De periode van het zoeken naar kandidaten en het voeren van de onderhandelingen zal
gegeven de te verwachten arbeidsonrust zo kort mogelijk te zijn. Toch zal met minimaal
een jaar moeten worden gerekend. Hierbij is geen rekening gehouden met complicerende
omstandigheden.
Overleg met werknemers, vakbonden en bezwarenprocedures
Bij het gericht afbouwen zullen complicaties optreden die voortkomen uit het overleg met
de werknemers en de vakorganisaties. Met de daaruit voortvloeiende procedures moet
rekening worden gehouden.
8.2 Variant: "Ontwikkelen in deeltrajecten"
Voorbereidingen; Orde op zaken stellen
De kern van deze variant bestaat uit het met het oog op het realiseren van een zo klein
mogelijke ambtelijke organisatie, voor iedere taak of cluster van taken de meest wenselij
ke ontwikkeling te realiseren. En waarbij de een doelmatig evenwicht gezocht wordt
tussen de door het gemeentebestuur gewenste betrokkenheid bij de uitvoering van de taken
en de noodzakelijke zelfstandigheid van de uitvoerende organisatie zodat deze ook op
termijn goede kwaliteit zal kunnen blijven bieden. Het behoudt of het verwerven van
kwaliteit van de dienstverlening en het verbeteren van de prijs-prestatieverhouding de zijn
in dit scenario de belangrijkste doelen. Om een en ander te kunnen realiseren zullen de
volgende stappen moeten worden gezet:
a) Een directeur Stadsbeheer zal moeten worden aangetrokken met de kwalificaties om
leiding te geven aan de uitvoering van het gekozen traject. Dit houdt in dat deze
manager veranderkundige vaardigheden moet hebben; dat hij doelen moet kunnen
realiseren; dat hij een visie heeft op de ontwikkeling van de gemeentelijke organisatie
en dat hij over een strategisch inzicht moet beschikken en de vaardigheden om hier
naar te handelen. Uiteraard past hier een ondernemende instelling bij;
b) Het management zal ook op de niveaus van de afdelingshoofden en het kader moeten
worden versterkt. Naast algemene management-vaardigheden, zoals het kunnen vertalen
van het beleid en strategie naar operationele doelstellingen, zullen afdelingshoofden
moeten beschikken over eigenschappen als een externe, op de omgeving gerichte
oriëntatie en eveneens een bepaalde ondernemingszin;
c) Een cultuurverandering zal moeten plaats vinden van een te afwachtende houding en
een interne gerichtheid naar een meer initiërend gedrag en een externe oriëntatie. Het
wijzigen van de stijl van management is hiervoor van belang: Verantwoordelijkheden
en bevoegdheden zullen beter moeten worden vastgelegd en ook moeten worden
waargemaakt. Dit laatste vraagt om voldoende tijd waarin vaardigheden kunnen worden
aangeleerd.
d) De beheersing en de aansturing van de organisatie zal moeten worden verbeterd.
Hiervoor zijn de instrumenten nodig zoals planning en control, kwaliteitsborging en
andere beheersinstrumenten.
Het is van prominent belang om bij de introductie van veranderingen de noodzakelijke
zorgvuldigheid in acht te nemen. Het vermogen van de organisatie om veranderingen
op te nemen en er iets mee te doen is beperkt.
35
Betrokkenheid gemeentebestuur
De wijze van functioneren door het ambtelijk apparaat wordt mede bepaald door de wijze
van functioneren van het gemeentebestuur en de afspraken die zijn gemaakt over de
onderlinge bevoegd- en verantwoordelijkheden. De kwaliteit van Stadsbeheer wordt hier
mede door bepaald. Het is van groot belang dat over de ontwikkeling van Stadsbeheer een
dialoog plaats vind tussen de dienst en het gemeentebestuur, waarbij een adequate en
flexibele dienstverlening door Stadsbeheer aan het gemeentebestuur als de belangrijkste
afnemer van zijn produkten de leidraad moet vormen.
Management-contract
Nog voordat de sleutelfuncties bij Stadsbeheer zijn vervuld kan worden begonnen met de
verbetering van de bedrijfsvoering en de verandering van de cultuur. Er moet naar
worden gestreefd om gedurende het begrotingsjaar 1997 - als proefjaar na het aantreden
van het nieuwe management - te werken met een produkt- of prestatiebegroting, die in het
daaraan voorgaande jaar 1996 moet worden voorbereid. Van belang is dat produktie-
begrotingen van "onder-op", vanaf het niveau van de afdeling en de medewerker, worden
opgezet. De productbegroting, die in de reguliere jaarbegroting zal moeten worden
geïntegreerd, vormt de basis voor een te introduceren contractmanagement voor de dienst
Stadsbeheer. De hiermee gemoeide jaren vormen niet alleen een gewenningstraject voor
het management en de dienst, maar ook voor het gemeentebestuur en de rest van het
ambtelijk apparaat. Contractmanagement biedt voor primaire activiteiten een goed
perspectief omdat:
- het toezichthoudend orgaan (secretaris en/of Raad) beter overzicht krijgt. De financiële
risico's kunnen beter worden bewaakt en het toezicht op de uitvoering kan op hoofdlij
nen plaats vinden.
- de raad behoeft zich niet met de dagelijkse bedrijfsvoering bezig te houden en daarnaast
krijgt het management meer handelingsvrijheid die nodig is voor goed ondernemerschap.
Pilot-projecten
De verbetering van de bedrijfsvoering en vooral de cultuurverandering kosten enkele
jaren. Alhoewel een nieuw management snel een andere toon kan zetten, duurt het nog
geruime tijd voordat deze klank tot in de vezels van de organisatie is doorgedrongen. Ook
is de startpositie verschillend van de diverse onderdelen van Stadsbeheer van waaruit
veranderingen moeten starten. Daarnaast zullen ook de ontwikkelingstempi verschillend
zijn. Het verdient aanbeveling om te bezien of binnen de dienst enkele vernieuwingen in
de vorm van proef- of pilot-projecten kunnen worden ingevoerd.
Maatregelen
Prioriteit dient te liggen bij het bevorderen van het bedrijfsmatig werken. De hiervoor te
treffen maatregelen zijn:
a. Versterking management
Aantrekken danwel versterken van het management op enkele sleutelfuncties- Het
betreft hier de niveaus van de directie en de afdelingshoofden.
36
