Het verzelfstandigingsonderzoek
Met het onderzoek moesten de volgende vragen worden beantwoord:
1Over welke taakgebieden strekt het onderzoek zich uit?
2. Hoe ziet de organisatie er uit die onderwerp van onderzoek is?
3. Welke kansen biedt de markt aan een verzelfstandiging?
4. Welke organisatie-vormen en ontwikkelingsscenario's komen bij verzelfstandiging in
aanmerking?
5. Wat zijn de gevolgen van deze scenario's voor de rest van de gemeentelijke
organisatie?
6. Hoe moet de organisatie kwalitatief worden versterkt of worden verbeterd teneinde te
kunnen worden verzelfstandigd?
De vragen 1 en 2 worden in hoofdstuk 3 behandeld. Vraag 3 komt in hoofdstuk 5 aan de
orde, terwijl de vragen 4 tot en met 6 verwerkt zijn in de hoofdstukken 6 en volgende.
Verschillende activiteiten hebben bijgedragen tot inzicht in de antwoorden op de genoem
de onderzoeksvragen:
a. De genoemde afdelingsscenario's zijn ontwikkeld;
b. Een analyse - zij het een beperkte - van sterkten en zwakten en van kansen en
bedreigingen heeft plaats gevonden;
c. Een studiemiddag werd georganiseerd waarop medewerkers uit alle hoeken van de
organisatie op vrijwillige basis mee hebben gedacht over mogelijke toekomstige
produkt-markt-combinaties;
d. Tenslotte is een marktverkenning uitgevoerd.
Bij de start van het onderzoek was sprake van grote scepsis en onderzoeksmoeheid binnen
de organisatie, evenals van het ontbreken van draagvlak voor het verzelfstandigingson-
derszoek. Men nam een afwachtende houding aan. Het verkrijgen van draagvlak voor
veranderingen vraagt vertrouwen en kost vooral veel tijd. Ook dit rapport biedt op zich de
medewerkers van Stadsbeheer natuurlijk ook geen perspectief voor de toekomst.
2.2 De resultaten van de procesmatige aanpak
Ten tijde van het schrijven van dit rapport zijn de effecten van de procesmatige aanpak
van het onderzoek op de organisatie nog moeilijk te meten. Het onderzoek en de daarmee
gestarte veranderingsprocessen lopen dan immers nog maar enkele maanden. Wellicht zijn
de volgende waarnemingen een indicatie voor het effect van de aanpak. Zo was de op
komst bij de studiemiddag groot. Bijna dertig procent van de medewerkers meldde zich
spontaan aan. Een ander feit is de goede inzet en discipline waarmee de participanten in
de project-organisatie aan het proces deel hebben genomen. Ook werden de afgesproken
te leveren produkten op een enkele uitzondering na tijdig geleverd. Steeds konden goede
afspraken over de tijdige levering worden gemaakt, waarbij de werkdruk vooral voor de
afdelingshoofden begrijpelijkerwijs weieens belemmerend werkte. Resumerend kan
worden geconcludeerd dat de passieve houding bij de start is veranderd in een houding
van meer meedenken en meedoen.
8
2.3 De inhoudelijke resultaten
De meeste in het kader van het onderzoek geproduceerde stukken en verzamelde gegevens
zijn of bevatten instrumenten voor het lijnmanagement en de medewerkers om de
komende maanden mee en aan verder te werken. Zo zullen de door de afdelingshoofden
beschreven afdelingsscenario's onderwerp moeten worden van een bredere gedachtenwis-
seling binnen de eigen afdeling, met de eigen directie en het gemeentebestuur. De
uitkomsten van de sterkte/zwakte-analyse zullen aanleiding moeten zijn voor de afdelings
hoofd en de medewerkers om gezamenlijk de schouders onder een organisatie-verande
ring/verbetering te zetten. De uitkomsten van de studiemiddag waarop zoveel medewer
kers zich gemotiveerd toonden om mee te denken zullen door het lijnmanagement en het
gemeentebestuur serieus moeten worden opgepakt.
2.4 Conclusie
Voor zover op dit moment valt te beoordelen is de aanpak langs twee sporen bevredigend
geweest. Er is een voldoende inzicht ontstaan in de werkelijke haalbaarheid van verzelf
standiging van Stadsbeheer. Daarnaast is het proces leerzaam geweest, zijn bescheiden
veranderingsprocessen gestart en is het inzicht van de organisatie verbeterd. Het verkrij
gen van een breed draagvlak binnen Stadsbeheer voor ingrijpender veranderingen zal
echter meer tijd in beslag nemen. Het is aan het management en het gemeentebestuur om
door het scheppen van vooral duidelijkheid over de koers van de organisatie aan deze ver
breding van het draagvlak te beginnen.
3. TE VERZELFSTANDIGEN TAKEN
3.1 Belemmering van verzelfstandiging
Aangezien er geen formele belemmeringen voor verzelfstandiging van de onderzochte
taken zijn kunnen belemmeringen alleen gevonden worden in het functioneren van
Stadsbeheer en de markt. Om de organisatie en de markt te kunnen beoordelen zal vooraf
bepaald moeten worden over welke onderdelen van Stadsbeheer en welke produkten en
markten het onderzoek zich moet uitstrekken.
3.2 De selectie van de taken
Nadat bepaald is welke taken voor verzelfstandiging in aanmerking komen is de volgende
indeling in vier categorieën tot stand gekomen;
a. De primaire uitvoerende taken, waarvoor een werkende markt bestaat;
Deze categorie bevat alle taken van de afdelingen:
- Groen, Recreatiegebieden en Begraafplaatsen, met uitzondering van de exploitatie van
de begraafplaatsen,
- Ontwerp,
- Realisatie,
9
