Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden van Dinsdag 22 Januari 1895.
Dienovereenkomstig wordt besloten.
3. Voorstel van burgemeester en wethouders naar aanlei
ding van een verzoek van G. Jansenom kwijtschelding van
eene door hem beloopen boete wegens te late oplevering van
werk.
In de vergadering van den 18 December 1894 werd om be
richt en raad in handen van burgemeester en wethouders ge
steld een adres van G. Jansen aannemer van de werken tot
demping en rioleering van de gracht langs de Turfmarkt, de
Tvveebaksmarkt enz., die daarbij verzoekt, dat hem kwijtschel
ding worde verleend van de boete door hem beloopen wegens
te late oplevering van deze werken.
De adressant heeft bezwaar zoowel tegen liet opleggen der
boeteals tegen de wijze waarop deze is toegepast. Burge
meester en wethouders deelen te dien aanzien mede dat zij
bij de berekening van het bedrag der boete het volgende heb
ben in acht genomen.
Volgens het bestek en voorwaarden moesten alle daarin
omschreven werken provisioneel zijn goedgekeurd op den 15
Augustus 1894.
Den 10 November d.a.v. heeft de aannemer te kennen ge
geven dat de werken gereed waren en verzocht hij die te
mogen opleveren. Volgens het advies van den directeur der
gemeentewerken bij missive d.d. 4 December 1894 no. 536,3
kon de 10 November 1894 worden beschouwd als den dag van
geheele provisioneele oplevering en was de aannemer dus 75
dagen in verzuim.
Hierbij moesten volgens 33 der Algemeene Voorwaarden
in aanmerking worden genomen de omstandigheden, onafhan
kelijk van den wil des aannemers die hem m de uitvoering
van de werken hinderlijk zijn geweest, in deze dus de zooge
naamde regenuren.
Blijkens de overgelegde weekstaten door den aannemer en
den opzichter onderteekendhebben zicii gedurende de uitvoe
ring van de werken 264 regenuren voorgedaan ofde dag
op 10 uren gerekend, 27 regendagen. Er blijven dus van
de 75 dagen 48 over, die de aannemer in verzuim is geweest
en hij beliep derhalve een boete van 48 X f 25 f 1200.
De adressant beroept zich echter op de buitengewone on
gunstige wêersgesteldheid in dezen zomer, waardoor hij met
bijna onoverkomelijke tegenspoeden te kampen heeft gehad.
Door de groote massa's regendieook blijkens officiëele
waarnemingen, zijn gevallen, werd telkens verrichte arbeid on
gedaan gemaakt, hetgeen natuurlijk gepaard ging met veel tijd
verlies en buitengewone uitgaven.
Burgemeester en wethouders erkennen, dat de wêersgesteld
heid gedurende de laatste maanden van de uitvoering der wer
ken den aannemer ongunstig is geweest maar die tegenspoed
ware hem bespaard gebleven, indien hij van den beginne af
het werk beter en krachtiger had aangevat en de voorberei
dende werken met meer zorg had aangelegd.
Reeds terstond bij den aanvang van het werk bleek dit bij
het leggen van den dam in de gracht langs de Tuinen. Het
duurde geruimen tijd, voordat deze geheel dicht was.
Dit had het gevolg, dat reeds de termijnen van 1 Mei en
1 Juniwaarop gedeelten van het werk moesten gereed zijn
belangrijk werden overschreden.
Burgemeester en wethouders vonden hierin aanleiding bij
missive van 11 Juni 1894 den directeur der gemeentewerken
op den tragen gang van het werk te wijzen en hem op te dra
gen den aannemer tol meerderen spoed aan te manen.
De vertraging van het werk trok de aandacht ook van een
der raadsleden, den heer de la Faille, die in de raadsverga
dering van 14 Augustus 1894 tot burgemeester en wethouders
de vraag richtte, of de voltooiing van het werk binnenkort was
te verwachten.
De voorzitter deelde hem toen mede, dat burgemeester en
wethouders in hunne vergadering van 25 Juli bevorens den
aannemer op zijne verplichtingen hadden gewezen.
Met ernst werd toen bij hem aangedrongen op meerderen
spoedmet te kennengevingdat burgemeester en wethouders
moeielijk termen zouden kunnen vinden, op een eventueel ver
zoek om kwijtschelding van boete gunstig te adviseeren.
De aannemer gaf te kennen, dat dergelijk verzoeknaar hij
hoopte, niet noodig zou zijn, daar naar zijne overtuiging de
oplevering van het werk op tijd zou plaats hebben indien het
getal regendagen, zooals hij die had genoteerd, in berekening
werden gebracht.
Dit laatste is geschied; geheel overeenkomstig de aantee-
keningen op de weekstaten zijn de regendagen in berekening
gebracht, maar dit heelt niet het resultaat gehad, dat de wer
ken op tijd zijn opgeleverd. Zooals boven is medegedeeld, had
de oplevering 48 dagen te laat plaats.
Nu bestaan er naar het oordeel van burgemeester en wet
houders geen termen om den adressant de deswege beloopen boete
kwijt te scheiden.
Er kan van force majeure in dezen, althans in het begin,
geen sprake zijn. Indien hij vóór den aanvang van het werk
met zorg de noodige maatregelen had genomen en later het
werk met kracht had voortgezet de werken zouden voorzeker
binnen den gestelden tijd voltooid zijn geweest. Ondanks her
haalde aanmaningen waarbij hem op de gevolgen werd ge
wezen schoot hij daarin te kort.
Nu de omstandigheden, die, onafhankelijk van zijnen wil de
uitvoering in den weg hebben gestaannaar behooren in aan
merking zijn genomen vinden burgemeester en wethouders
geen vrijheid, adressants verzoek te ondersteunen.
Zij stellen derhalve voor, te besluiten
het verzoek van G. Jansen, om kwijtschelding van beloopen
boetete wijzen van de hand.
De heer Bekhuis heeft kennis genomen van de beide ad-
dressen van den aannemer G. Jansen om kwijtschelding van
de door hem beloopen boete ad ƒ1200, wegens te late opleve
ring van de werken tot demping en rioleering van de gracht langs
de Turfmarkt, de Tvveebaksmarkt enz. Toen het spr. bekend
werd, dat aan genoemden aannemer dit belangrijke werk was
opgedragen rees bij hem het vermoedendat te eeniger tijd
een verzoek als hel onderwerpelijke bij den raad zou inko
men en nadat hij had gezien met welke moeilijkheden hij te
kampen had werd dat vermoeden zekerheid.
Het heeft hem dus niet verwonderddat dit verzoek is in
gekomen maar weldat burgemeester en wethouders daar
omtrent een praeadvies uitbrachten, dat zoo beslist afwijzend
is. Waar spr. zich dus niet met dat advies zal vereenigen,
heeft hij daartoe twee redenen.
Bij art. 4 der 3e afdeeling van het bestek is den aannemer
de verplichting opgelegd alle in dat bestek omschreven wer
ken provisioneel goedgekeurd op te leveren vóór den 15 Au
gustus 1894. Die oplevering heeft echter plaats gehad op den
10 November jl., alzoo 75 dagen te laat.
Hierbij moeten, volgens 33 van de Algemeene Voorwaar
den in aanmerking worden genomen de omstandigheden, die,
onafhankelijk van den wil des aannemers hem in de uitvoe
ring der werken hinderlijk zijn geweest. Uit de aanteeke-
ning op de weekstaten blijktdat er 264 regenuren zijn ge
weest. Burgemeester en wethouders hebben den dag op 10
uren gerekend, dus 27 regendagen in rekening gebracht en in
verband met de bepaling van het bestek den aannemer, voor
48 dagen a ƒ25, eene boete van ƒ1200 opgelegd.
Naar de beschreven wet kanspr. stemt dit toeuit het
oogpunt van recht daarop geen aanmerking worden gemaakt,
doch vraagt men of dit billijk is dan moet het antwoord
ontkennend zijn.
Hij acht de berekening van de regendagenzooals burge
meester en wethouders die hebben toegepast, in strijd met de
billijkheid. Spr. wil zijne meening verduidelijken door een
paar voorbeelden. In het gevaldat het op een dag regende
des morgens van 5 tot 8 uur, in een tijd dusdat de uitvoe
ring van het werk daardoor belemmerd werd, werd een derde
regendag in rekening gebracht. Indien 't evenwel van 's
avonds 8 tot 's morgens 5 uur regendedus buiten de werk
Verslag der handelingen van den gemeenteraad te Leeuwarden, van Dinsdag 22 Januari 1895.
uren dan werden geen regenuren in aanmerking genomen.
Toch had de aannemer in het eerste geval V» of Vj dag,
in het tweede geval misschien een geheelen dag noodig om
de gevolgen van den regen te boven te komen.
Hierdoor ondervond hij ook financiële schadedie alleen op
hem drukte. Hieraan is natuurlijk mets te doen maar dat
hem geen volledige vergoeding voor verlies van tijd zal wor
den toegekend vindt spr. niet billijk. De schadedoor den
regen ondervonden moet niet per uur, maar per halven of
heelen dag in rekening worden gebracht. Doet men ditdan
zullen de regendagen geheel andere cijfers vertoonen.
Spr. heeft nog een bezwaar. In de toelichting op hun voor
stel zeggen burgemeester en wethouders dat den aannemer
de tegenstand bespaard ware gebleven, indien hij van den be
ginne af het werk beter en krachtiger had aangevat en de
voorbereidende werken met meer zorg aangelegd.
In het algemeen heeft spr. tegen dergelijk argument beden
king daar hij echter de discussien niet wil rekken zal hij
zich tot dit bijzonder geval bepalen. De aannemer heeft door
de ongunstige weergesteldheid gedurende den grootsten tijd
van de uitvoering dezer werken met moeilijkheden te kampen
gehad had hij maatregelen moeten nemen om trots dien te
genstand toch geregeld het werk voort te zetten dan ging dit
met groote kosten gepaard. Het is nu de vraagof de aan
nemer gewapend was om den fmantieelen tegenspoed te dra
gen. Spr. gelooft dit niet. De aannemer werd te karig voor
het werk betaaldwaarop spr. herhaaldelijk in particuliere ge
sprekken den burgemeester en een paar der wethouders heeft
gewezen.
Indien spr. zich niet bedriegtdan was de begrooting van
kosten van deze werken ongeveer ƒ50000. Bij de aanbesteding
kwamen 16 inschrijvingsbiljetten in, waarvan het midden cijfer
nagenoeg met de begrootingssom overeenkwam.
De hoogste inschrijving was 62,800 de laagste die van
den adressant, 38,979. Indien men het middencijfer houdt
voor den marktprijs dan was de aannemer met zijn bod
ƒ11000 beneden dien prijs. De inschrijving, volgende op de
zijne, was nog ƒ4000 hooger dan die van adressant. Uit dit
alles blijkt, dat hij te weinig voor dit werk heeft ontvangen.
Spr. wil hiermede niets onaangenaams voor burgemeester
en wethouders zeggen integendeelhun komt lof toewant
naar spr. is ingelicht, hebben zij overwogen of zij het werk
aan den adressant voor zijne inschrijvingssom zouden gunnen,
omdat hun die in vergelijking met de ramingte laag voor
kwam. Zij zijn echter in hun groote zorg voor de gemeente-
financiën over hun bezwaar heengestapt en hebben hem
het werk gegund.
Het is nu een feit, dat het werk is voltooid en goed voltooid;
in geen enkel der overgelegde stukken heeft spr. op- of aan
merkingen te dien opzichte aangetroffen. Tot den 10 Novem
ber 1895 is de aannemer aansprakelijk voor hel goede onder
houd tot waarborg hiervoor wordt hem eerst na afloop van
dien onderhoudstermijn het resteerende een twintigste gedeelte
der aannemingssom uitbetaald.
De gemeente heeft geen nadeel door de late oplevering; voor
de omwonenden heeft de last die aan dergelijk werk is ver
bonden, wel wat langer geduurd dan noodig was maar ook
zij ondervonden er geen schade door. Waar nu de gemeente
door de lage aannemingssom voordeel heeft gehad en het
werk goed is uitgevoerd, daar is het voor spr. aan bedenking
onderhevigom den aannemer die met zoovele rampspoeden,
ook finantieele, heeft te worstelen gehad, door eene zoo zware
boete te treffen. Moet hem eene boete worden opgelegd, laat
deze dan niet hooger zijn dan de meerdere kostendie voor
de gemeente een gevolg van de latere oplevering zijn geweest.
Dit is de belooning voor den dagelijkschen opzichter; deze ont
ving per dag ƒ3 en dus in de 48 dagen, welke het werk te laat
is opgeleverd in ronde som ƒ150. Dit bedrag zal de aanne
mer moeten betalen. Spr. zal dadelijk geen voorstel doenhij
wil den loop der discussiën afwachten.
De heer DuparC meent te mogen veronderstellendat het
zijnen medeleden uit de discussien, gevoerd bij de behandeling
van vroegere adressen om kwijtschelding van boetegenoeg
zaam bekend ishoe hij over dergelijke zaken denkt. Spr.
had daarom niet het voornemenover dit voorstel het woord
te voerenmaarnaar aanleiding van het door den heer Bek
huis gesprokene, moet hij op dit voornemen terugkomen.
Die geachte spreker zei, dat de lage aannemingssom hem
had doen voorziendat de uitkomsten voor den aannemer
ongunstig zouden zijnen hij voerde die lage som ten gunste
van den adressant aan. Voorts drukte hij vooral op het
oudevolgens spr., verouderde argumentdat de gemeente
financieel geen schade heeft geleden door de te late opleve
ring van het werk. De heer Bekhuis is te veel deskundige
in bouwzaken, dan dat hij niet zal willen toestemmen, dat de
termijn van oplevering een belangrijken invloed heeft op de
in te schrijven aannemingssom. Indien de opleveringstermijn
ruimer is, wordt het werk goedkooper, en daaruit mag de ge
volgtrekking worden gemaaktdatindien voor dit werk de
termijn van oplevering ware gesteld zooals deze het nu door
den loop van omstandigheden is geworden, het werk waar
schijnlijk voor een nog lager som zou zijn aangenomen. Nu
moge de gemeente door de te late oplevering niet direct schade
hebben gelden, maar zij ondervindt er toch altijd indirecte na-
deelen door.
Men zal 't dus, spr's zienswijze kennende, niet vreemd vin
den, dat hij met den heer Bekhuis in hoofdzaak van gevoelen ver
schilt. Toch kan hij in een ander opzicht met dien geachten
spreker medegaan.
Indien er iemand is, die het werk in alle phasen heeft kun
nen volgen, die het onweer, als hij dit woord mag bezigen, van
dag tot dag heeft zien opkomen, dan is 't spr., die dagelijks
den aannemer en zijn werkvolk vóór zich had.
Gedurig vroeg hij zich af, waar moet dat heen? Hij is
geenszins deskundige op bouwkundig gebied maar niettemin
heeft hij zich over den uitslag niet verwonderden dit zal
met allen dieevenals hij, het werk dagelijks konden gade
slaan, ook het geval zijn.
Dit leidt spr. er toe, om met een enkel woord de wijze te be
spreken waarop door burgemeester en wethouders de regen
dagen in rekening zijn gebracht. Hierin nu ziet hij iets on
billijks. Wat de heer Bekhuis hierover in het midden bracht,
drukte ook volkomen zijne meening uit. Hij heeft toch dikwijls
kunnen waarnemendat in de reeds drooggemaakte gracht
herhaaldelijk 's morgens weêr eene belangrijke hoeveelheid
water wastengevolge van de des nachts gevallen hevige re
gens. Uren en uren moesten dan telkens aan het leegpom
pen worden besteed vóór dat het werkvolk het werken kon
voortzetten. Dit is ten onrechte niet in berekening gebracht.
Spr. voorziet de opmerking van burgemeester en wethouders,
dat de aannemer het werk met meer spoed had moeten be
ginnen uit te voeren. Hij zou de juistheid van deze opmer
king nieti gaarne willen ontkennen maar dit zou niet wegne
men de bedenking dat burgemeester en wethouders wel in
rekening hebben gebracht de regendagen die zich na den 15
Augustus, den gestelden termijn voor de geheele oplevering
van het werkhebben voorgedaan.
Spr. zal daarom gaarne medegaan met een eventueel voor
stel -van den heer Bekhuis, om de boete te verlagen.
Het bedrag zal echter hooger moeten zijn dan ƒ150, de kos
ten voor het meerder toezicht. De aannemer toch heeft in
ieder geval ook schuld. Hierin zou dan tevens liggen eene
waarschuwing aan andere aannemersdat zij niet te veel
moeten steunen op de welwillendheid van den raad in gevallen
als het onderwerpelijke.
De heer Dijkstra heeft de stukken nauwkeurig nagegaan
en het is hem daarbij voorgekomen, dat het voorstel van bur
gemeester en wethouders niet alleen rechtvaardig is, maar ook
aanspraak mag maken op billijkheid.
Rechtvaardig is 't, omdat het blijkt, dat gehandeld is in
verband met het contract van aannemingen billijk tevens
omdat rekening is gehouden met de omstandighedendie zich
