98
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, van 28 Augustus 1873.
geen enkel woord zelfs van de uitgifte van prioriteitsaandeelen
wordt gesprokenmaar dat het toch zeer goed daartoe kan ko
men. //Nood breekt wetten" is een algemeen bekend spreek
woord. De weg kan worden aangelegd op eene wijzedie
meer geld eischt dan men aanvankelijk meende noodig te heb
ben. 8pr. behoeft niet te wijzen op N.-Amerikazelfs op andere
landen van Europa niet. Op het oogenblik hebben wij een zeer
recent voorbeeld in den spoorweg BoxtelWezeldie met het
ingeschreven kapitaal slechts ten deele is kunnen worden vol
tooid. Het is te voorziendat de concessionarissen van dien
spoorweg wijziging der concessie zullen vragen of liever dat ten
gevolge van den finanticlen nood prioriteitsobligatiën zullen wor
den uitgegeven. Van daar, dat vooral de aandeelen in dien
spoorweg dezer dagen zoo belangrijk zijn gedaald. Juist met
het oog op dit feit acht spr. de gestelde speciale voorwaarden
van zoo groot belang. Hij gelooft ook nietdat de concessiona
rissen daartegen bezwaren zullen hebben.
De heer van der Meulen zegtdat juist het voorbeeld
van den spoorweg BoxtelWezel pleit tegen het stellen der
speciale voorwaarde sub o. De toestand immers is zoo, dat,
volgens vorigen sprekerwegens geldgebrek die weg 'niet kan
worden voltooid. En nu vraagt spr. wat beter isde mogelijk
heid om door het aangaan eener prioriteitsleening te kunnen
doorwerkendan wel om bij gemis daarvan het werk onvoltooid
te laten liggen In het laatste geval worden de aandeelen ge
heel tot //nul" gereduceerd.
De heer Duparc gelooft, dat, wanneer ieder aandeelhouder,
in welke onderneming ookde hier genoemde speciale voor
waarden steldemen geen gevaar had van te komen in dien
toestandwaarin men ten aanzien van den spoorweg Boxtel
Wezel is geraakt. Als de concessionarissen eenmaal wetendat
de storting op de aandeelen niet eerder plaats heeft dan nadat
de lijn in exploitatie is gebragtdan zullen ze zich wel wach
ten om in den beginne met het geld te ruim te zijnmaar daar
entegen zorg dragendat de zaak met het aandeelen-kapitaal
in orde komt.
Hierop wordt de algemeene beraadslaging gesloten en de con
clusie aan de orde gesteldop welke de heer van der Meulen
een amendement voorsteltde strekking hebbende om de speciale
voorwaarden te doen vervallen.
Dit amendementgeene ondersteuning vindendeblijft buiten
behandeling.
De conclusie, vervolgens in omvraag gebragt, wordt met 13
tegen 1 stemdie van den heer van der Meulen aangenomen.
2. Voorstel van burgemeester en wethouders op het verzoek van de
commanditaire bouwvereeniging om uitstel der perfectie van de koopacte
van acht perceelen bouwterrein.
De heer Jongsma verklaart zich geheel met het voorstel te
kunnen vereenigen. Hij zou intusschen daarin nog gaarne eene
overweging hebben zien opgenomennamelijk het punt waarop
alle inwilliging van het verzoek afstuit. Heeft hij de stukken
goed gelezen dan is de strekking van het verzoek dezeom de
regten van den fiscus te verkorten. Daartoe wordt in dezen de
medewerking van een openbaar ligchaam van bestuureen ge
meenteraad, gevraagd. Tot zoo iets mag de raad zich niet leenen.
Dit had spr. in het voorstel gaarne vermeld gezien. Eigenlijk be
hoorde de raad omtrent een zoodanig verzoek als het onderha
vige over te gaan tot de orde van den dag.
De conclusie van het voorstel wordt hierop zonder hoofdelijke
stemming aangenomen. (De heeren Westenberg, Buma^en van
81oterdijck hebben zichals aandeelhouders in de commanditaire
bouwvereenigingbuiten stemming gehouden). Zijnde dientenge
volge besloten
Het verzoek van de commanditaire bouwvereenigingom uit
stel van de perfectie der koopacte van de "perceelen bouwter- j
rein nos. 2, 3,4, 15, 16, 17, 18 en 28als niet voor inwilli
ging vatbaarte wijzen van de hand.
3. Voorstel van burgemeester en wethouders omtrent de verzekering
van gemeentegebouwen tegen brandschade.
De conclusie van het voorstel luidt als volgt
//Burgemeester en wethouders te magtigen om in het vervolg
//gebouwen en mobilia, die daarvoor naar hun oordeel het meest
//geschikt worden geachtte doen verzekeren in de onderlinge
//brandwaarborg-maatschappij uitsluitend voor de gemeente Leeu-
//warden."
De heer Suringar zegt het volgende
Ten vorigen jare heb ik bij de behandeling van de begrootiDg
eenige bezwaren ingebragt tegen de verzekering van gemeente
lijke eigendommen bij de Leeuwarder brandwaarborg-maatschappij.
't Moge in den eersten opslag een gezellig denkbeeld schijnen
dat naaste buren elkander wederkeerig verzekeren tegen brand'
schadeik wordt hoe langer hoe banger voor die gezelligheid.
Wat heb ik aan de verzekering van mijn buurman en hij aan
de mijne op een oogenblik waarin wij hetzelfde gevaar beloopen?
«Maar als uw huis in den brand staat en niet te redden is,"
hoor ik zeggen//dan wordt het neergehaald en uw verzekeraar
//daarnaast u blijft bewaard. Bij al die voorzorgbij zulk een
bouwordezulk een brandweerbehoort een groote ramp voor
//Leeuwarden tot de onmogelijkheden."
Wachten we ons mijne heeren voor die vermetele uitspraak
en vragen we ons zeiven liever af: Is de zaak in beginsel goed
Mijn antwoord daarop isneen In die overtuiging wordt ik ge
steund door de uitspraak van een man een regtsgeleerdedie
een studie schijnt gemaakt te hebben van dit onderwerp en,
eenige weken geledenin een onzer dagbladen wenken heeft
gegevendie wel behartiging verdienen. Na de verzekering op
vaste premie zoowel als de onderlinge besproken te hebben, geeft
hij aan de laatste den voorrangmaar stelt hij de vraag«of
z/dan iedere onderlinge verzekering boven eene andere is aan te
//bevelenzoo zij aan de vereischten voor andere verzekeringen
^voldoet"
Volmondig zegt hij „ja mits die verzekering geene plaatselijke zij."
Hij haalt daarop voorbeelden aan, die ons bekend zijn, stelt
gevallendie mogelijk zijnen zet in 't licht wat het lot van
verzekeraars en verzekerden isbij 't verlies van 't geheelvan
de helft, van een vierde.
//Bij een geheele afbrandingzegt hij(na de voorbeelden
van Hamburg Enschedé Bodegraven en Chicago te hebben aan
gehaald) //krijgt geen der verzekerden iets vergoed want hij
z/moet evenveel contribueren als hij ontvangen zoudaar al het
//verzekerde moet vergoed worden en dus ieders contributie 100
«van de door hem verzekerde som bedraagt.
//Is de ramp gedeeltelijkbijv. de helft of een vierdedan
//wordt de te betalen contributie zoo hoog, dat zij met een dé-
z/sastre gelijk staat, terwijl de vergoeding van schade onvol-
//doende is.
z/Wij stellen eens, dat de geheele verzekerde som zes millioen
//gulden bedraagt, en de schade er drie bedraagt, dan is de
//contributie 50 0/q van de verzekerde som.
//De 3 millioen, die vrij gebleven is, betaalt er 1 l/2, de drie
z/millioen die verloren is gegaan wordt voor de helft vergoed.
//De ramp wordt op die wijze algemeenen in plaatsdat de
//helft geruïneerd iszijn het allen of nagenoeg allen.
//Bij verlies van een vierde betaalt het drie vierdedat ge-
//spaard of gered is, 25 als contributie en ontvangt het ver-
z/nietigde 75 0/0 vergoeding.
//Plaatselijke onderlinge verzekering is in strijd met het doel
z/der onderlingheid't welk is de gevolgen van de ramp over
//zooveel mogelijk personen te verdeelenopdat zij weinig ge-
//voeld worden, terwijl zij juist de nadeelen centraliseert, dus
z/het beoogde doel verijdelt.
//Onderlinge verzekeringdie tevens plaatselijk isis niets
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwardenvan 28 Augustus 1873.
/,dcrs dan een ondingzij drukt eene contradictio in terminis uit
„en is ten eenenmale af te keuren."
Niet te onregte mijnheer de voorzitter heeft de provincieen
hebben kerkvoogden der Nederduitsch Hervormde gemeente in
der tijd (wakker geschud door den kazerne-brandde eerste eene
verzekering van 180,000 de andere eene van ƒ200,000 uit de
Leeuwarder maatschappij terug genomentoen men inzag dat
men ƒ5 a 6000 had moeten bijpassen Avanneer die kazerne
in die maatschappij ware verzekerd geweest. Al mogt op deze
cijfers wegens de waarde van de puinhoop en het onverbrande
iets worden afgedongen't was niet te ontkennendat men zich
aan het gevaar van zulk eene bijpassing niet wagen mogt.
Zal dan nu het gemeentebestuur als verzekerde zich daaraan
gaan bloot stellen en omgekeerdzal het gemeentebestuur op
treden als mede-verzekeraar van zijne eigene gebouwen en goe
deren zoowel als van die der ingezetenen? Acht men het dan
zoo wenschelijkdat al de brandschaden die binnen de stad ge
leden zullen wordengedragen worden door de gemeente en de
gemeentenaren zelve? dat met iederen brand het gemeenschap
pelijk vermogen zooveel minder wordt als de brandschade be
draagt? Acht men dat wenschelijk bij het bestaan van zoovele
elders in ons land gevestigde maatschappijenwier soliditeit rust
op het beginsel om het gevaar onder zooveel mogelijk van el
kander verwijderde panden en ODder zoo groot mogelijk getal
verzekerden te verdeelen
Men wijst op den zoo gunstigen toestand der maatschappij
op het bedrag van het verzekerd kapitaal van 10 1/2 millioen
op het gering bedrag der uitbetaalde vergoedingen vau ƒ25,000,
op het reservefonds van j 72,000.
Maar ik vraag u mijnheer de voorzitter wat beteekent een
reservefonds van ƒ72,000 tegenover een verzekerd kapitaal van
10 V' :l,ïKranHniint 9 "Wif. ZCPt, OOS
IUI1US VttU J lOgCUW.u» v/wa r
1U Vo millioen, in één en hetzelfde brandpunt? AVie zegt ons
dat ae 23 jaar die volgen zullen zoo gelukkig zullen zijn als die
achter ons liggen Éen enkele nachtéén enkel oogenblik kan
dat vertrouwen op de ondervinding van vroeger in rook doen
vervliegen.
Er is meermijnheer de voorzitterwaarop ik ook met het
oog op de onlangs gemaakte veranderingen in het reglement der
Leeuwarder maatschappij zou kunneu wijzenwanneer ik het
aangevoerde niet voldoende achtte cm de vergadering terug te
houden van een zoo gevaarlijk besluit.
De heer Dirks zal zich niet met het voorstel vereenigen.
Wat de hoofdzaak betreft, is hij het met den heer Suringar ge
heel eens en zal hij dus de gronden niet herhalen door dezen aan
gevoerd. Hij heeft echter op het voorstel nog eenige aanmer
kingen in het midden te brengen. Vooreerst moet hij komen op
de wijzewaarop het voorstel ter kennis van den raad is ge
bragt. Onder de stukken toch is voorhanden eene lijstde
eigendommen aanwijzende, die voor verzekering vatbaar worden
geachtdoch die lijst is èn verouderd èn onvolledig. Zij heeft
bovendien nog dit gebrekdat de waarde van de daarop voor-,
komende panden niet is opgetrokken, Spr. heeft zich de moeite
gegeven de lijst op te tellenwaarbij het hem bleekdat iu
1866 (want van dat jaar is de lijst) de gemeentegebouwen eene
waarde hadden van 884,250. Blijkens op de lijst voorkomende
kantteekeningen was daarvan toen voor 215,000 verzekerd.
Maar hoeveel nu? Ook hefgeen juist den raad tot voorlichting
kon strekken mist spr. in de overgelegde stukken: eene verge
lijking namelijk tusschen hetgeen de assurantie der verzekerde
panden thans kost of zou kosten en dat, hetwelk gevorderd
wordt bij eene verzekering in de Leeuwarder maattchappij. Spr.
gelooft derhalvedat de raad niet behoorlijk is ingelicht.
Eene tweede opmerking van spr. is deze, dat in de stukken
doorstraalt-dat ook burgemeester cn wethouders het voorstel
met schroomvalligheid doen. In het. voorstel toch komt deze
zinsnede voor//Ofschoon nu door den gunstigen toestand der
//maatschappij niet alle bedenkingen zijn opgehevendie onder
//anderen ook bij de behandeling der gemeentebegrooting voor
1873 tegen de maatschappij zijn geopperd enz."
Spr. zou liever willen lezen „en onder anderen bij de behan
deling der begrooting voor 1873 zijn gemaakt", want moet
hij opmerken er zijn nog andere bedenkingendie verre van
opgeheven zijn. Met den heer Suringar is spr. het toch eens,
dat de vermeerdering van het reservefonds met}110,000 gedurende
drie jaren nog geen voldoenden waarborg oplevert. Indien de
gemeente met al hare vastigheden in de maatschappij ging, aan
genomen dat de waarde daarvan J 884,000 bedraagt, dan zou
zij het tegenwoordig in de maatschappij verzekerd bedrag van
ƒ10,300,000 -j- ƒ884,000 als basis aannemende, omstreeks 5 per
cent van de schade hebben te dragen, hetgeen bij een eenigzins
belangrijken brand eene aanzienlijke opoffering zou kosten. Ook
meent spr., dat sommige panden der gemeente te belangrijk zijn
om iu de Leeuwarder maatschappij te worden verwaarborgd
o. a. het gemeentehuis, waarvan de verzekeringsom J 100,000
bedraagt. Wordt zoodanig pand daarentegen bij eene andere
maatschappij verwaarborgd, dan draagt deze veelal een gedeelte
daarvan aan eene andere maatschappijsoms wel aan 2 of 3
overopdat bij eventuelen brand de klap niet al te aanzienlijk
worde. Men splitstwaarvan in dezen geen 6prakejkan zijn. En
dit zegt spr. is het ware karakter der onderlinge verzeke
ring dat bij de Leeuwarder maatschappij niet bestaat. Daar
komt nog bij dat, indien de gemeente hare panden in de Leeu
warder maatschappij verzekertbij eventuelen brand de kosten
van wederopbouwing geheel ten laste der gemeentenaren komen;
terwijl bij eene verzekering bij andere maatschappijen die kosten
grootendeels buiten de gemeente worden gedragen.
Ziedaar spr.'s bedenkingen tegen het voorstel, dat hij beschouwt
als een eerste stap op een verkeerden weg. Hij laat het aan
ieder over zich te verzekeren in de Leeuwarder maatschappij
die zich wegens hare goedkoopheid aanbeveelt; doch hij moet
er op wijzen, dat die maatschappij gedurende haar bestaan hoogst
gelukkig is geweest en dat de mogelijkheid bestaat, dat in een
enkelen nacht de geheele reservekas in rook vervliegt. Men moet
ook niet vergeten dat hoe meer panden er verzekerd worden
ook de maatschappij in soliditeit en goedkoopheid afneemt, daar
bij uitbreiding van het getal verzekerde panden ook de gelegen
heid tot het beloopen van belangrijke schade door de zich meer
en meer concentrerende naburigschap der panden toeneemt.
De heer Brunger wenscht met een paar woorden te ant
woorden op hetgeen door den heer Suringar op zoo welsprekende
wijze is in het midden gebragt. Die spreker schijnt er
eene studie van te hebben gemaakt om de Leeuwarder maat
schappij te bestrijden. Spr. echter gelooft niet, dat alle aange
voerde argumenten even deugdelijk zijn. De heer Suringar noemde
dc branden van HamburgEnschedéBodegraven en Chicago.
Doch hieromtrent moet spr. opmerken dat Chicago hoofdzake
lijk van hout was opgebouwddat men in Enschedé veel
huizen aantrof met rieten daken en dat in Hamburg ook veel
houten gebouwen voorkwamen, en dus wat brandgevaar aangaat
met Leeuwarden noch kunnen, noch mogen worden vergeleken
van Bodegraven kan spr. niets zeggen, omdat hij van de inrigting
dier plaats weinig vernomen heeft.
Spr. kan het den heer Suringar toegevendat men met bran
den geen rekening kan houden. Toch meent hij te mo^en zeg
gen dat de situatie van Leeuwarden waarborgt tegeu de waar
schijnlijkheid van groote branden. Leeuwarden toch is met
grachten doorsuedcu en zonder uitzondering zijn er de huizen
vau steen gebouwd. Spr heeft voor zich eene statistiek van de
Leeuwarder maatschappijwaaruit hem blijktdat gedurende
haar 23-jarig bestaan jaarlijks gemiddeld 1075 aan brand
schade is uitgekeerd. Die schade is steeds uit de gewone geringe
contributiën kunnen worden bestreden. Dat die contribution zoo
laag zijn is een gevolg hiervan, dat de directie belangeloos, zon
der eenige geldelijke belooning wordt waargenomen. Bij andere
