Ook schadevergoedingen, verstrekt door de overheid, vallen buiten het subsidiebegrip. De
bestedingsrichting van de ontvanger ligt in dat geval niet vooraf vast, oftewel: een
schadevergoeding wordt niet verleend met het oog op bepaalde activiteiten van de ontvanger,
maar ter compensatie van schade, veroorzaakt door handelen van de overheid zelf. Het staat
de ontvanger vrij te bepalen, waaraan hij het geld besteedt. Ook de algemene uitkeringen aan
gemeenten en provincies uit het Gemeente- en Provinciefonds worden gekenmerkt door een
bepaalde bestedingsvrijheid en vallen dus ook buiten de subsidiedefinitie.
d. Anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of diensten
Commerciele transacties vallen buiten het subsidiebegrip. Er is geen sprake van subsidie als
de overheid een marktconforme vergoeding betaalt voor aangeschafte goederen of aan haar
geleverde diensten. Onder betaling wordt verstaan het leveren van een tegenprestatie, die is
afgestemd op de waarde van de verkregen goederen of diensten in het economische verkeer.
Dit betekent niet dat een marktprijs, die wat aan de hoge kant is, daarom meteen als subsidie
zou zijn aan te merken. Dit geldt alleen in die gevallen waar de prijs onmiskenbaar zozeer
boven de marktprijs ligt, dat redelijkerwijs niet meer van betaling kan worden gesproken.7
De beperking van deze uitzondering tot aan het bestuursorgaan geleverde goederen of
diensten is aangebracht, omdat er subsidies zijn, die kunnen worden opgevat als een betaling
voor door de subsidieontvanger aan derden geleverde diensten. Denk bijvoorbeeld aan de
door de regionale bureaus voor slachtofferzorg geleverde diensten. De overheid heefit dan ook
geen contractuele relatie met deze bureaus, maar een subsidierelatie. Subsidieverlening en
commerciele transacties kunnen in de praktijk soms dicht tegen elkaar aan liggen.
Subsidie versus opdracht: wat is het onderscheid?8
Met de zinsnede 'anders dan als betaling voor aan het bestuursorgaan geleverde goederen of
diensten', had de wetgever de bedoeling de subsidie te onderscheiden van het begrip
'opdracht'. Uit de definitie van artikel 4:21 Awb volgt dat, als er sprake is van een betaling
voor een opdracht (een financiele tegenprestatie), deze betaling dan niet kan worden
aangemerkt als een subsidieverstrekking of omgekeerd. Oftewel: opdracht en subsidie sluiten
elkaar uit. Toch blijkt dit onderscheid in de praktijk niet altijd even scherp te maken.
Neem bijvoorbeeld de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Op
grond van de Wmo kan aan ondersteuning in het huishouden op verschillende manieren
invulling worden gegeven. In de eerste plaats kan de gemeente aan de behoeftige een bedrag
toekennen, waarmee huishoudelijke hulp kan worden ingekocht. Dit is zonder twijfel aan te
merken als subsidie.9 Daarentegen kan de gemeente ook de keuze maken om de
ondersteuning in het huishouden in natura aan te bieden. De gemeente betaalt dan vervolgens
de huishoudelijke hulp of de organisatie, die hiervoor zorg draagt. In dat geval komt al snel de
vraag om de hoek kijken of dit is aan te merken als een subsidie of een opdracht. Er is immers
geen sprake van een aanspraak op financiele middelen door de behoeftige. In het geval van
levering van huishoudelijke hulp aan burgers in het kader van de Wmo, dan is de betaling aan
de thuiszorgorganisatie, die deze taak voor de gemeente uitvoert, geen subsidie.
Als een gemeente op grond van de publieke taak diensten aan derden levert en de gemeente
schakelt hiervoor een bedrijf in, dan is de betaling voor de levering van deze diensten door dat
bedrijf aan derden eveneens geen subsidie.
7 Memorie van Toelichting, biz. 33 zie noot 2
8 Zie voor een uitvoerige uiteenzetting over dit onderwerp: B.S. ten Kate T.A.M. van den Ende, 'Subsidie of opdracht? Het moeizame
onderscheid tussen de publiekrechtelijke subsidie en de privaatrechtelijke opdracht', Gst. 2006, 7261, biz. 583-591.
9 Echter, artikel 7, eerste lid Wmo bepaalt dat op de persoonsgebonden budgetten en de financiele tegemoetkomingen in de zin van Wmo
titel 4.2 van de Awb niet van toepassing is.
