3.3.2 Externe risico's
Zelfanalyse risico's
Financiële positie
De gemeente Leeuwarden heeft vooral tengevolge van haar ligging in een
sociaal economisch zwakke regio vele jaren van een uiterst moeilijke
budgettaire situatie gekend. Dit heeft zijn invloed gehad op de omvang van
het weerstandsvermogen en de voorzieningen. Om de investeringen ten
behoeve van de stad te laten doorgaan en de noodzakelijke maatregelen te
kunnen blijven nemen, is veelal rekening gehouden met een langdurig in
stand blijven van de activa ofwel is uitgegaan van lange afschrijvings
termijnen. Dit kan bij afstoten van dergelijke activa tot tegenvallers leiden.
Wanneer wordt overgegaan tot het treffen van voorzieningen voor alle
substantiële risico's die kwantificeerbaar zijn, dan leidt dat tot een aanzienlijke
verkleining van de omvang van het weerstandsvermogen.
De externe risico's zijn de risico's die van buiten de gemeente komen en
daardoor niet of nauwelijks beïnvloedbaar zijn en derhalve ook niet kunnen
worden voorkomen. Door hierop gestructureerd te monitoren en te anticiperen
kunnen de risico's wel worden beperkt.
Economische ontwikkelingen
Werkgelegenheid
De ontwikkelingen op de arbeidsmarkt zijn voor de gemeente maar in zeer
beperkte mate te beïnvloeden. De werkgelegenheidsontwikkelingen hebben een
directe relatie met het aantal uitkeringsgerechtigden.
Markt
De marktontwikkelingen, met name op de onroerend goedmarkt, zijn van grote
invloed op de financiële positie van de gemeente. Ontwikkelingen in de markt
hebben directe gevolgen voor de resultaten van de grondexploitatie. Door de
meer proactieve opstelling van de gemeente bij het verwerven van gronden is
deze factor des te meer van betekenis. Versnelde gronduitgifte kan leiden tot
aanzienlijke voordelen, direct en indirect; vertraging leidt tot grote verliezen.
Rente
De rente is, na de loonkosten, de grootste kostenpost in de gemeentelijke
exploitatie. Rentefluctuaties kunnen dan ook tot grote verstoringen leiden.
Inflatie
Het rijk raamt inflatie in zijn begroting altijd aan de lage kant. Aangezien de
Algemene Uitkering uit het Gemeentefonds aan gemeenten gekoppeld is aan de
omvang van de rijksbegroting werkt de raming van het niveau van inflatie in de
rijksbegroting door in de uitkering aan de gemeente. Valt de werkelijke inflatie
ontwikkeling hoger uit dan heeft de gemeente een financieel probleem.
19
Zelfanalyse risico's
Rijksbeleid
Nieuwe of veranderende rijksregelgeving en decentralisatie van rijkstaken
hebben over het algemeen een directe invloed op de bedrijfsprocessen van
de gemeente. Formeel geldt dat nieuwe taken geld met zich meebrengen
voor de uitvoering. Materieel gezien is dit lang niet altijd het geval en kost
het de organisatie in veel gevallen extra middelen. Voorbeelden zijn de
ARBO-normen voor theaters en maatregelen ter bestrijding van legionella.
Daarnaast zijn nieuwe regelingen vaak macro budgettair neutraal, terwijl dit
voor individuele gemeenten veelal grote gevolgen heeft (bijvoorbeeld het
BTW-compensatiefonds).
De algemene beleidslijn ten aanzien van de invoering van nieuwe of
veranderende rijksregelgeving is dat de functionele afdeling waarvoor de
betreffende regelgeving van toepassing is hiermee zelf is belast. De invoering
van dienstoverstijgend rijksbeleid behoort tot de taken van de Concernstaf Met
het monitoren van ontwikkelingen in rijksregelgeving en -beleid is met bij elke
sector of dienst een functionaris specifiek belast.
Door de vele decentralisaties van rijkstaken, zoals de autonomievergroting
binnen het onderwijs, heeft de gemeente zich veel nieuwe kennis eigen moeten
maken. Door gebrek aan juridische kennis is het risico van hiaten groot
Een ander voorbeeld is de overdracht van taken van de Wet bodembescherming
van de provincie naar de gemeente, die voor 1 januari 2003 gerealiseerd moet
zijn. Deze overdracht leidt tot een grotere aansprakelijkheid voor de gemeente,
waarbij zij adequaat en dynamisch moet inspelen op maatschappelijke risico's.
Organisatorische en financiële consequenties van nieuwe wetgeving die op
korte dan wel langere termijn van kracht wordt, zoals de 'Wet toezicht Europese
subsidies', zijn nog niet in kaart gebracht Met deze wet wordt beoogd de
rechtmatigheid en doelmatigheid van de aanwending van EU-subsidies vast te
stellen. Voor zover de staat aansprakelijk wordt gesteld voor het niet of onjuist
naleven van communautaire verplichtingen door een bestuursorgaan, kan dit op
het bestuursorgaan worden verhaald.
Maatschappelijke ontwikkelingen
Veranderingen in de samenleving en trends in maatschappelijke opvattingen
bepalen voor een deel het beleid van de gemeente en hebben daarmee
invloed op de financiële positie van de gemeente.
Als gevolg van de individualisering in de samenleving is er een stijging te zien in
de omvang van voorzieningen en het beroep dat daarop door burgers wordt
gedaan (volkshuisvesting, van teamsport naar meer individuele sporten).
Juridisering, toegenomen mondigheid van de burger en de toegankelijkheid van
de rechtshulp leiden bijvoorbeeld tot meer (toegewezen) claims.
20
