134 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 20 Augustus 1907.
kan worden aangenomen dat de betrokken Directeuren
aan het ontwerp-reglement doorwerken, voor zoover
hunne gewone werkzaamheden zulks toelaten.
De beraadslaging wordt gesloten.
Het vooi'stel van Burgemeester en Wethouders
wordt met algemeene stemmen aangenomen.
5. Rapport der commissie, belast geweest met het
onderzoek van de begrooting der Stads-Armenkamer,
dienst 1908.
De conclusie van het rapport, strekkende tot goed
keuring der begrooting van inkomsten en uitgaven
der Stads-Armenkamcr, dienst 1908, in ontvang en
uitgaaf beide tot een bedrag j 42029.98, wordt met
algemeene stemmen goedgekeurd.
G. Rapport der commissie, belast geweest met het
onderzoek der rekening van het Stads-Ziekenhuis
dienst 1908.
De conclusie strekt tot goedkeuring der rekening
en verantwoording der inkomsten en uitgaven van
het Stads-Ziekenhuis in ontvang en uitgaaf tot
een bedrag van 11828.92.
Deze conclusie wordt met algemeene stemmen aan
genomen.
7. Voorstel van Burgemeester en Wethouders om hun
voor het leggen van een riool in het noordtvestelijk ge
deelte van den weg Achter de Hoven een crediet te ver-
leenen, om met C. Lerk daar ter plaatse ecne ruiling
van grond aan te gaan, en om hen te machtigen tot
trottoiraanleg vóór het kad. perceel sectic G no. 7699
aldaar.
Dit voorstel luidt als volgt:
Zooals U uit nevensgaand adres zal blijken, wordt
het onder dagteekening van 20 Nov. 1906 aan Uwe
Vergadering gedaan en om prae-advies aan ons ge-
renvoyeerd verzoek om vergunning tot straataanleg
op een terrein, gelegen aan den weg Achter de Hoven,
door C. Lerk ingetrokken. In de plaats daarvan
vraagt hij nu onze toestemming tot het bouwen van
vijf woonhuizen op liet perceel, golegen langs ge
noemden weg, kad. bekend in sectie G no. 7699 en
verklaart hij zich bereid den voor trottoiraanleg be-
noodigden hem toebehoorenden grond kosteloos aan de
gemeente af te staan, alsmede om de kosten van het
eventueel in den weg te leggen riool gedeeltelijk voor
zijne rekening te nemen. Tevens verzoekt hij van
gemeentewege te tvillen overgaan tot verwijdering
van de boomen en het struikgewas vóór gemeld per
ceel en van het aldaar geplaatste urinoir.
Dit verzoek werd door ons in handen gesteld van
den Directeur der Gemeentewerken, die blijkens zijn
hierbij overgelegd advies van oordeel is, dat de door
adressant gevraagde medewerking door de gemeente
kan worden verleend. Omtrent de voorwaarden,
waaronder zulks zou moeten geschieden, bestaat even
wel tusschen genoemden ambtenaar en ons verschil
van meening. Het wil ons nl. voorkomen, dat adres
sant, die in dezen de meest belanghebbende is, het
grootste gedeelte der kosten van rioleering behoort
te dragen en dat de som die ten laste der gemeente
mag worden gebracht, geëvenredigd moet zijn aan
het belang dat de gemeenschap heeft bij de ver
betering van den toestand daar ter plaatse. Een
bedrag van 200.was naar onze meening het
uiterste waartoo do gemeonto gaan kon. Met de
overige door den Directeur der Gemeentewerken
getrokken conclusies konden wij ons wel verecnigen.
Wij deelden daarom aan don adressant mede, dat
wij genegen waren U voor te stellen van gemeente
wege over te gaan tot het leggen van oen riool in
den weg, indien zijnerzijds in de kosten daarvan
480.werd bijgedragen, terwijl wij ons tevens
bereid verklaarden te bevorderen, dat in eigendom
aan hem werd afgestaan oen strookje gemeentegrond
gelegen vóór zijn perceel, tegen ruiling van een hoekje
hem toebehoorenden grond.
Blijkens zijn hierbij overgelegd schrijven heeft
adressant met een en ander genoegen genomen.
Op grond van het vorenstaande en met verwijzing
naar de stukken, hebben wij derhalve de eer U voor
te stellen te besluiten
I. Burgemeester en Wethouders voor het leggen van
oen riool in het noordwestelijk gedeelte van den weg
Achter de Hoven, op de wijze als op de overgelegde
teekening is aangeduid, een crediet toe te staan van
ten hoogste G80.in de kosten van welk werk
door C. Lerk 480.zal worden bijgedragen;
II. met C. Lerk voornoemd eene ruiling van grond
aan te gaan, waarbij aan hom wordt afgestaan een
strookje gemeentegrond, op de teekening zwart ge
arceerd cn aangeduid door de letters D E F G, ter
oppervlakte van ongeveer 25 M2., tegen overname
door de gemeente van een hookjo hem toebehoorenden
grond, op de teekeniug aangeduid in roode kruis-
arceering en door de letters A B C D, onder bepaling
dat de kosten van uitmeting, overdracht enz. komen
te zijnen laste en verder op de voorwaarden, die
Burgemeester en Wethouders geraden zullen voor
komen
III. Burgemeoster en Wethouders te machtigen om
te zijner tijd over te gaan:
a. tot het leggen van een trottoir vóór het kad.
perceel sectie G no. 7699 aan den weg Achter de
Hoven, cn hun deswege een crediet te verleenen tot
een bedrag van ten hoogste 170.
b. tot wegruiming van do boomen en het struik
gewas vóór bedoeld perceel voor zoover hun dat
noodzakelijk voorkomt, alsmede van het aldaar ge
plaatste urinoir.
De beraadslaging wordt geopend.
Do heer G. W. Koopmans doet opmerken dat het
iemand, die als leek de stukken hoeft ingezien, on
eigenaardig voorkomt, dat de aanvrager zooveel moet
betalen. Het riool strekt zich uit over eene lengte
van 90 M., terwijl aan beide kanten bouwterrein
ligt, dat gedeeltelijk bebouwd, gedeeltelijk onbebouwd
is. Ieder die daar nu bouwt, profiteert van het dooi
den aanvrager Lerk grootendeels geheel betaalde
riool, want volgens de bouwverordening is men tot
aansluiting verplicht. Hot schijnt echter niet dat elk,
die er van profiteert, ook bijdraagt in do kosten.
Spreker veronderstelt, wat toch billijk zou zijn, dat
do nieuwe bouwers niet meer zullen bijdragen, want
dan zou do gemeente meer geld ontvangen dan het
riool heeft gekost.
Hij zal zich bij het voorstel neerleggen, maar vraagt
of er ook iets op to vinden is. dat ieder die er van
profiteert, ook in de kosten bijdraagt.
De Voorzitter antwoordt, dat de bijdrage grooti-n-
deols door Lerk moet worden betaald, omdat dezo
do meest belanghebbende is. Indien de gemeente
zich bereid verklaart een gedeelte bij te dragen, dan
moet beoordeeld worden in hoeverre het algemeen
belang er bij betrokken is. Dit wordt dan op een
zeker bedrag geschat, in dit geval 200.Het
spreekt van zelf, dat deze schatting niet mathema
tisch zuiver kan zijn.
Adressant is met het voorstel van Burgemeester
en Wethouders in kennis gesteld en heeft er genoegen
mee genomen.
Verder kan spreker meedeelen dat de veronder
stelling van den heer Koopmans juist is, n.l. dat van
do menschcn, dio later bouwen, geen bijdrage wordt
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 20 Augustus 1907. 135
gevorderd, zoodat de 200.ten laste van de ge
meentekas komen.
De beraadslaging wordt gesloten.
Het voorstel van Burgemeester en Wethouders
wordt met algemeene stemmen aangenomen.
8. Voorstel van Burgemeester en Wethouders om in
verband met het Kon. Besluit van 12 Juli l.l. no.) 7,
wijziging te brengen in het raadsbesluit van 12 Februari
1907 betreffende de medewerking der Gemeente aan de
plannen der woningverccniging Leeuwarden(bijlage
no. 24).
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Besuijen zegt dat het voorstel, dat nu in
behandeling is, van zeer groot belang is, maar tevens
zoo eigenaardig, dat het waarschijnlijk voor meerdere
leden oen moeiolijk uit te maken zaak geweest zal
zijn of zij straks vóór dan wel tegen zullen stemmen.
IV aar het in den boezem der Vcreeniging zelf reeds
een ondorwerp van bespreking was om niet verder
te gaan met de werkzaamheden en de Vereoniging
te ontbinden, daar mag de Raad, die in dezen, wijl
de gemeente borg is voor 't geheele voorschot bij
hot Rijk, meer verantwoordelijkheid draagt dan de Ver-
eoniging, die slechts 12500.— risqueert, de zaak
wel van alle kanten bekijken alvorens te besluiten.
Persoonlijk staat spreker, na het bestudeeren der
stukken en inwinnen van verdere inlichtingen, tegen
over het voorstel in de onaangename positie van geen
besliste meening te hebben en zal zijn stem voor een
groot deel afhangen van het verloop der discussies
en misschien ook van het lot van het amendement,
dat hij hoopt in te dienen.
1 oen de Woningwet, aangediend als sociale wet,
was aangenomen, heeft spreker gaarne willen erken
nen dat er ovenals uit de Ongevallenwet, bij eene
goede uitvoering voor de arbeidende klasse iets uit
te halen was, dat zeer zeker Friesland, ook meer in
het bijzonder Leeuwarden, met zijn slechte woning
toestanden (men zie de „Sprekendo Cijfers" en het rap
port van den heer Thorn Prikker) er iets bij zou
winnen.
De oprichting der Woningvoreeniging „Leeuwar
den", was voor spreker een reden om niet direct op
gemeentelijken woningbouw aan to dringen, de plannen
der vereeniging moesten worden afgewacht. Al da
delijk omvatte dit slechts 300 woningen, de helft van
etgeen de inspecteur Faber noodig oordeelde om in
do ergste misstanden te voorzien. Het moet overigens
worden erkend dat de bestuurders, meer speciaal do
voorzitter, met buitengewonen ijver en toewijding heb
ben gewerkt. Leeuwarden gaf ten minste liet kamer
lid Borgesius geen aanleiding om zich te beklagen
over laksheid, want van de 14 opgerichte vereenigin-
gen in 4 jaar heeft Leeuwarden er een.
In do statuten stond echter, wat men in de Kamer
lator heeft genoemd de „dwanghuurprijzen-clausule",
'I. i. de bepaling, dat geen woningen zouden worden
erhuurd tegen een huur lager dan de in den regel
bij dergelijke perceelen bedingbare. Dezo bepaling
wam er waarschijnlijk in voor onder den invloed van
K' Commissie van Bijstand, bedoeld in art. 35 der
ouingwet, kortweg staatswoningcollege genoemd en
waarvan de toenmalige secretaris Mr. A. van Gijn
voor dergelijke bepaling veel propaganda maakte.
Om toegelaten te worden als vereeniging uitsluitend
werkzaam in hot belang der verbetering van do volks
huisvesting, werd een tijdlang een dergelijk artikel
rereischt, totdat de Zwolsche Vereeniging den kop
or voor hield en opneming weigerde. De Woning
voreeniging „Leeuwarden" heeft nu na de overwin
ning van Zwolle eene statutenwijziging aangebracht
en do dwanghuurprijzen-clausule geschrapt. Zij bleef
daarbij gehandhaafd als vereeniging uitsluitend werk
zaam in het belang der verbetering van de volkshuis
vesting. Bij de begrooting van 1906 zijn daarop in de
de Kamer ampele discussies gevoerd over wat men zou
kunnen noemen het stelsel-van Gijn contra het stelsel-
Fabcr en moest men toen den indruk verkrijgen dat
praktisch het laatste, geen dwanghuurprijzen-clausule,
het gewonnen had. Aan het slot vond Borgesius ten
minste aanleiding om te zeggen
„Ik hoorde met genoegen dat de minister inzake
„bouwvereenigingen zal handelen in den geest als
„mij voor eene goede uitvoering der Woningwet
„wenschelijk voorkomt. Ik zou het trouwens een
ramp gevonden hebben, als de regeering aan bouw
vereenigingen steun zou hebben geweigerd, alleen
„omdat die vereenigingen bezwaar hadden tegen eene
„in mijne oogen onuitvoerbare huurprijzen-clausule".
Men zou verwachten dat de huurprijzen-clausule
van het tooneel was, maar zie, bij aanvraag om voor
schot en bijdrage wordt nu weer als voorwaarde
bedongen, dat de huurprijs niet lager mag zijn dan
do in den regel bedingbare.
Waar het vrijwel hetzelfde is of dit in de statuten
staat of in de voorwaarden voor de verleening van
het voorschot, is dus nu aanwezig, wat Borgesius
noemt een ramp en wat velen met hem noemen een
maatregel om do Woningwet tot een doode letter op
papier tc maken.
Spreker acht het onnoodig om in den breede uiteen
te zetten, waarom de in het Kon. Besluit aan het
slot gestelde huurprijzenvoorwaardo nadeelig is en de
sociale bedoelingen van do wet bemoeilijkt, zoo niet
verhindert. Men zie daarover de geschriften van den
heer Faber en no. 8 van het S. D. Maandschrift „Do
Gemeente." Ook Burgemeester en Wethouders achten
het blijkens hunne toelichting: „niet ten voordeele
der volkshuisvesting."
Wat is hot gevolg van deze voorwaarde, die zoo
onverwacht in het Kon. Besluit verschijnt, voor ons
raadsleden? Hot gevolg is, dat wij, die vroeger heb
ben gestemd vóór de vroegere voorstellen van Burge
meester en Wethouders ten opzichto der Woningver-
eeniging, er nu geheel anders tegenover komen te
staan. Bij handhaving der clausule durft spreker voor
spollen, dat do woningvereeniging slechts weinig
verbetering zal brengen in de huisvesting en wordt
het zelfs do vraag of het kleine voordeel wel opweegt
tegen een klein nadeel dat aan de oplichting der
woningvereeniging vastzit, n.l. het verminderen van
den bouwlust bij particulieren en het daardoor weer
spoedig ontstaan van een nieuwen woningnood. Een
ander nadeel zit vast aan do grooteie risico voor do
gemeente, waarover straks.
Als wij dus hebben nagegaan de geschiedenis der
huurprijzenvoorwaarde, dan is het duidelijk wat ons
te doen staat. Wij moeten de aandacht der Tweede
Kamer op onze zaak vestigen en haar verzoeken haar
invloed op de uitvoerende macht uit te oefenen om
te verkrijgen een meer ruime uitvoering der Woning
wet. waarbij do dwanghuurprijzen-clausule geheel
verdwijnt.
Er zijn nog andere hinderpalen, door do Regeering
in haar Kon. Besluit der vereeniging in den weg
O O O
gelegd, hinderpalen welke ons ook al weer anders
doen staan tegenover de wenschen van do Woning
vereeniging dan vroeger.
Door do Gedeputeerden is het Wissesdwingerplan,
de staart afgeknipt. Dc regeering neemt do pen en
haalt onder do vreemdste motiveering een streep door
plan VI, don kop. Zij weigort n.l. voorschot en
annuïteitsbijdrage voor krottenafbraak. Die bijdrage
wordt b.v. geweigerd, omdat geen bijdragen mogen
worden gegeven voor aflossing van route dingende
voorschotten, iets wat de regeering wel doet bij plan
1 en 2 (Zuid- en Noordvliet).
