5.2 Woningmarkt
Andere partners, als het Rijk (voor het meenemen van de projecten in de verkenningenfase van het
Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport [MIT]) en de Europese Unie, zullen eveneens van de noodzaak
van het treffen van maatregelen overtuigd moeten worden, want zij zijn de beoogde grootste financiers van de te
treffen maatregelen. Over een deel van de maatregelen is reeds commitment. Twee Leeuwarder projecten zijn
reeds opgenomen in het MIT Verkenningenfasen, te weten: de Haak en Oplossingsprojecten ontsluitings-
problematiek Leeuwarden O V-infrastructuur.
Rijkswaterstaat directie Noord-Nederland heeft recent de Verkenningenstudie Rijksweg 31 bij Leeuwarden
afgerond. Op basis van de resultaten van de Verkenningenfase zal naar verwachting op korte termijn de
planstudiefase gestart worden waarin in ieder geval de mogelijkheden voor de Haak meer in detail uitgewerkt
zullen worden. De inmiddels in opdracht van Rijkswaterstaat en gemeente verkende mogelijkheden voor PPS-
constructies, teneinde de aanleg van de Haak in de tijd naar voren te halen, zullen daarbij betrokken worden.
Ook in het convenant provincie - Leeuwarden - buurgemeenten is de inzet voor bevordering van de
bereikbaarheid van de stadsregio opgenomen. Er zijn afspraken gemaakt voor de vorming van een Fonds
Stadsregio Leeuwarden, ter cofinanciering van projecten met betrekking tot het thema bereikbaarheid.
Zeer recent is door de bedrijfslevenorganisaties (EVO, TLN, MKB, NTWC, KvK en VNO-NCW) een rapport
gepresenteerd met enkele voorstellen voor relatief eenvoudige maatregelen ter verbetering van een aantal
knelpunten. Daarnaast stellen de organisaties dat aanleg van de Haak en de Noordwesttangent de eerste
voorwaarde zijn voor de structurele aanpak van de knelpunten in en rondom Leeuwarden.
Leeuwarden heeft het startprogramma Duurzaam Veilig ondertekend in 1997, een initiatief van het ministerie
van V&W, Unie van Waterschappen, het IPO en de VNG. Met de Stichting Parkeergarages Leeuwarden gaat de
gemeente in de vorm van een commanditaire vennootschap samenwerken voor het realiseren en beheren van de
parkeergarages in of aan de rand van de binnenstad.
In 1998 heeft Leeuwarden in samenwerking met de provincies Groningen en Fryslan, RWS en de grote
gemeenten in de provincies het Vervoer Coördinatiecentrum Noord-Nederland vorm gegeven. Dit VCC gaat in
Leeuwarden het vervoermanagement bij bedrijven opnieuw een impuls geven om het autogebruik in het woon
werkverkeer terug te dringen.
Middelen
Voor het bereiken van de operationele doelen is een investeringsbedrag nodig van in totaal minimaal f 640
miljoen extra. Het bedrag van f 640 miljoen is als volgt onderverdeeld (periode 2000 t/m 2010):
MAATREGELEN
X f 1 miljoen
TOTALE
GERAAMDE
KOSTEN
INDICATIEF DEKKINGSVOORSTEL
Rijk
(b.v. MIT)
Provincie
REONN)
Gemeente
Overig
Weginfrastructuur
364,5 p.m
Haak
320,0
320,0
Noordwesttangent
30,0
26,4
3,6 (gemeenten)
Aanpassing Anne Vondelingweg (oost)
14,5
7,25
7,25
Korte termijn maatregelen
p.m.
p.m.
p.m.
OV en transferia
72.0
OV-as Drachten
45,0
40,5
4,5 (provincie gemeenten)
OV-as Stiens
12,0
10,8
1,2 (provincie gemeenten)
OV-as Heerenveen
8,0
7,2
0,8 (provincie gemeenten)
Transferium Zuid-West (Werpsterhoek)
(na realisatie Haak)
5,0
5,0
Transferium Oost West
2,0
2,0
Rail-/waterinfra. goederenvervoer
200 p.m.
Volledige verdubbeling spoorlijn
Leeuwarden - Groningen
200,0
200,0
Opwaardering Van Harinxmakanaal
Tot klasse V
p.m.
p.m.
Multi-modale terminal
Regionaal Overslag Centrum
Zie: Economische Pijler (EZ, Arbeidsmarkt en Kennis)
Parkeren
1
Parkeergarages
Zie: Economische Pijler (Binnenstad en Toerisme)
TOTAAL
636,5 p.m. ]~585,5 p.m. 51,0 p.m.
Het overgrote deel van de hier opgenomen maatregelen zal in beginsel, omdat het primair gaat om
rijksinfrastructuur, gefinancierd moeten worden door het Rijk (zie ook en
Het stadsconvenant Provincie - gemeente (thema 'Leeuwarden Bereikbaar Ontsloten'), het regioconvenant (met
omliggende gemeenten) - Fonds Stadsregio Leeuwarden (omvang totaal f 12 miljoen tot 2010 en als centraal thema
'bereikbaarheid') en "Kompas voor het Noorden' (REONN) (+EU-middelen): 'verbetering bereikbaarheid
economische kemzones', 'bereikbaarheid van de (binnen-)steden waarborgen', etc..
40
De opgave waar Leeuwarden voor staat vereist de beschikbaarheid van gemeentelijke investeringsmiddelen voor
(grootschalige) infrastructurele projecten, die tevens als voorinvesteringen/voorfinanciering dienen voor het
aantrekken van provinciale-, Rijks- en Europese middelen. Voorde gewenste snellere realisering is een reservering
voor voorinvesteringen/voorfinanciering door Leeuwarden gewenst. Structureel geeft de gemeente Leeuwarden zelf
aan verkeer en vervoer ruim f 14,5 miljoen per jaar uit. Voor de gewenste (snellere) realisering van de strategische
projecten is inmiddels een bedrag van f7,5 miljoen gereserveerd in het Strategisch Investering en
Ontwikkelingsfonds en een p.m.-post voor de korte termijn maatregelen, daarnaast zullen nog middelen moeten
worden gereserveerd uit de gemeentelijke stelpost Infrastructuur (groot f 3,5 miljoen per jaar; t/m 2002 zijn de
middelen in het Meerjarenprogramma Infrastructuur belegd c.q. gereserveerd voor: de woonomgeving in de wijk
Hempens/Teems, de bouw van een aquaduct, herinrichting binnenstad, aanbrengen van diverse
verkeersvoorzieningen in het kader van duurzaam veilig, aanleg busbanen, verbetering verkeersveiligheid en aan
kosten gemoeid met maatregelen in het raam van het gemeentelijk verkeersmilieuplan). Beide posten/fondsen
kunnen aangesproken worden voor voorinvesteringen/voorfinanciering van investeringen op het gebied van de
infrastructuur.
Het bedrijfsleven en de vervoerbedrijven zullen benaderd worden om via publiek-private samenwerking bij te
dragen aan de aanleg en verbetering van de infrastructuur.
In de exploitatie van het openbaar vervoer (stadsdienst) schommelt het huidige tekort rond f7 miljoen. Bij het
realiseren van een hogere kostendekkingsgraad, middels marktwerking (aanbesteding) en door integratie van de
stadsdienst en het WVG-vervoer, kan het tekort mogelijk teruggebracht worden tot een bedrag tussen de f 5 en
f 6 miljoen. Het tekort op het lokaal openbaar vervoer is voor rekening van het Rijk/provincie.
Indicatieve verdeling middelen vanuit het Rijk voor de exploitatie van het Openbaar Vervoer in Leeuwarden op
basis van percentages voor 1999:
Min. V&W-art. 03.10
1999
2000
2001
2002
2003
2004
Rijksbijdrage exploitatie OV
7,5 miljoen
7,6 miljoen
7,5 miljoen
7,4 miljoen
7,2 miljoen
7,1 miljoen
Analyse
Woonstad
Leeuwarden is niet alleen de grootste werkgelegenheidskem, maar met ruim 42.500 woningen ook de grootste
woonkern van Fryslan. Leeuwarden heeft een mooi monumentaal stadshart en een gevarieerd patroon van oudere
en jongere woonwijken met een stedelijke woningdichtheid. Deze compacte stad biedt daarnaast voldoende
ruimte en kwaliteit om functies als wonen, werken en recreëren in combinatie met elkaar verder te ontwikkelen.
Zo'n ruimtelijke stadsomgeving typeert Leeuwarden tot een noordelijke en Friese stad en biedt tevens kansen om
op het gebied van wonen te concurreren met het zo populaire wonen in kernen 'op het platteland'. Leeuwarden
wil haar aantrekkingskracht als woonstad versterken ter vergroting van het draagvlak voor haar voorzieningen
als centrumstad. De recente positieve kentering in de economische ontwikkeling en de groei van de
werkgelegenheid heeft zich vooralsnog niet vertaald in meer inwoners en dan vooral in meer inwoners met werk
en midden of hogere inkomens. Integendeel de nieuwe banen worden voor het grootste deel ingevuld door
mensen die niet in Leeuwarden (gaan) wonen. Meer werkenden buiten de stad betekent ook een verdere toename
van het toch al omvangrijke woon-werkverkeer, hetgeen de bereikbaarheid van de stad niet ten goede komt.
Een eerste vereiste om aantrekkelijk te zijn voor elke woningzoekende in en buiten Leeuwarden is een
evenwichtige woningmarkt met, voor nu en in de toekomst, voldoende keuzemogelijkheden. In de afgelopen
jaren is de woningmarkt in Leeuwarden in toenemende mate uit balans geraakt. Enerzijds is er een aanzienlijk
tekort aan middeldure en dure koopwoningen en anderzijds is er een teveel van bepaalde typen goedkope
woningen in met name de huurmarkt.
De ontwikkelingen op de Leeuwarder woningmarkt van de afgelopen 5 tot 10 jaar kunnen niet los gezien worden
van die op landelijk en noordelijk, respectievelijk provinciaal en stadsgewestelijk niveau.
Ontwikkelingen: landelijk en Noord-Nederland
Versterkt door een ongekend lange periode van hoogconjunctuur en lage rente, is er een versnelde verschuiving
van de vraag van huurwoningen naar koopwoningen te zien. In het Noorden ondervindt de huursector sterke
concurrentie van de koopsector. De huurprijzen zijn hier niet lager dan elders, terwijl de koopwoningen
aanzienlijk goedkoper zijn. Een belangrijke landelijke ontwikkeling is dat er in sommige gebieden steeds minder
sprake is van een kwantitatief woningtekort. Juist in grote delen van het Noorden dreigt in toenemende mate een
overschot in het onderste marktsegment. Genoemde ontwikkelingen worden gecompleteerd door het feit dat
grote groepen huishoudens streven naar een kwalitatief betere en ruimere woning in een mooie en goede
woonomgeving. Steeds meer huishoudens zijn ook financieel in staat die kwaliteitswens te realiseren.
41
