Om diverse redenen is het relevant om helder te hebben of het al dan niet een subsidie betreft.
Zo zullen ondememers over de door aan hen gedane betalingen voor geleverde diensten BTW
verschuldigd zijn, terwijl zij over aan hen verstrekte subsidies in beginsel geen BTW hoeven
af te dragen. En mocht er zich een geschil voordoen, dan kan men in het geval van
subsidieverstrekking naar de bestuursrechter stappen, terwijl men zich bij een opdracht moet
wenden tot de civiele rechter. Bij Beleidsgestuurde Contractfinanciering (BCF) wordt vaak
gekozen voor een subsidie, waaraan een contract (uitvoeringsovereenkomst) verbonden is.
Ook daar is het van belang dat het karakter van de grondslag van de verbintenis, namelijk de
subsidierelatie, niet uit het oog wordt verloren. Tenslotte kan een overheid te maken krijgen
met aanbestedingsregels (bij een opdracht) of wellicht staatssteun (bij subsidie).
Het is van belang te beseffen dat de feitelijke situatie bepalend is of iets wordt aangemerkt als
een subsidie of een opdracht: het naamkaartje, dat eraan hangt, speelt geen rol. Een gemeente
dient daarom waakzaam te zijn bij het opstellen van de subsidiebeschikkmg en moet
voorkomen, dat de verstrekking kan worden aangemerkt als betaling voor een opdracht. Het is
daarom raadzaam om terughoudend te zijn met de mogelijkheid om in de aan de
subsidiebeschikking gekoppelde uitvoeringsovereenkomst een verplichting tot nakoming op
te nemen. Daamaast is de kans minder groot, dat de subsidie als opdracht wordt aangemerkt,
als niet de gehele activiteit wordt gesubsidieerd, maar slechts een gedeelte en er daamaast een
eigen bijdrage van de ontvanger wordt gevraagd.
Subsidies en Europese staatssteunregels
Europese regelgeving ten aanzien van staatssteun is niet van toepassing, indien de subsidie
aan burgers wordt verstrekt. Ook is geen sprake van staatssteun als de activiteiten, waarvoor
de subsidie wordt verleend, geen ondememingsactiviteiten zijn. Zo is een subsidie aan een
(amateur-) sportvereniging geen staatssteun. Als de gesubsidieerde activiteiten wel als
ondememing kunnen worden aangemerkt, is er sprake van staatssteun als de subsidie niet
open staat voor alle ondememingen, die deze activiteit uitoefenen. Er moet sprake zijn van
een selectief voordeel, wil men kunnen spreken van staatssteun. Staatssteun is toegestaan als
deze valt binnen een van de vrijstellingsverordeningen van de Europese staatssteunregels. Zo
is er een de minimis vrijstellingsverordening, die bij dragen aan een ondememing tot 200.000
euro in de drie jaar vrij stelt. Valt de subsidie niet binnen de reikwijdte van een van de
vrijstellingsverordeningen voor staatssteun, dan is hiervoor eerst toestemming van de
Europese Commissie nodig. De steunverlening moet dan vooraf door de Europese Commissie
worden genotificeerd. Voor meer informatie over de staatssteunregels kan een gemeente
terecht bij het kenniscentrum Europa Decentraal.
Uitgezonderde en aangewezen beleidsterreinen en onderwerpen
Het eerste lid van artikel 4:21 Awb geeft een omschrijving van het begrip 'subsidie'. In het
tweede tot en met het vierde lid wordt vervolgens aangegeven welke beleidsterreinen en
onderwerpen zijn uitgezonderd van de subsidietitel van de Awb en welke juist worden
aangewezen. Overigens kunnen afzonderlijke wetten ook bepalen of de subsidietitel wel of
niet van toepassing is. 10
Uitgezonderd: fiscale faciliteiten
Vanuit economisch oogpunt bekeken, zullen veel belastingfaciliteiten zijn aan te merken als
subsidies. De Awb bepaalt echter dat de subsidietitel niet van toepassing is op fiscale
10 Zie het voorbeeld in noot 3.
