6. Rol en standpunt van de provincie
Uit het vorige hoofdstuk blijkt, dat zowel gemeente, provincie als Rijk een rol hebben in een
herindelingsprocedure. De gemeenten die willen fuseren zijn als eerste aan zet. Als hun
gemeenteraden een gelijkluidend besluit hebben genomen, is hetwoord aan de provincie.
Aangezien de provincie zich op verschillende momenten heeft geuit over de herindelingen in de
provincie, verwoorden wij hier het formele standpunt van de provincie.
De provincie toetst het besluit van de gemeenteraden aan het provinciale beleid op het gebied van
herindelingen. Daarbij heeft de provincie een adviserende rol richting de minister van Binnenlandse
Zaken. De provincie kan een door de betrokken gemeenten gewenste herindeling dus formeel niet
tegenhouden. Dat kan wel in Den Haag gebeuren.
Het beleid van de provincie is verwoord in de 'visie op de lokaalbestuurlijke inrichting van Noord-
Fryslan. Daarin geeft de provincie aan de volgende toetsingscriteria te hanteren bij herindelingen:
Bestuurskracht. Kwaliteit en professionaliteit van bestuur en organisatie.
Nodaal principe. Het belang van regionale centra moet ondersteund worden.
Bovenlokale opgavert. De voorgestelde herindeling moet bijdragen aan het hanteren van
bovenlokale opgaven.
Interne samenhang. Er moet een samenhang te zien zijn in cultuur van de nieuwe gemeente.
Duurzaamheid. De herindeling moet voldoende schaal opleveren om langere tijd in tact te
blijven.
De provincie is echter verder gegaan dan het verwoorden van de toetsingscriteria, er wordt namelijk
ook, mede aan de hand van die criteria, aangegeven wat door de provincie gewenste combinaties
zijn. In de ogen van de provincie betekent dit, dat Leeuwarderadeel op termijn met Leeuwarden zou
moeten samengaan. Het is daarom denkbaar, dat Gedeputeerde Staten een negatief advies zal
uitbrengen aan de minister van Binnenlandse Zaken over het herindelingsbesluit van de gemeenten
in Noardwest, indien Leeuwarderadeel daar onderdeel van uitmaakt.
Mocht Leeuwarderadeel de keuze voor Noardwest maken, dan is het overigens niet de enige
gemeente die tegen het huidige formele provinciestandpunt ingaat. Het geldt ook voor de gemeente
Littenseradiel. Die keuze van Littenseradiel heeft (nog) niet tot een negatieve reactie van de
provincie geleid.
De volgende stap is dat de minister van Binnenlandse Zaken een wetsvoorstel, betrekking hebbende
op de herindeling, naar de Tweede Kamer stuurt. Of de minister daadwerkelijk een wetsvoorstel naar
de Tweede Kamer stuurt, is echter de vraag, gezien het waarschijnlijke negatieve advies van de
provincie. Als er wel een behandeling in de Tweede Kamer van het voorstel van de minister
plaatsvindt en dit leidt tot positieve besluitvorming, dan volgt behandeling in de Eerste Kamer. Als
ook daar een meerderheid voor is, wordt het voorstel tot herindeling een wet. Praktisch ligt daarmee
vast dat de gemeenten gaan herindelen.
Keuze voor Noardwest of Leeuwarden?
Pagina 17 van 31
