4
Veisiag dor handelingen van don gemeenteraad to Leeuwarden, van Dinsdag 8 Januari 1895.
De lieer van Sloterdijck wenscht als lid der verorde-
nings-commissie te beginnen met de algemeene opmerking van
den heer Troelstra te beantwoordenwaar deze zijne meening
uitsprak dat dit artikel een nieuw element in de verordening
zou brengen, omdat het een preventieve en niet eene repressieve
bepaling inhoudt. Deze opmerking heeft spr. bevreemdde
geheele wetgeving toch op politie-overtredingen is preventief.
Dit is het eigenaardige verschil tusschen politie en justitie.
De verordening wemelt van preventieve voorschriften die moe
ten voorkomen, wat men niet wil dat geschiede.
De heer Troelstra maakte nog de opmerkingdat in deze
gemeente dergelijke strafbepaling, als nu wordt voorgesteld, niet
noodig isomdat hier in den regel orde en rust heersclien.
Dankbaar erkent spr., dat in liet algemeen in die richting geen
reden tot klagen bestaat. Hij brengt dan ook hulde aan het
ordelievend karakter van de burgerij en aan het met oordeel
optreden van de politie.
Toch zijn af en toe der commissie klachten ter oore geko
men met de vraagof' er niets te doen is aan den hinder en
overlastvooral door de jeugd nu en dan veroorzaaktdeze
dringt bij feestelijkheden bij trouwplechtigheden en zelfs bij
begrafenissen zóó op en maakt soms zooveel rumoer, dat vooral
bij laatstbedoelde gelegenheden veel van de plechtigheid ver
loren gaat. Zelfs reeds bij het sterfhuis ontstaan vaak toe
standen die zeker verre van stichtelijk zijn.
Daarom heeft de commissie gezonnen op eene bepaling die
dergelijken hinder en last zal kunnen beperken. Zij heeft hierbij
tevens het oog gehad op de gevallen die ieder bekend zijn
en tot betreurenswaardige strafvervolgingen aanleiding hebben
gegeven het betrof het optreden van personen die onbevoegd
anderer gangen naspeuren en dezen in hun doen en laten be
lemmeren. Wat zou men er wel van zeggen als iemand, die
overtuigd isdat het drankmisbruik een kanker der maat
schappij is en nu zijne bezieling zoover 'drijftdat hij hem, die
eene kroeg wil binnentreden hiervan gaat terughouden door
hem met drang van woorden het giftig karakter van den
drank voor oogen te stellen of feitelijk hem den toegang te be
letten? Spr. weet wel, dat dit zich hier nog niet heeft voor
gedaan maar hij heeft het alleen als voorbeeld aangehaald
om te doen uitkomen waarop dergelijke ongeroepen en onge
paste bemoeiingen kunnen uitloopen en wat dier commissie voor
den geest trad bij het ontwerpen van dit artikel.
De uitvoering zal moeilijk zijn, zeide de heer Troelstra,
omdat te veel aan den tact van de politie wordt overgelaten.
Het is waardat veel aan het oordeel der politie wordt
overgelaten maar niet meerdan bij andere bepalingen. In
het algemeen wordt bij het constateeren van overtredingen veel
overgelaten aan hem, die constateeren moet, maar er valt in
het algemeen hier waar de ontwikkeling der politiedienaren
natuurlijs zeer verschillend is niet te klagen over onver
standige opvatting van hunne laak inzake uitvoering van ver
ordeningen.
De heer Troelstra vroeg of men reeds strafbaar zal zijn
als men alleen maar op een afstand zich ophoudt. Dit is niet
het geval. In het artikel staat duidelijk dat overtreding ont
staat door het zich ophouden zóó dat men een ander belem
mert of lastig is.
Dit artikel zegt sub 1, dat men niets mag doen, wat ande
ren belemmert en sub 2, dat, indien bij een feit, sub 1 be
doeld de politie vordertzich aanstonds te verwijderen men
niet kan volstaan met te weigeren. De politie moet de macht
hebben hen die belemmeren of lastig zijn te verwijderen.
Dat de commissie zelve van haar voorstel weinig vrucht zou
verwachten zooals de heer Troelstra meent, is een onjuiste
blik slaan in de ziel der commissie- Deze meende, dat de be
paling voorziet in eene behoeftedie naar baar oordeel bestaat.
Indien zij niet bij machte ware geweesthaar denkbeeld zóó
te formuleeren dat er eenig kans van slagen bestaatdan
had zij zeker geen voorstel gedaan. Hij moet hierbij nog doen
opmerken, dat de commissie geen opdracht van den raad heeft
ontvangen maar uit de gemeentewet de bevoegdheid heeft ge
put om dit voorstel te doen in het belang van de openbare
orde.
De heer Troelstra acht de nieuwe bepaling onnoodig om
dat de politie de macht reeds heeft, om, zoo noodig, ruimte
te maken en belemmeringen te doen ophouden. Dit is waar,
maar dan handelt zij repressiefis de orde verstoord dan kan
de politie handelen om ze weder te herstellen. Maar de nieuwe
bepaling is eene preventieve om verstoring der openbare orde
te voorkomen.
Spr. hoopt tevens ook het bezwaar van den heer Beekhuis
in hoofdzaak te hebben weerlegd. Deze geachte spreker wees
op art. 89 van deze verordening en is van oordeel dat het
uitlokken van rumoer niet bij een nieuw artikel strafbaar be
hoeft te worden gesteld. Spr. ziet dit niet in evenmin dat
casu quo de straf tegen overtreding van het nieuwe artikel
minder zwaar moet zijndan die bij art. 89 bepaald. De
auctor intellectualis in deze hij die tot rumoer uitloktis
even strafbaar als hij die het rumoer maakt.
De heer Troelstra zal misschien wel wat voor aanmati
gend worden gehouden indien hij tegenover een bekwaam
rechtsgeleerde als de heer van Sloterdijck toch volhoudt
dat door de nieuwe bepaling een element in de verordening
wordt gebrachtdat er niet in behoort.
De heer van Sloterdijck zeide dat de verordening niet an
ders dan preventieve bepalingen inhoudt. Het kan zijn, dat
spr. den zin van het woord .preventief' niet goed begrijpt,
maar hij vat het op als hebbende de strekking, om iets te
voorkomen en op den daartoe strekkenden preventieven maat
regel eene straf te stellen. Nu beroept de heer van Sloter
dijck zich op andere bepalingen in de verordeningmaar spr.
weet nietwelke hij kan bedoelen. Hij kent wel b.v. het ver
bod om over de klinkertpaden te rijden doet men dit toch
dan wordt men beboet. Indien men in het vervolg over een
bruguitsluitend voor voetgangers bestemd een vat rolt of
een wagen voertzal men ook strafbaar zijn doch als men
blijkbaar het tracht te doen doch met het voorwerp vóór de
brug blijft staan misschien omdat men een politiedienaar ziet
aankomen, is men niet strafoaar. Men is in het algemeen straf
baar, indien men een bepaald waarneembaar feit pleegt.
Hier zal 't wat anders zijn. Men mag zich overal ophouden
of gedragen, zoo men wil, indien men dit maar niet zóó doet
dat de openbare orde of de nachtrust der omwonenden kan
worden verstoord. Niet het waarneembare feit op zich zelf
is hier dus strafbaar gesteldmaar het is alleen strafbaar, als
het naar het oordeel der politie zekere gevolgen kan hebben.
Dat is het zwakke en moeilijke punt.
De heer van Sloterdijck wees op begrafenissen trouwplech
tigheden e. a., waarbij de nieuwsgierigheid zoo groot kan zijn,
dat hinder en belemmering voor anderen ontstaat. Is die
nieuwsgierigheid zoo grootdat ze lastig wordtdan kan ook
nu reeds de politie met het beste gevolg de noodige maatre
gelen nemen.
Spr. meent dat het hier nog nooit is voorgekomen dal bij
genoemde plechtigheden de houding van het publiek zóó was,
dat het de openbare orde kon storen. Met het oog daarop
kan men de voorgestelde bepaling gerust achterwege laten.
De heer van Sloterdijck heeft te kennen gegeven datals
men hier of daar post vat of iemand aanspreektdit niet straf
baar is dus ook niet, wanneer dit bij het bordeel om dit
nu maar te noemen doet. De handelingen die daar plaats
vinden, wil spr. niet verdedigen alleen doet hij opmerken, dat,
bij deze opvatting van de voorgestelde bepalingzij al weinig
effect zal kunnen hebben; want gaat men verder worden er
inderdaad feitelijkheden gepleegd dan is men immers reeds
strafbaar, zooals de plaats gehad hebbende strafvervolgingen
hebben bewezen. Ook wordt gesproken van het wederrechte
lijk naspeuren van de gangen van anderen. Spr. begrijpt ech
ter niethoe indien men bijv. iemand achternaloopt, dit door
de voorgestelde bepaling kan worden verhinderd.
Als men strafbepalingen wil makendan moeten daarvoor
duchtige redenen zijnzij werken altijd belemmerend. Die
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, van Dinsdag 8 Januari 1895.
redenen heeft hij hier niet gevonden. De bepaling is vaag, zij
zal geen doel treffen en hare toepassing hangt geheel af van
de appreciatie van de politie.
De Voorzitter wijst er op dat men in deze materie den
fblik niet al te zeer moet beperken. Uit de woorden van den
heer Troelstra mag men opmaken dat deze het nieuwe arti-
kei beschouwt als alleen met het oog op één gedeelte der stad,
I n.l. de Westerplantage, te zijn ontworpen. Die geachte spr.
1 schijnt te zijn vergeten, wat in 1894 hier is voorgevallen. Spr.
I zal drie feiten in herinnering brengen.
Het eerste feit viel voor op een avond dat in de Harmonie
I eene uitvoering van de zangvereeniging Concordia plaats had.
I Op dienzelfden avond werd in een naburig lokaal eene verga-
dering gehouden welker leden den bezoekers van de Har-
I rnonie kwaad gezinddozen in grooten getale het verlaten van
I dat gebouw belemmerden. Spr. meent dat dit feit bij ieder
I bekend is.
In September van het vorige jaar viel het tweede feit voor.
I Door eene vereeniging alhier werd aan 2 a 3000 misschien
I wel aan 4000 ingezetenen een feest gegeven in den Prinsen-
I tuin. Toen de bezoekers den tuin wilden verlaten werd hun
1 dit moeielijk gemaakt door een 40 tal personen van jeugdig.n
leeftijd. Ook dit feit mag overbekend worden geacht.
Ten slotte een derde feit. Dit deed zich in den zomer voor,
toen een ontslagen gevangene zich begaf in de richting van
I de Nieuweburenom aldaar in een gebouw eene vergadering
I bij te wonen. De politie was er op voorbereid, maar kon toch
niet verhinderendat zich in die straat eene zoo groote me
nigte opeenhooptedat er gevaar ontstond voor verstoring van
de openbare orde.
Spr. herhaaltdat men met het oog op deze feiten wel
I zal doen den blik te slaan op de geheele stad en niet slechts
op een gedeelte.
De heer BöGkhuiS merkt opdat de interpretatie van de
nieuwe bepaling bij den rechter behoort en dan is hij van
I meeningdat iemanddie zich ergens posteert, strafbaar kan
I zijn ook al belemmert hij een ander niet door feitelijkheden,
I omdat m het artikel sprake is niet alleen van belemmeren
maar ook van lastig zijn.
De heer van Sloterdijck beschouwt het tweede onderdeel
van het nieuwe artikel als eene aanvulling van het eerste on
derdeel. Naar spr's oordeel heeft het echter eene veel ver
dere strekking. De appreciatie van de feiten vallende onder
sub. 1, berust bij de politie; is dezejvar. oordeel, dat de open
bare orde kan worden verstoord dan maakt hij procesverbaal
op. Indien bovendien de persoon zich op de eerste vordering
van de politie niet verwijdert of verwijderd houdt dan wordt
hij ook wegens overtreding van het tweede onderdeel van het
artikel vervolgd.
Nu kan het zich voordoen dat de rechter uitmaaktdat
er zich geen feiten hebben voorgedaandie den beklaagde
strafbaar doen zijn volgens het eerste deel van het artikel
dan kan hij toch veroordeeld worden wegens overtreding van
het tweede onderdeel van het artikelofschoon hij oorspron
kelijk niets strafbaars heeft gedaan.
Zoo zal dus het niet voldoen aan een geheel ongemotiveerd
bevel van de politie als het ware eene zelfstandige overtreding
zijn waaruit volgt dat het 2e lid veel meer is dan eene aan
vulling van het eerste lid.
De heer van Sloterdijck deelde spr's gevoelen niet dat de
straf, waarmede overtreding var. het nieuwe artikel wordt be
dreigd geringer moet zijn dan die tegen de overtreding van
ait, 89. Spr. beraamt ten volle, dat in 't algemeen de auctor
intellectualis zeker even strafbaar is als de dader zelf, het
betreft hier echter geen opruien of aansporen tot misdrijf
maar eene handeling die strafbaar is onafhankelijk van den
wil van hem die lastig was. Of de elementen van de over
treding aanwezig zullen zijn hangt geheel af van den persoon,
die lastig gevallen wordtis deze iemandphlegmatiek van
aard, die zich alles laat welgevallen de rust zal niet worden
verstoord maar is hij daarentegen van meer opvliegenden aard,
dan onderwerpt hij zich niet aan de handelingen van anderen
en ontstaat er rumoer en gevaar voor vei storing van de open
bare orde.
De heer Wolff gelooftdat in deze materie voldoende bij
de bestaande verordening is voorzien en acht een verder gaan
gevaarlijk. Om bij een der door den voorzitter aangevoerde
feiten te blijven n. 1. het voorgevallene bij de Harmonie in
dien er werkelijk gevaar bestond kon de politie krachtens de
bestaande verordening optreden. Stelt men echter het geval
dat er zich ergens vele personen ophouden met de beste be
doelingen en een politiedienaarvan oordeel zijnde dat er ge
vaar voor verstoring van de openbare orde kan ontstaansom
meert hen om weg te gaan dan zou toch de vrijheid der in
gezetenen te zeer worden belemmerd. En toch zou wordt
het voorstel der commissie aangenomen die politiedienaar
niet buiten zijne bevoegdheid treden.
De Voorzitter kan in de verordening geene bepaling vin
den die voorziet in het onderwerp dat de commissie op het
oog heeft Hare bedoeling is door de nieuwe bepaling aan
de politie meerdere bevoegdheid te gevenom verstoring der
openbare orde te voorkomen.
De heer van. Sloterdijck wenscht nog eene enkele op
merking te maken ten opzichte van de beteekenisdie de heer
Troelstra schijnt te hechten aan het woord „preventief." Eene
preventieve bepaling strekt tot voorkoming van een ol anderen
toestand of gevolg, maar niet ter voorkoming van inbreuk op
die bepaling zelve. Spr. blijft bij een door den heer Troelslra
aangevoerd voorbeeld n.l. het met wagens berijden van klin
kertpaden. Dit is niet verbodenom hem die het dreigt te
doen af te schrikken van de overtreding van het verbod, maar
het is in dien zin preventief, dat het bestemd is, om te voor
komen dat door dat berijden schade of ongelukken ontslaan.
De heer Troelstra vergist zich dus in zijne opvatting van den
algemeenen aard van politie-verordeningen.
Die geachte spreker haalde ook als voorbeeld aan het ver
bod om een vat te rollen over eene brugdie uitsluitend voor
voetgangers is bestemd. Iemand die dit doet is strafbaar
maar natuurlijk niet hij die het dreigt te doen en het vat
rolt tot aan de brug.
De heer Troelstra heeft nog een enkel woord te zeggen
op hetgeen de heer van Sloterdijck aanvoerde. Hij zeide dat
het rijden op de kleine -steenen met een wagen verboden is
om schade te voorkomen. Maar in de toepassing heeft een
politieagent daar niet naar te vragen hij heeft alleen maar te
constateeren het feit van het rijden op de kleine steenen.
Hier is het echter anders hier moet hij oordeelen en rede-
neeien. Spr. herhaalt: het feit, het „zich ophouden" of „zich
gedragen" is op zich zelf niet strafbaarhet is 't alleen wan
neer er verstoring van de openbare orde of nachtrust door kan
ontstaan.
De heer van Sloterdijck maakt uit de woorden van den
heer Troelstra op, dat zijn hoofdbezwaar tegen de nieuwe be
paling nu weer hierin is gelegen dat aan de politie te veel
oordeel wordt opgedragen. Gaat men echter de verordening na,
dan heeft men voorbeelden van dergelijke opdracht maar voor
het grijpen. Spr. wijst op artt. 79 en 80 houdende bepalingen
omtrent het met rijtuigen voor elkaar uitwijken ter halve breedte
van de s'raat; op art. 83 omtrent het voorzien der paarden
van luidklinkende bellen bij besneeuwde stratenop art. 84
houdende voorschrift, dat de bestuurder van een hondenkar de
honden aan een voldoend touw riem of ketting moet vasthou
den, en zoovele bepalingen meer. Al die verschillende omstan
digheden, die een element van de strafbaarheid uitmaken, moe
ten door den verbaliseerenden politiedienaar worden beoordeeld.
De heer DuparC erkent de juistheid van het zeggen van
