2 De bestaande dorpshuizen
3 Ontwikkelingen en uitgangspunten
In de gemeente Leeuwarderadeel zijn dorpshuizen in vier kernen. Britsum, Aide Leie, Koarnjum en
Hijum beschikken alien over een dorpshuis. In alle gevallen is het dorpshuis en de grond waar deze op
staat in handen van de beheersstichting. Uitzondering hierop vormt de grond onder de kleedruimtes
van de korfbalvereniging in Britsum. De beheersstichting Britsenburgh heeft het recht van opstal op
deze grond. De grond is in handen van de gemeente.
De dorpshuizen verschillen van elkaar in grootte en gebruik. Zo zijn de dorpshuizen in Britsum en
Hijum ook in gebruik als kleedruimte en kantine voor plaatselijke sportverenigingen. In Aide Leie en
Koarnjum heeft het dorpshuis deze functie niet. Alle dorpshuizen werken met een grote groep actieve
vrijwilligers en het aantal vrijwilligers lijkt stabiel te zijn.
De intensiteit van het gebruik van de dorpshuizen fluctueert. Dit heeft te maken met de activiteit van
het bestuur, de populariteit van lokale verenigingen en het gebruik door peuterspeelzaalwerk en
scholen van de ruimte in de dorpshuizen. Het draagvlak - in termen van het aantal potentiele
gebruikers - is vooral in kleine kernen beperkt. Het is moeilijk te voorspellen hoe het gebruik van het
dorpshuis zich ontwikkeld. In veel kernen wordt het verenigingsleven steeds minder intensief beleefd
en wordt er voor culturele uitstapjes eerder naar een grotere stad gereden. Daarentegen zijn er ook
kernen waar door een groep enthousiaste dorpelingen het verenigingsleven actief gehouden wordt.
Wei kan, mede door de ontwikkelingen die in het volgende gedeelte beschreven worden,
aangenomen worden dat het gebruik en de bezetting van de dorpshuizen in de toekomst niet (veel)
zullen toenemen.
In 2012 en 2013 zijn of worden de dorpshuizen in Aide Leie en Koarnjum grondig gerenoveerd en aan
de geldende wet- en regelgeving aangepast. In Britsum is het dorpshuis grondig verbouwd. Deze drie
dorpshuizen hebben hiervoor subsidie verkregen buiten de subsidie die op basis van het beleidsplan
voor onderhoud was gereserveerd.
3.1 Demografische en sociaal-culturele ontwikkelingen
Door verschillende ontwikkelingen is er steeds meer discussie over de voorzieningen in dorpen1. In de
eerste plaats heeft Leeuwarderadeel te maken met krimp. Sinds 2001 is de bevolking van
Leeuwarderadeel met ongeveer 2,5% afgenomen2 van 10656 op 1 januari 2001 tot 10377 op 1 januari
2011. Deze ontwikkeling zal zich verder doorzetten zoals de prognose van het CBS in Figuur 1 laat
zien. Door toenemende bevolkingskrimp wordt de draagkracht voor sociale en maatschappelijke
voorzieningen steeds lager.
In de tweede plaats krijgt Leeuwarderadeel te maken met ontgroening en vergrijzing. Ook deze
ontwikkelingen hebben invloed op het draagvlak van voorzieningen. Figuur 1 laat deze ontwikkeling
zien. Het aandeel kinderen en jongeren (0-20 jaar) en mensen in de werkbare leeftijd (20-65 jaar)
neemt af. Tegelijk neemt het aandeel ouderen (65 jaar of ouder) sterk toe. Er zijn verschillende
prognoses en de bevolkingsaantallen daarin genoemd verschillen van elkaar. Over het algemeen laten
alle prognoses echter dezelfde trends zien. Er is sprake van krimp, ontgroening en vergrijzing.
Over het algemeen kan daarom worden aangenomen dat de bevolking in Leeuwarderadeel in de
toekomst (licht) zal afnemen. Belangrijker dan de ontwikkeling van de totale bevolking is echter de
verandering in bevolkingssamenstelling. Een veranderde bevolkingssamenstelling heeft invloed op de
draagkracht voor voorzieningen en de vraag naar voorzieningen zowel in type als in aantal.
1 Zie de rapporten: BBO, Kansen Spreiden, Leeuwarden, 2010 SCP, Thuis op het Platteland, Den Haag, 2006
2 Data CBS.
4
