Blad 4
voorkeursrecht is van groot belang voor de gemeente indien
de gemeente zelf de regie wenst te voeren, bij de
uitvoering van het nog op te stellen bestemmingsplan, in
het betrokken gebied, en derhalve, ter voorkoming van het
innemen van strategische grondposities, derden buiten de
deur houden. Bovendien kan het instrument speculatie met de
betrokken gronden, voorkomen. Dit houdt in dat door de
gemeente gestreefd wordt naar een actieve volledige
verwerving van de voor de planrealisatie benodigde gronden,
welke vervolgens door de gemeente bouwrijp worden gemaakt
en tenslotte worden uitgegeven aan derden. Voorts kan de
gemeente als eigenaar van de gronden de gemaakte kosten
volledig verhalen bij de gronduitgifte (volledig
kostenverhaal is in het geval van ontwikkeling door
marktpartijen immers niet mogelijk).
De kans is groot dat er in het Harmoniekwartier
particuliere initiatieven ontstaan tot grondexploitatie. De
gemeente zal zich dan geconfronteerd zien met marktpartijen
die gronden in het gebied verwerven, een ontwikkeling die
men overigens al op veel locaties in de gemeente ziet.
Mochten desalniettemin overeenkomsten zijn aangegaan dan
bestaat de mogelijkheid dat de gemeente een beroep doet op
artikel 26 Wvg. De rechter kan overeenkomsten aangaan met
het kennelijke doel om de werking van het voorkeursrecht te
ondermijnen vernietigen.
Ter uitvoering van de genoemde regierol en maximaal
kostenverhaal is het van groot belang voor de gemeente, om
over de noodzakelijke instrumenten voor het verkrijgen van
de grond te kunnen beschikken. Om die reden is het
noodzakelijk om tot vestiging van het voorkeursrecht op de
in de plangebieden gelegen percelen over te gaan.
De aanwijzing op basis van de Wvg blijft noodzakelijk nu
nog niet alle percelen gelegen in het Harmoniekwartier door
de gemeente Leeuwarden zijn aangekocht. Overigens worden
percelen waarvan duidelijk is dat het huidig gebruik niet
afwijkt van de toekomstige, niet agrarische bestemming,
niet aangewezen ingevolge de Wvg. Op gronden waar reeds
vooruitlopend op de toekomst bestemmingen zijn gerealiseerd
en op gronden die passen binnen de te realiseren plannen
(en derhalve gehandhaafd kunnen blijven) wordt het
voorkeursrecht niet van toepassing verklaard.
Blad 5
Belangenafweging
Het algemeen belang dat gediend is met de vestiging van het
voorkeursrecht afwegend tegen het individueel belang, komen
wij tot de conclusie dat het vestigen van het
voorkeursrecht zwaarder moet wegen dan het achterwege laten
van de toepassing daarvan. De uit de vestiging van het
voorkeursrecht volgende plicht die op de eigenaren, beperkt
zakelijk gerechtigden en andere belanghebbenden wordt
gelegd rust niet onevenredig zwaar op hen in verhouding tot
het met de vestiging gediende belang. Waarbij is meegewogen
dat in de belangen van de eigenaren en zakelijk
gerechtigden die bij de besluitvorming dienen te worden
betrokken door de Wvg-wetgever reeds op uitvoerige wijze is
voorzien. Wij denken daarbij onder meer aan het feit dat:
de Wvg een uitgebreide rechtsbescherming kent voor de
gerechtigden van de aangewezen gronden;
de Wvg reeds in voldoende mate heeft voorzien in de
gevallen waar de gemeente bestaande rechtsverhoudingen
heeft te respecteren;
de gerechtigden, wanneer zij in beginsel tot verkoop aan
de gemeente willen overgaan, een reële prijs krijgen
voor hetgeen zij verkopen en wanneer de eigenaar en de
gemeente geen overeenstemming kunnen bereiken over de
prijs, kunnen er op verzoek van de verkoper door de
rechtbank deskundigen worden benoemd, die een advies
over de prijs kunnen uitbrengen.
III. Rechtsbescherming
Zienswij zen
Belanghebbenden zijn niet in de gelegenheid gesteld om
zienswijzen (ingevolge artikel 4:8 van de Algemene wet
bestuursrecht) naar voren te brengen tegen het door het
college van burgemeester en wethouders te nemen voorstel.
Artikel 4:11 van de Algemene wet bestuursrecht biedt de
mogelijkheid om onder meer in verband met spoed of
noodzakelijke geheimhouding zienswijzen achterwege te
laten. Om de werking van het voorkeursrecht te waarborgen
was het noodzakelijk dat de toepassing van de Wvg op de
percelen gelegen in het Harmoniekwartier geheim gehouden
werd. Zijn belanghebbenden eerder op de hoogte dan bestaat
de kans dat voor de inwerkingtreding van het collegebesluit
koopovereenkomsten en/of optieovereenkomsten worden
aangegaan teneinde inbreuk te maken op de werking van het
voorkeursrecht
