180
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden1871.
door den minister van binnenlandsche zaken omtrent dit 01 der-
werp eene circulaire aan de gemeentebesturen is gerigt. )oor
vele gemeentebesturen is daaraan gevolg gegeven en nu zou
spr. het betreuren dat Leeuwarden in dezen bij andere gemeen
ten achter stond. Daarom herhaalt hij zijn wenschdat er dus
danige verordening worde gemaakt.
De heer Blo0mb0rg0n geeft te kennen, dat, voorzooverre
hem bekend ten dezen geene provinciale verordening bestaat.
Wel weet hij dat er in der tijd eene aanschrijving daartoe aan
de gemeentebesturen is gezonden. Al6 gevolg daarvan heeft het
dagelijksch bestuur dan ook voorstellen aan den raad gedaan
doch aangezien ter uitvoering daarvan eene niet onbelangrijke
6om noodig was vooral voor het in goeden staat houden van
de hoofdwaterwegenvonden deze voorstellen geen ingang en
is door den raad slechts de kleine som toegestaan die sedert
altijd en ook nu weer op de begrooting voorkomt.
Art. 11 wordt hierna met algemeene stemmen aangenomen.
Afd. II.
Art. 1 wordt met .algemeene stemmen aangenomen.
Art. 2 wordt op voorstel van burgemeester en wethouders met
100 verhoogd.
Art. 3 wordt met algemeene stemmen aangenomen.
Afd. III.
Art. 1.
Lit. a. wordt op voorstel van burgemeester en wethouders met
100 verhoogd.
De verdere onderdeelen van 't art. en art. 2 worden met alge
meene stemmen aangenomen.
De verschillende artt. van de afd. IVVI en de artt. 13
van afd. VII worden alle met algemeene stemmen aangenomen.
Afd. VII.
Art. 4.
De heer JODgSma zegt, dat de commissie van rapporteurs
bij dezen post aan burgemeester en wethouders eene vraag heeft
gedaanomtrent den stand van de uitbreiding der gemeente aan
ae zuidzijde der gracht. Bij het antwoord van burgemeester en
wethouders worden de redenen opgegevenwaarom voor dit
werk geen post op deze begrooting is gebragt. Zij deelen den
stand der zaak mededie hierop neerkomtae plannen zijn ont
vangen en reeds bij de bouwcommissie in behandeliug. Hieruit
trekt spr. de conclusie dat er leven in de zaak is en dat men
mag verwachten, dat in 1872 de uitbreiding zal aanvangen. Naar
aanleiding daarvan moet hij echter vragen of het nu ook niet
goed zou zijn op deze begrooting een memoriepost ter zake uit
te trekken.
De heer BlO0mb0rg0n zou meenendat de omschrijving
van het tegenwoordig art. gelegenheid aanbiedtom mogt men
in 1872 tot de uitbreiding overgaan met de kosten daarvan te
worden vermeerderd. Een afzonderlijke post is naar zijn in
zien daarvoor niet noodig. Bovendienmen kan altijd aan de
begrooting posten toevoegen of op daarop komende posten over
schrijven. 't Werk van de uitbreiding zal trouwens ook wel
van dien omvang zijn dat daarvoor eene wijziging der begroo
ting zal worden noodig bevonden. Dit zal des te gemakkelijker
gaanomdat dan dadelijk tegenover de uitgaven een ontvang-
post voor den verkoop der terreinen kan worden aangebragt.
De heer Jongsma dankt voor de ontvangen inlichtingen
waaruit hij ontwaart dat de wijziging der begrooting niet zoo
■zwaar wordt geacht als hij zich voorstelt. Het wa3 zijne be
doeling burgemeester en wethouders van dat bezwaar te ont
heffen en waar nu deze tegen dat bezwaar niet opzien daar
kau hij er zich bij neêrleggen.
Art. 4 wordt hierop met algemeene stemmen aangenomen.
Art. 5.
De heer Brung0r heeft reeds in de sectiën tegen dezen post
bedenkingen ingebragt. Hij verbeeldt zichdat het hier bedoeld
werk niet zoo urgent is. De onderwerpelijke weg wordt weinig
beredenterwijl de omstandighedendie voor twee jaar een
druk gebruik daarvan deden noodig zijnzijn vervallen. De
brug bij de Vrouwenpoort, destijds in bewerking, is van zoo
danig goede constructie gemaakt, dat er een waarborg bestaat
tegen een ongeluk als 't welk met de vorige brug heeft plaats
gegrepen. Ook met het oog op de omstandigheid dat verschei
dene op de begrooting van 1871 voorkomende werken niet zijn
uitgevoerd noopt spr. tegen dezen post te stemmen.
De heer Gortor is van 't zelfde gevoelen als de vorige spre
ker. Wanneer er van de Vrouwenpoort naar het spoorwegsta
tion geen goede weg bestond dan zou het welligt noodig zijn
dezen weg in orde te brengen. Maar op 't oogenbhk heeft men
geen behoefte aan dezen weg. Hij wil echter erkennendat
de weg wel eenige verbetering behoeftdoch dit kan met eene
veel geringere som geschieden. Ware het 't geval dat het ter
rein aan de zuidzijde der gracht reeds was bebouwd 't zou nog
iets anders zijn. In de gegeven omstandigheden kan spr. zich
niet vereenigen met het voorstelom voor dezen weg 8000
uit te trekken. Wordt er al een post vereischtom de langs
dezen weg staande boomen te rooijengaarne zal spr. tot het
aanbrengen van zoodatfigen post mede werken.
De heer Bminsma zegtdat de heer Gorter heeft gespro
ken van het rooijen van boomen. Daaromtrent diene dat dit
zeer urgent is. Het collegie zelf heeft deswege een onderzoek
ingesteldwaarbij het is geblekendat er onder de boomen
veel worden aangetroffen die geheel dood zijnterwijl andere
er van ja leven, maar meer dan half dood zijn. Deze moeten
dus wel gerooid worden. Doet men dat en maakt men niet met
een den weg zooals men hem wil makendan veroorzaakt men
dubbele kosten. Spr. dunktdat het niet geraden is goed bij
kwaad geld te gooijen en het mitsdien verkieslijk mag worden
geacht het rooijen der boemen met de verbetering van den weg
te doen gepaard gaan. Wil men de boomen laten staan hij
heeft er vrede mefi, mits dan ook de weg zóó worde gelaten.
Spr. merkt verder op dat dit werk toóh eenmaal moet ge
schieden ja dat het zelfs niet lang meer kan worden uitgesteld,
omdat reeds in 1872 met de uitbreiding aan de zuidzijde der
gracht wordt aangevangen.
De heer R0ng0rs acht deze afdeeling te behooren tot die
waaraan dubbele naauwlettendheid moet worden geschonken.
Het is spr. gebleken dat de onderwerpelijke post thans reeds
voor de derde maal wordt bediscussieerd. Hij blijft echter van
gevoelen dat hij ook nog van deze begrooting kan gemist wor
den. Het argument van den heer Bruinsma betoogt zijns inziens
te veel. «Omdat het werk toch eenmaal geschieden moet"
is eene redeneringdiewerd zij algemeen toegepastden raad
zeer ver voeren zou. In de gemeentelijke huishouding moet
even als bij elke particuliere huishouding een onderscheid wor
den gemaakt tusschen de noodzakelijke uitgaven en die welke
uitstel kunnen lijden. Let spr. op het belangrijk eindcijfer der
begrooting en de daarop uitgetrokken leening van 24,000 dan
gelooft hij uitstel van het minder noodige te mogen aanbevelen.
Hij acht verder dit werk hot eenige dat men zonder gevaar kan
uitstellen. Nadat de communicatie lnngs andere wegen zooveel
verbeterd isbestaat er aan dezen weg geene oogenblikkelijke
behoefte. Spr. wil daarom den weg voorloopig zoo laten wat
trouwens nog geenszins belet de doode boomen te rooijen.
De heer Gort©r persisteert bij zijn gevoelen dat het beter
is de boomen te rooijen en de daardoor te ontstane gaten aan
te vullen dan den weg liet volgend jaar geheel te vernieuwen.
De lieer van Slot0rdijck zegt dat deze post niet voor liet
eerst op de begrooting verschijntintegendeel hij heeft reeds
verschillende lotswisselingen ondergaan. Spr. behoorde vroeger
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden1871.
181
tot degenendie deze verbetering niet noodzakelijk oordeelden.
Van dat gevoelen is hij thans terug gekomen, en gelooft hij
wezenlijk dat er aan deze verbetering groote behoefte bestaat.
Niet alleen voor de passage met rijtuigen is de verbetering noo
dig, ook voor het vervoer van vee bestaat daaraan behoefte. Al
het veedat van de westzijde wordt aangevoerdmoet thans
door het bebouwde gedeelte der gemeente worden geleid. De
ingezetenen ondervinden daarvan veel last en zouden het zeer
zeker met welgevallen begroeten wanneer door het openstellen
van een anderen weg die last werd opgeheven. Dat dat ver
voer van vee nog al iets beteekentkan spr. thans opmerken
nutengevolge van de vernieuwing der brug in den Groninger
straatweg het vee van de oostzijde komende den Grachtswal
wordt langs gevoerd. Is er een eenigzins drukke marktdag op
handendan houdt het vervoer soms den ganschen nacht aan.
Men lette er voorts wel op, dat de Vrouwenpoortbrug aan de
passage oponthoud kan in den weg stellen. In dat geval is een
uitweg des te meer verkieslijk te achten.
Ofschoon er bij twee der wethouders verschil van zienswijze
bestaataarzelt spr. niet uit volle overtuiging zich bij den oud
sten wethouderden heer Bruinsmaaan te sluiten. Wil men
de terreinen aan de zuidzijde der gracht begeerlijk maken dan
moet men ze ook een behoorlijken toegangsweg geven. Aan het
maken van dien weg geeft hij nu de voorkeur boven het wach
ten tot na de bebouwing. Spr. erkent met den heer Rengers
dat er verscheidene werken op deze begrooting voorkomen en
dat deze nog vermeerderd worden door de in 1871 niet uitge
voerde; maar juist hierom moet hij wijzen op de omstandigheid
dat tengevolge daarvan de dienst 1871 een overschot zal ople
veren zoodat. de op de begrooting aan te brengen werken niet
uitsluitend ten laste van de dienst 1872 komen.
De Voorzitter zegt, dat het rooijen der boomen ondoenlijk
wordtwanneer niet tegelijk de weg worde hersteld. Al spreekt
men op 't oogenblik over het niet nuttige van dezen weg dan
zal men toch wel willen toestemmen dat het een van de zor
gen van 't gemeentebestuur isom de gemeente er uiterlijk wat
goed te doen uitzien. Mogt de raad thans den voorgedragen
post niet goedkeurendan wil spr. voor zich wel verklaren
dat hij zich niet zal beijveren om de boomen om te hakken.
Art. 5 wordt hierna aangenomen met 11 tegen 8 stemmen
die van de heeren BumaHommes, Wijbrandi, Rengers, Gor
ter, WiersmaBrunger en de With.
Art. 6 wordt aangenomen met algemeene stemmen.
Art. 7.
De heer van Valkonburg merkt opdat er in den laatsten
tijd verschillende privaten met vuilnisbakken zijn aangebragt. In
het rapport is daarover ook reeds gesproken. In de memorie
van beantwoording geven burgemeester en wethouders te ken
nen dat zij de gegronde aanmerkingen omtrent de inrigting der
urionairs gaarne zullen ter harte nemen. Daar is echter geen
sprake van de vuilnisbakken. Nu komt het spr. voor, dat deze
niet die geschiktheid bezitten welke ze behooren te hebben.
Ze zijn veel te groot, vooral dan wanneer ze dagelijks worden
geledigd, en door dien omvang zeer zeker ook kostbaarder in daar-
stelling dan noodig is. Ze zijn ingerigtalsof ze voor de ver
zameling van verscheidene weken moeten dienen iets wat ze
ker niet de bedoeling zal zijn en ook geenszins tot bevordering
der gezondheid strekken kan.
De heer R0ng0rs kan omtrent de opmerking van den vori-
gen spr. weinig voegen bij hetgeen hij deswege ook reeds in de
sectie heeft aangevoerd, namelijk, dat het dagelijksch bestuur,
ofschoon de geopperde bezwaren niet ontkennendetoch aarze
len moet. om, nu de bakken nog naauwelijks drie maanden in
gebruik zijnreeds tot eene wijziging daarvan over te gaan.
Het kan zeer wel zijn dat de toestand op sommige plaatsen
minder gunstig schijntmaar in Groningen, waar de aschbakken
geheel op dezelfde wijze zijn ingerigt, bevallen ze uitstekend.
Men mag dus vertrouwen datwanneer de ingezetenen beter
mot het doel der bakken bekend zijn en daarin de stoften wer
pen die anders op de rioolkolken worden aangetroffen de toe
stand beter zal worden als hij voor eenigen tijd was. Intusschen
zullen burgemeester en wethouders gaarne de bedenkingen ter
harte nemen. Spr. gelooft echter te mogen zeggen, dat men
gaandeweg verbetering zal merkenwat in ieder geval nu reeds
't geval is op die plaatsen waar stegen worden aangetroffen. De
bakken mogen er al niet uitlokkelijk uitzien de straten hebben
dan toch gansch in reinheid gewonnen.
De heer Dirks zegtdat de opmerking van den heer van
Valkenburg betrekking had op eene spoedige opruiming der stot-
fen. Hij wenscht hieromtrent mede te deelen wat hij onlangs
elders heeft gezien. Daar waren eenige ambulante stad-reiuigers
in druk bereden stratenvoorzien van een draagmand op den
rugzij liepen de straten steeds op en neer en zoodra zij eenige
vuiligheid vonden wierpen zij het dadelijk zeer behendigover
het schouder in de mand. Daardoor hield men daar ter plaatse
{Rome) de straten zeer zindelijk, waar zij vroeger bekend stonden
door groote vuilheid.
De heer Bruinsma merkt op dat men met de grootte der bak
ken ook te rekenen had dat zij van tijd tot tijd geschikt moe
ten zijn om veel vuilnis te bergenb. v. in de maanden Mei
en November bij verhuizingen en in den schoonmaaktijd. De in
gezetenen moeten dan dadelijk de vuilnis kunnen kwijt raken.
Zijn dan de bakken te kleindan werpen zij 't er naast en
daardoor krijgt men dan een vuile boel. Verder voert spr. aan,
dat het de bedoeling is eene proef te nemen met het plaatsen van
een bakje in den gröoten bak voor de verzameling van defsecale
stoffen en dit tegelijk met de secreten te ledigen. De bakken
worden niet alle aagen geledigddit kan nietomdat men daar
voor geen personeel genoeg heeftde meeste worden echter
eens of tweemalen per week geledigd enkelewaarin doorloo
pend weinig vuil wordt gebragt, laat men wel eens 14 dagen
staan.
De heer Gort0r geeft te kennendat de in eene steeg in
zijne buurt aangebragte vuilnisbak met publiek privaat uitmun
tende diensten bewijst en dat deze de reinheid daar zeer bevor
derd heeft.
De art. 79 worden hierop met algemeene stemmen aange
nomen.
Art. 10.
De heer van Valkonburg zegtdat er in de sectiën ge
sproken is over het nemen eener proef met filtreertoestellen. Er
zijn in de nabijheid genoeg slootenwaar zoodanige proef zou
te nemen zijn. In Harlingen heeft men dit ook met veel succes
gedaan. In afwachting van de plannen omtrent het maken van
een tweeden verschwatervijver zou bij burgemeester en wethou
ders in overweging willen geven eene zoodanige proefneming te
bewerkstelligen. De inrigting van een toestel is zeer eenvoudig
en weinig kostbaar.
De Voorzitter merkt opdat de vergelijking van Harlingen
met Leeuwarden niet opgaat. Daar kan men met den besten
wil geen putten maken en moest men dus wel tot filtreertoe
stellen den toevlucht nemen. Het collegiezegt spr.houdt
zich thaus bezig met het onderzoek van de terreinen die men
voor liet maken van een vijver op het oog heeft. Aan zoodani-
geu vijver geeft hij de voorkeur boven de filtreertoestellen. Het
neemt echter niet weg, dat, mogt het blijken dat de terreinen
voor den vijver niet geschikt zijnmen dan middelen zal bera
men om op andere wijze goed drinkwater te verkrijgen. Han
gende het onderzoek zou hij 't echter ongeraden achten onnoo-
dige uitgaven te veroorzaken.
De heer van Valkonburg herhaalt dat def kosten van eei\
filtreertoestel luttel zijn. Men zou er althans in den eerstvolgen-
den zomer eens eene proef mede kunnen nemen dewijl het ze-„
ker nog wel lang kan aanhoudeneer de vijver gereed is,
