Buitengewone Vergadering tan 28 Oetotisr 1901.
134 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 22 October 1901.
tot den omvang van het bedrijf een grootere winst ge
nieten.
Burgemeester en wethouders wenschen nu het winst
cijfer op andere wijze te bepalen.
In 1895 werd voorgesteld het heffen van een retributie
van 1.25 per strekkende meter buizenleidingafgaande
op de discussies bij de behandeling van dat voorstel ge
houden, heeft men gemeend, tot basis der berekening te
moeten aannemen, dat aan de gemeente kostelooze straat
verlichting enz. werd verzekerd.
De retributie op zich zelf bestreed de heer Duparc
destijds op grond, dat het niet aanging de gasverbruikers
eene retributie te laten betalen voor iets, dat in de eerste
plaats voor de gemeente zelf moet dienenwijlen het
raadslid van Sloterdijck noemde weer een retributie voor
geleverd gas, zooals in Groningen, een belasting op het
gasverbruik, en nu meenen burgemeester en wethouders,
dat het de veiligste weg om tot een oplossing te gera
ken was, eene retributie te heffen van 70 cent per strek-
kenden meter, een vast cijfer, steunende op vasten en
aannemelijken basishet stelsel van den heer Middelkoop
om alles k l'abandon te laten, zou aanleiding geven tot jaar-
lijksche moeilijkhedenbij aanneming van het voorstel
van burgemeester en wethouders, zal de begrooting van
de gasfabriek zooveel mogelijk moeten sluiten en met het
oog daarop, de prijs van het gas vastgesteld worden en
dan is er ook geen ruimte meer voor strijd over den
gasprijs.
De heer Duparc doet den heer Troelstra nog opmer
ken, dat hij zijne berekening juist niet zoo gunstig mogelijk
voor de gasfabriek heeft gemaakt; integendeel, hij heeft
bijv. niet becijferd de voordeelendie de gemeente heeft
genoten door de conversie óók van de leeningen voor
de gasfabriek aangegaan.
Intusschen wil hij niet verder twisten over het juiste
cijfer van het bedrag, dat de gemeente zou genoten hebben,
daar dit voor de onderwerpelijke zaak betrekkelijk van
ondergeschikt belang is.
De Voorzitter verzoekt met het oog op het late uur
beperking van de discussiën.
De heer Van Messel zegt, dat hem beperking in de
discussie niet moeilijk zal vallenomdat het door den
heer Troelstra gesprokene aanleiding geeft tot kortheid,
deze immers heeft zich maar met een «Jantje van Leiden"
van de verdediging afgemaakt en zich enkel bezig gehou
den met critiek op zijn rede uit te oefenen. Zeer ge
makkelijk Een andere zaak is het, om 't door spr. be
weerde met gezonde motieven te bestrijden, en hierin
faalde de heer Troelstra. Hieruit blijkt volkomen, dat de
heer Troelstra met spr. instemt, want: wie zwijgt, con
senteert.
De heer Troelstra zegt: geestig't deed spr. groot ge
noegen den raad te hebben geamuseerd.
Vlijmend scherp''! 't is eigenaardig, zegt spr., dat hem
dit voor de tweede maal naar het hoofd wordt gewor
pen; wanneer men kort en bondig debatteert en de
puntjes op de i zet, wordt men scherp genoemd.
Heeft men liever, dat spr. omwegen bewandelt en zoo
een paar uur noodig heeft om tot zijn doel te komen,
de raad heeft zich maar te uiten, spr. zal met genoegen
aan dien roepstem gehoor geven; het zal niet zijn die
eens roependen in den woestijn
De heer Troelstra vonddat hijspreker, alles gedaan
had om het voorstel van burgemeester en wethouders
omver te werpenmaar dan had men ook mogen ver
wachten dat daartegenin iets werd gedaan om alles weer
overeind te helpenmaar ziet niets daarvan
De heer Troelstra dan schijnt den indruk te hebben
gekregen, alsof spr. de administratie van de gasfabriek zou
willen schoeien op denzelfden leest, als eene particuliere
industrieele onderneming; maar geheel ten onrechte; wel
degelijk heeft hij den nadruk gelegd op het woord gemeen
telijk en er op gewezen, dat met dit karakter rekening moet
worden gehouden.
De heer Troelstra heeft gelijk, als hij zegt er moet een
einde aan den huidigen vicieusen toestand komen als één
daarna haakt dan is 't spr. Jamaar de manier waarop
verschiltspr. vindt, dat men bij eene reorganisatie niet
schroomvallig te werk moet gaan spr. wenscht reëele
cijfers en noemde de voorgelegde fictief en de heer Troel
stra bleef nu juist in gebreke de onjuistheid daarvan aan
te toonen.
De heer Duparc vond, dat het niet aangaat bij deze
gemeentelijke tak van dienst, publiekrechtelijk van aard,
te spreken van „koopmansstijl", maar spr wijst, om de
onjuistheid van deze meening aan te toonen, slechts op
Groningen en Sneek, van welker gasfabrieken de verslagen
hier voor hem liggen, welke gemeenten wel degelijk af
schrijvingen doen op de kapitaalswaarde van hare gasfa
brieken o. a. Groningen nog over 1900 16787 (inclusief
buizennet).
De heer Troelstra adviseert den Raad de voorstellen
aan te nemen, spr. raadt aan het tegendeel, omdat ze in
geen enkel opzicht beantwoorden aan de verwachting.
De heer Melchers wil den heer Duparc antwoorden,
dat al, moge het waar zijn, wat deze in het midden bracht
over de motieven, die geleid hebben tot overname van
de gasfabriek door de gemeente, het toch een feit is, dat
eene industrieële onderneming door de gemeente gedreven
wordt eigenlijk als hoofddoel.
Spr. is dien geachten spreker verder dankbaar voor
zijne inlichtingen, maar natuurlijk wilde hij niet tegen de
gemeentewet ingaan; zijn doel was te wijzen op den bestaanden
verkeerden band met de fabriek, waardoor de opbrengst
zoo hoog mogelijk opgedreven moet worden, en om nu tot
zuiverheid te komen, wilde hij dien band zooveel moge
lijk losmaken op andere wijze is het doel misschien niet
te bereiken.
De heer Middelkoop constateert nogmaals, dat het de
algemeene begeerte is den bestaanden toestand te her
scheppen, maar hoe dat blijft het vraagpunt. Spr. wilde
èn retributiestelsel vermijden èn dat van heffing van bijv.
1 '/a cent per stère gas, om zoodoende tot een geheel
zuiver en waar stelsel te komen, waarbij winst winst
wordt genoemd. De heer Troelstra was daartegen, omdat
men dan een factor zou missen voor de bepaling van den
gasprijs, maar spr. kan zich dat bezwaar niet begrijpen
daar nu dezelfde moeilijkheden zich daarbij voordoen en
zullen blijven voordoen.
Wil men van de gasfabriek een financieëlen steun ont
vangen, goed maar laat men dan het winstcijfer ver-
grooten en dit niet zien te verkrijgen onder de een of
andere vermomde benaming.
De heer Hijlkema ziet wegens het vergevorderd uur
van het woord af.
De algemeene beraadslagingen worden gesloten.
De Voorzitter stelt voor de behandeling van de onder-
deelen te verdagen op Dinsdag a.s. 29 October, den 5en
Dinsdag der maandook vroeger werd deze dag dik
wijls gebruikt voor eene buitengewone vergaderinghiertoe
is te meer aanleiding nu nog vele andere belangrijke
onderwerpen op afdoening wachten.
Nadat de heer Middelkoop gevraagd had, of de zaak
geen langer uitstel gedoogde en de heer Troelstra op
eenigen spoed had aangedrongen, wordt het voorstel van
den voorzitter aangenomen en de vergadering gesloten.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden, van Dinsdag 29 October 1901. 135
Tegenwoordig 19 leden. Omtrent de toelating van den
heer Jansma tot raadslid is nog geen eindbeslissing ge
nomen.
Afwezig de heeren Tigler Wijbrandi, Baart de la Faille
en Bekhuis.
VoorzitterJhr. Mr. A. Röell. burgemeester.
I. De notulen der vorige op Dinsdag 22 October ge
houden vergadering worden gelezen en vastgesteld.
II. Wordt medegedeeld
1. dat zijn ingekomen berichten van afwezigheid van
de heeren Tigler Wijbrandi, Baart de la Faille en Bekhuis
2. missive van den heer S. Goënga, waarbij hij, wegens
vertrek naar elders, zijn ontslag neemt als lid der com
missie tot wering van schoolverzuim
3. idem van den heer Vastenou, houdende bericht,
dat hem door H. M. de Koningin toestemming is verleend
om bij zijn ambt van leeraar aan de Rijks Hoogere Bur
gerschool alhier, tijdelijk les te geven aan de Burgerdag-
en avondschool, ingevolge raadsbesluit van 27 Augustus j.l.
4. dankbetuiging van den boekhouder der gemeentelijke
gasfabriek voor de verhooging zijner jaarwedde.
III. Wordt ter tafel gebracht
1. aanbevelingen van het bestuur van het Nieuwe
Stads-Weeshuis voor de benoeming van een voogd en een
voogdes
2. praeadvies op het voorstel van de commissie van
administratie der Stads Bank van Leening om aan den
heer A. F. de Haan eervol ontslag te verleenen uit zijne
betrekking van directeur der instelling op grond van
zielsziekte
3. adres van A. Algra e. a., bewoners van het Noord
en Zuidvliet, Molenpad, Wijlaarderburen, Schilkampen enz.
houdende verzoek het voorstel van burgemeester en wet
houders tot verandering van gemeenteschool no. 6 in een
kostelooze, niet aan te nemen.
Wordt gesteld in handen der commissie van rapporteurs
over de „ondenvijsvoorstellen" ten einde daarop te letten
bij het uitbrengen van hun rapport
4. adres van het bestuur der Friesche Tuiubouwver-
eeniging om kosteloos ter harer beschikking te stellen
een schoollokaal ton dienste van een tuinbouwwintercursus.
Wordt ter fine van praeadvies gesteld in handen van
burgemeester en wethouders
5. adres van de afdeeling Leeuwarden van het Nederl.
Werkliedenverbond „Patrimonium", houdende adhaesie-
betuiging aan bet adres der gemeente-werkliedenvereeni-
ging „Ons Belang", in zake verhooging van de werkloonen
van de werklieden in dienst der gemeente.
Wordt, ten vervolge op dit adres, gesteld in handen
van burgemeester en wethouders
6. Rapport betreffende de in de secties behandelde
ontwerp-gemeentebegrooting, dienst 1902.
Zal gedrukt en aan de leden gezonden worden om in
eene nader te bepalen vergadering te worden behandeld
De punten sub 1 en 2 zullen in eene volgende ver
gadering worden behandeld.
IV. Wordt overgegaan tot behandeling der op den
oproepingsbrief vermelde punten.
1. Prae-advies op een adres van den cursus tot op
leiding voor de. hoofdakte om nog een der localen van de
burgerdag- en avondschoolmet gebruik van vuur en
lichttegen eene billijke huur te mogen gebruiken.
De conclusie van het voorstel luidt als volgt
met intrekking van het besluit van 14 November 1899
no. 16, aan de afdeeling Leeuwarden e.o. van den Bond
van Nederlandsche Onderwijzers de twee benedenlokalen
in het gebouw der Burgerdag- en avondschool met de
zich daar bevindende natuurkundige instrumenten des
Zaterdagnamiddags na 4 uur tot wederopzegging ten
gebruike van den opleidings-cursus voor de hoofdacte af te
staan, voorloopig tot aan de zomervacantie van 1902, onder
voorwaarde
dat de instrumenten niet worden verplaatst;
dat voor een goede behandeling dier voorwerpen stipt
worde zorg gedragen
en dat voor vergoeding voor vuur en licht per cursus
30 worde betaald ten kantore van den gemeenteontvanger
binnen drie maanden, nadat een aanvang met het onderwijs
wordt gemaakt.
Wordt zonder discussie of hoofdelijke stemming aange
nomen.
2. Voorstel vun burgemeester en wethouders tot ver
leenen van pensioen aan J. Th. Noordraveneervol ont
slagen stoker aan de gasfabriek.
De conclusie luidt als volgt
Aan J. Th. Noordraven eervol ontslagen stoker aan
de gemeentelijke gasfabriek, met ingang van den lsten
November 1901., een jaarlijksch pensioen te verleenen
van 216.
De heer Melchers doet opmerken, dat Noordraven,
die nu f 11 per week verdiende, op een leeftijd van 58
jaren, na een 23-tal dienstjaren, een pensioen zal krijgen
van 4 per weekwaarvan hij moet onderhouden een
jongen van 12 jaar, die nog op school gaat en schoolgeld
kost en de huishuur zal moeten betalen van 1.30,
terwijl hij nu nog 8 in den hoofdelijken omslag betalen
moet.
Spr. gelooft, dat zeker alle leden van den Raad met
hem zullen begrijpen, dat die achteruitgang van 11 op
4 per weekeen geweldige financieele slag is voor
hem, die nog wel zijn 23 beste jaren in dienst der
gemeente heeft doorgebracht.
Voorzeker is de berekening van het pensioen correct,
maar de vraag kan gedaan worden is die band met de
gemeente niet wat al te snel verbroken De directeur
der gasfabriek zegt wel, dat er geen ander werk voor
dezen stoker te vinden is, maar toch zou spr. wel gaarne
van de gascommissie willen hooren, of er moeite is gedaan
om te zien, of geen ander werk aan hem kon worden
opgedragen zonder die zekerheid, dat er pogingen zijn
gedaan om Noordraven voor armoede te bewaren, kan
spr. zijn stem niet aan het voorstel geven.
De heer Hijlkema gelooft ook, dat de andere leden
van den Raad het met den heer Melchers eens zullen
zijn dat een verandering van /II tot 4 per week,
een heele achteruitgang voor Noordraven ishet is echter
jammer, dat daaraan niets te doen is de heer Melchers
zeide zelf. dat de berekening van het pensioen juist is.
Spr. kan mededeelen, dat de geheele zaak reeds bij de
gascommissie is besprokende directeur der gasfabriek
vervoegde zich bij de commissie en zeide, dat de stoker
Noordraven niet in staat was zijn werk te verrichten
hij zelf had deze omstandigheid zoolang mogelijk niet
onder de oogen willen zien, maar nu waren de mede
arbeiders met een klacht tot hem gekomen men weet,
dat er in ploegen aan de fabriek gewerkt wordt, en als
nu één in de ploeg niet meer mee kan, dan lijdt de
geheele ploeg daaronderwel is de collegialiteit onder
de werklieden aan de fabriek grootmaar zij konden
deze zaak niet haar beloop laten gaan.
Aan Noordraven is toen aangeraden zijn ontslag aan
te vragen, maar daartegen zag hij optoen heeft de
directeur hem voor ontslag moeten voordragen, onder
toekenning van pensioen. De gascommissie heeft daarop
