9 HOE KOMEN ASIELZOEKERS IN DE ILLEGALITEIT TERECHT?
De ervaringen in Noord-Brabant leren vooral dat de keuze om uit de asielprocedure in de illegaliteit te stappen meestal
een kwestie van paniek en wanhoop is. Angstgevoelens spelen dus een grote rol en er is dikwijls geen sprake van een
rationele afweging.
Andere uitgeprocedeerde asielzoekers krijgen de opdracht om binnen 24 uur Nederland te verlaten en worden op die
manier administratief verwijderd. Ook van deze asielzoekers verdwijnt een onbekend aantal in de illegaliteit.
Ook asielzoekers die pas in Nederland zijn en van wie de aanvraag in één van de Aanmeldcentra wordt afgewezen,
worden op straat gezet. Ook zij krijgen de opdracht om Nederland binnen 24 uur te verlaten. Mensen die op deze wijze in
de illegaliteit belanden, zijn volgens hulpverleners helemaal wanhopig. Ze zijn totaal onthutst en hebben geen idee wat er
vanaf dat moment met hen zal gebeuren.
Hulpverleners geven ook aan dat er ook mensen naar Nederland komen die niet meer de moeite nemen om asiel aan te
vragen. Ze zijn wel om dezelfde redenen uit hun land van herkomst weggegaan als asielzoekers. Deze groep immigranten
moet qua motivatie worden onderscheiden van de groep illegale arbeidsmigranten en van de groep illegale migranten die
hun heil in de criminaliteit zoeken.
10 OVERLEVEN IN DE ILLEGALITEIT
HUISVESTING
Het grootste gedeelte van de illegaal geworden asielzoekers worden opgevangen door familieleden en landgenoten. Deze
familieleden en landgenoten zitten vaak zelf al in een moeilijke positie. Door de zorg die zij dragen voor de illegaal
geworden asielzoeker wordt deze positie vaak nog verslechterd.
Voor mensen die zelf in de illegaliteit proberen te overleven vormt de zorg voor een andere illegaal een extra zware
belasting. Je zou kunnen zeggen dat door procedures mensen op straat komen en dat de opvang wordt afgewenteld op
een groep mensen die het als haar sociale plicht ziet. Deze groep is qua levensomstandigheden (vaak) niet in staat om
deze opvang te voltrekken.
6
Voor illegaal geworden asielzoekers die elders onderdak zoeken, bijvoorbeeld door het huren van een kamer, ontstaan
ook weer problemen. Zij zijn totaal afhankelijk van mensen die hen deze mogelijkheden bieden. Zij zijn weerloos tegen
uitbuiting. Door de Koppelingswet zullen illegaal geworden asielzoekers uitgesloten worden van het huren van woonruim
tes. Het gevaar hierbij is dat 'huisjesmelkers' hier misbruik van maken. Bovendien is de kans aanwezig dat steeds meer
illegaal geworden asielzoekers een zwervend bestaan zullen (moeten) gaan leiden.
ARBEID
Omdat het vinden van 'wit' werk sinds de invoering van het sociaal-fiscaal nummer (SoFi-nummer) voor illegaal geworden
asielzoekers onmogelijk is geworden, zijn zij, om in hun levensonderhoud te voorzien, aangewezen op 'zwart' werk. Het
soort werk dat illegaal geworden asielzoekers vinden is altijd laag betaald en zwaar en vies.
CRIMINALITEIT
Voor zowel vrouwelijke als mannelijke illegaal geworden asielzoekers hangt er een grote dreiging in de lucht, wanneer zij
er niet in slagen werk te vinden om in hun levensonderhoud te voorzien. Zij zijn dan al snel overgeleverd aan de negatieve
en criminele circuits. Voor vrouwen valt hierbij te denken aan vrouwenhandel en prostitutie en alle illegale activiteiten die
daaromheen plaatsvinden. Voor mannen bestaat ook de kans dat ze in de prostitutie terecht komen of dat ze in de
drugshandel belanden. Er is in het algemeen een verschuiving waarneembaar van aan drugs gerelateerde naar aan seks
gerelateerde criminaliteit. Bovendien vallen deze twee vormen van criminaliteit ook vaak samen.
Als in ogenschouw wordt genomen dat de groep afgewezen en uitgeprocedeerde asielzoekers die in Nederland in de
illegaliteit belandt groeiende is en de kans om alsnog aan een legale status te komen enorm is afgenomen, dan is de
optelsom verontrustend. Het is dan ook niet geheel denkbeeldig dat deze ontwikkelingen tot een toename van de crimina
liteit zullen leiden.
GEZONDHEIDSZORG
Illegaal geworden asielzoekers wachten vaak heel lang voordat zij medische hulp zoeken voor hun klachten. Dit kan grote
gevolgen hebben voor hun eigen gezondheidssituatie, maar ook indirect voor die van de Nederlandse samenleving.
