verkiezingen, maar de fase van inleidend en definitief verzoek kost veel tijd en mankracht.
Daamaast is soms het proces voor burgers niet duidelijk zowel wat betreft onderwerp als wat
betreft organisatie van het referendum.
De kosten zijn te verdelen in de kosten van het organiseren van het referendum en kosten voor
voorlichting. Dit laatste kan per gemeente sterk verschillen en is onder meer afhankelijk van
de keuze of aan de verschillende partijen (voor en tegenstanders) subsidies voor promotie en
voorlichting worden verstrekt.
Wat de politiek-bestuurlijke gevolgen betreft is een duidelijk knelpunt dat de bestuursorganen
een 'pettenprobleem' hebben. Veroorzaakt door loyaliteit aan het voorgenomen besluit en de
verantwoordelijkheid voor de organisatie, met name de voorlichting, bij het referendum. Een
oplossing is het instellen van een referendumcommissie, zodat dit spanningsveld kan worden
vermeden.
Een referendum kan zorgen voor politieke onrust en verstoorde politieke verhoudingen. Als
het voor de burger niet heel helder is waar het referendum over gaat, is de kans groot dat
kiezers door de campagne (al dan niet van de tegen partij) op het verkeerde been worden
gezet en dus niet goed weten waar ze nu echt voor of tegen stemmen. In enkele gemeenten
heeft dit consequenties gehad voor het vertrouwen in de politiek door burgers.
Doordat in de verordening wordt aangesloten bij de Kieswet procedure, is het referendum een
'zwaar' en kostbaar instrument. Doordat de procedure sterk op een verkiezing lijkt, verwacht
de burger mogelijk dat de uitslag bindend is. Dat is echter niet erg als dit in het licht wordt
gezien van de noodremfunctie van een referendum.
In geval van politieke tegenstellingen wordt snel geroepen dat een referendum gehouden moet
worden. Vaak vindt een referendum dan toch niet plaats. Dit kan verschillende redenen
hebben, zoals het kostenaspect, ongewenste vertraging in de besluitvorming of omdat het
onderwerp zich niet leent voor een referendum. De werking van het referenduminstrument gat
uit van een gepolariseerd probleem (men is voor of tegen). Indien het vraagstuk helder uiteen
wordt gezet en een duidelijk en genuanceerd antwoord mogelijk is, kan een referendum echter
een nuttig instrument zijn om de mening van burgers te peilen.
1 Advies over initiatiefwetsvoorstel van de leden Dubbelboer, Duyvendak en Van der Ham
inzake raadgevend referendum (30372)
Terug naar de verwijzing naar voetnoot 1 in de tekst
2 Kenmerk 2009-0000134092
Terug naar de verwijzing naar voetnoot 2 in de tekst
3 Democratische vemieuwingsagenda; kabinetsstandpunt referenda, 2 november 2005, 2005-
0000276306
Terug naar de verwijzing naar voetnoot 3 in de tekst
4 Zie de bijlage bij de brief van BZK, nr. 2004-0000048649
Terug naar de verwijzing naar voetnoot 4 in de tekst
2006 Sdu Uitgevers bv
