vraag centraal
staat of zich wijzigingen hebben voorgedaan in de omstandigheden van
de betrokken kliënt die aanleiding geven tot aanpassing van de uit
kering, van groot belang zijn niet alleen uit oogpunt van juiste rechts
bedeling maar ook uit oogpunt van voorkomen van misbruik. Regelmatige
onderzoeken hebben een essentiële funktie bij het streven naar beperking
van misbruik.
Die essentiële funktie heeft het meeste rendement bij heronderzoeken,
waarbij sprake is van direkt persoonlijk kontakt tussen medewerker en
kliënt.
Wij zijn helaas niet in staat mede gezien de explosieve groei van het
kliëntenbestand en de beperkte financiële middelen, de heronderzoeken
op de meest doeltreffende wijze uit te voeren.
Gekozen is derhalve voor een werkwijze waarbij zoveel mogelijk heronder
zoek in schriftelijke vorm en heronderzoek in direkt persoonlijk kontakt
worden afgewisseld. Daarmee wordt naar onze mening een aanvaardbaar
nivo van kontrole bereikt.
Wij zijn van oordeel dat kontrole in de uitvoeringspraktijk een meer
integrerend deel van het werk dient uit te maken. Dit betekent dat bij
de behandeling van aanvragen en bij het uitvoeren van heronderzoek de
op de formulieren verstrekte gegevens kritisch worden bezien in samen
hang met de reeds beschikbare informatie en zo nodig met de kliënt moet
worden doorgesproken.
-2 7-
Birtnen de dienst zal aandacht gevraagd kunnen worden voor een bepaald
thema, zoals bijvoorbeeld korrespondentie-adressenhet houden van
postbusnummers, schijnhuwelijken in verband met een verblijfsvergunning,
het tonen van identiteitsbewijzen.
Bij deze themabepaling zullen wij ons ook laten leiden door hetgeen wij
eerder opgemerkt hebben over de haaks op elkaar staande ontwikkeling van
enerzijds detaillering van regelgeving naar onderscheiden leefvormen en
anderzijds het individualisatieproces in de samenleving. Alleen wanneer
het de dienst enigerlei wijze bekende feitenkomplex aanwijzingen geeft
voor een bewust misbruik om het vaak aanzienlijke financiële voordeel te
behalen wat ligt tussen de uitkeringsrechten bij de werkelijke leefvorm
en de opgegeven leefvorm zal kontrolerend worden opgetreden.
b. de maatregelen van juridische_aard_
Na de vaststelling van misbruik kan op meerdere wijzen worden gereageerd.
Enkele van die reakties kunnen door het oogmerk van toevoeging van leed
als sanktie worden aangemerkt.
1) terugvordering van het ten_onrechte_ontvangen_bedrag
Bij dezereaktie staat voorop dat het met misbruik behaalde voordeel
weer wordt weggenomen.
Naar ons oordeel zal de aktie tot terugvordering in het geheel van
mogelijke (re)akties op fraude de meeste nadruk moeten krijgen.
Te allen tijde moet de indruk bij de potentiële pleger van misbruik
worden voorkomen dat hem het door misbruik toegeëigende voordeel
wordt gelaten.
Niettemin zal het terugvorderingsbeleid zodanig ingericht moeten
worden, dat wordt vermeden dat de aktie tot terugvordering kontra-
produktief werkt voor zowel de gemeenschap als het individu. Het is
soms nodig - zeker in de gevallen van ernstige fraude - de terug
vordering te matigen in die zin dat de debiteur perspektief heeft
op kwijtschelding. Overigens komt een dergelijk besluit tot kwijt
schelding eerst aan de orde, wanneer de debiteur gedurende een aan
tal jaren het voor hem maximaal mogelijke heeft terugbetaald. Gelet
op de oorzaak van het ontstaan van de schuld zal er sprake moeten
zijn van een reële belastinq voor de debiteur.
2) aanpassing_van de uitkering
Ook zal de uitkering in overeenstemming moeten worden gebracht met
de materiële voorwaarden van het recht op uitkering.
Soms betekent dit verlaging van de uitkering door bijvoorbeeld als
nog rekening te houden met de (voorheen) verzwegen inkomsten of zelfs
beëindiging van het recht op uitkering indien de juiste omstandigheden,
waren zij aan het uitvoeringsorgaan bekend geweest, zondermeer zouden
hebben geleid tot beëindiging van het recht op uitkering (woonplaats
buiten gemeente; detentie).
Voor alle duidelijkheid zij vermeld dat deze verlaging of beëindiging
van uitkering niets van doen heeft met een sanktie.
