98 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 12 Mei 1908.
komen is uit de zich voortdurend uitbreidende stads
gedeelten, voor welko de scholen 6 (Menno van Coe-
hoornstraat) en 7 (Arendstuin) meer bepaald zijn
aangewezen, verbouwing van die scholen meer nood
zakelijk geworden dan van school 5 en de Commissie
adviseert dan ook in de daai-door aangewezen richting
allereerst werkzaam te zijn. Ingevolge dit advies bren
gen wij, onder opmerking dat eene vergrooting van school
6 nog in voorbereiding is, thans eene verbouwing en
uitbreiding van de school aan den Arendstuin, hoofd
do heer Sijtstra, bij U ter tafel, waarbij gerekend is
op eene vermeerdering van het getal localen van 8
tot 12 op aanbouw van een gymnastieklokaal en op
de inrichting eenor, in verband met deze plannen
wenschelijk geworden, werksterswoning boven de be
waarplaats van bluschmiddolen bij de Vorversbrug.
Dat er niettemin nog geruime tijd is verloopen vóór een
en ander een concreten vorm had aangenomen, vindt
zijn oorzaak in het herhaaldelijk gepleegd overleg
met den Directeur der Gemeentewerken en de Com
missie van Toezicht over de meest doelmatige wijze,
waarop de verbouwing ware te bewerkstelligen en
voorts in de omstandigheid, dat het Departement
van Oorlog, dat het gebruik der in den Arendstuin
aan de school grenzende c.avalleriestallon heeft, in
het aanbrengen van op dat terrein rechtstreeks uit
ziende lichtramen nog nader moest worden gekend.
Voor het verschillend inzicht dat do Directeur der
Gemeentewerken en de Commissie verdeeld hield,
verwijzen wij naar de gewisselde stukken. Tot vol
komen overeenstemming is men daarbij niet kunnen
geraken, doch, evenals van de Commissie voor de
Openbare Werken, wier voorlichting wij ten slotte
hebben verzocht, is ook onze keuze gevallen op het dooi
de Commissio van Toezicht aanbevolen plan. Mot
den Minister van Oorlog is de correspondentie nog
loopende wij hebben gemeend de decisie van Zijne
Excellentie niet af te moeten wachten, doch, om de
zaak niet langer op te houden, thans eene beslissing
van Uwe Vergadering uit te lokken, die dan, onder
voorbehoud, voor zoover noodig, van 's Ministers nadere
goedkeuring, door U kan worden gegeven.
De oplossing van de zich bij dezen schoolbouw
opdoende vragen is zóó gevonden, dat in den tuin van liet
door dr. J. Ariëns Kappers van de gemeente gehuurde
ten noordon aan het schoolgebouw grenzende huis en
op een gedeelte van het bij de gemeentewerl' behoorend
terrein een gymnastiekzaal en 4 leslokalen, twee
boven en twee beneden, worden bijgebouwd, door een
te maken gang van de aan de zijde van den Arends
tuin naast elkaar gelegen vier lokalen gescheiden.
Tevens wordt gangruimte aangebracht of uitgespaard
tusschen de g}mnastiekzaal en de nieuwe lokalen en
naast het meest westelijke der bestaande localiteiten,
in welke gang tevens op het maken van privaten ge
rekend is, die de inrichtingen moeten vervangen, welke
thans aan do achterzijde van het schoolgebouw aan
wezig zijn. Door den aanbouw eener gymnastiek-
localiteit wordt aan eene wenschelijke uitbreiding dor
in de stad beschikbare tot dat doeleinde gebezigde
lokalen tegemoet gekomen en daarmede een toestand
verbeterd, die nog steeds niet geheel bevredigend is.
Ook op dit laatste punt, het zij terloops aangeteekend,
zijn plannen tot verbetering in bewerking. Volgens
door den Directeur der Gemeentewerken opgemaakte
begrooting komen, buiten de voren aangeduide werk
sterswoning, waarvan hij bij schrijven van 27 Maart
1.1. de teekening inzond, de kosten op 38,450.te
staan.
Aan dr. Kappers zal nog eene nadere vergoeding
moeten worden betaald wegens gemis van genot van
een gedeelte van het door hom gehuurde. Het bedrag
dier vergoeding laat hij geheel aan Burgemeester
en Wethouders over.
Blijkens schrijven van den Directeur der Gemeente
werken kan deze voor het eenige huurjaar, dat na
12 Mei e.k. nog moet verloopen, op 100.worden
gesteld. Overigens zullen aan het huis nog eenigej
werken van ondergeschikt belang moeten worden uit
gevoerd, die het tengevolge van den schoolbouw
ontnemen van enkele gerieflijkheden zuilen vergoeden,
Naar de Directeur der Gemeentewerken ons monde
ling heeft medegedeeld, worden de kosten daarvan
met die der werksterswoning op 3000.begroot,
waardoor het totaal der uitgaven tot 36,450. klimt.
Gelijktijdig met de aan school 7 te geven uitbreiding
kunnen eenige wenschelijk geachte verbeteringen aan
school no. 9 worden aangebracht.
Door den Directeur der Gemeentewerken worden de
navolgende verbeteringen aanbevolenandere ver-1
lichting in eenige lokalen, aanbrengen van ventilatie-
inrichtingen, verwijdering van koolteerbedekking op
de muren, vervanging van vensterruiten van matglas
door ruiten met helder glas en kapping van enkele
boomen die het licht belemmeren. De kosten worden
op 1022.— begroot, waarvan alleen het afkappen
der koolteerbedekking op ruim 290.Het komt
ons het meest wenschelijk voor dit laatste voorloopig
achterwege te laten of althans een minder kostbare
voorziening te treffen, om vervolgens na te gaan of
door het aanbrengen van de overige veranderingen
aan de bezwaren reeds niet genoegzaam zal zijn tege
moetgekomen. Het totaal kostenbedrag wordt dan
730.—
Bij een en ander is mede gelet op het adres van
liet bestuur der afd. Leeuwarden e. o. van den Bond
van Nederlandsche Onderwijzers, bij besluit Uwer Ver
gadering van 29 October 1907 in onze handen gesteld,
Er bestaan o. i. thans nog geen termen om ook tot
de door de Commissie van Toezicht op het Lager
Onderwijs aanbevolen verandering van den vloer in
het gvmastieklocaal op het Tournooiveld over te gaan.
Een meer afdoende verbetering van het locaal zal
wellicht te zijner tijd moeten worden ondernomen.
De overige in het ovengenoemde adres aangeroerde
punten betreffen, behalve school 5, omtrent welke wij'
verwijzen naar hetgeen boven is betoogd, alleen hulp-;
scholen. Bij deze geldt het een overgangstoestand,;
waarvan wij gereedelijk het niet in allen doele vol
doende erkennen, maar waarin mettertijd door defini
tieve maatregelen, niet door incidenteele wijzigingen,
zal moeten worden voorzien. Burgemeester en Wet
houders blijven hierop hun aandacht gevestigd houden,
Op grond van het bovenstaande hebben wij de eer
U in overweging te geven te besluiten
in afwachting van hunne nadere voorstellen ten
aanzien der op do begrooting aan te wijzen uitgaaf:
a. Burgemeester en Wethouders voor verbou
wing en uitbreiding van gemeenteschool no. 7 met
stichting van een werksterswoning en het aanbrengen
van eenige voorzieningen aan het thans door den heer
dr. .T. Ariëns Kappers bewoonde aan de gemeente
toebehoorende huis, piaatselijk bekend Arendstuin no. 41,
kadastraal sectie A no. 1281, op de wijze als een on
ander is uiteengezet in de missives van de Commissie
van Toezicht op het Lager Onderwijs van 30 Decem
ber 1907, no. 9213 en van 28 Februari 1908, no. 9232
en van den Directeur der Gemeentewerken van 27
Maart 1908, no. 362/31 volgens de overgelegde teeke-
ningen, een crediet te verleenen van 36,450.—
b. hun mede voor verbetering van gemeenteschool
no. 9, zooals is aangegeven in het schrijven van den
Directeur der Gemeentewerken van 6 Februari 1908,
no. 131/31, met uitzondering van de wogkapping
van de koolteerbedekking van enkele muron, een
crediet te verleenen van 730.
c. goed te vinden dat als schadevergoeding aan
dr. J. Ariëns Kappers, wegens gemis van genot over
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 12 Mei 1908. 99
iet huurjaar 12 Mei 1908/1909 wegens de sub a
ledoelde werken, een bedrag van 100.wordt
oegekend.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Krijgsman wenscht enkele opmerkingen te
naken ten opzichte van school no. 9. Spreker con-
tateert dat het adres van den Bond van Nederlandsche
)nderwijzers succes heeft gehad en dat de stekelige
ipmerkingen van de Commissie van Toezicht op het
jager Onderwijs aan het adres van dien Bond onver-
iend zijn. In de memorie van de Commissie van
ffiezicht staat dat het adres getuigt van verregaande
inbekendheid met den waren toestand, de zorg van
iet gemeentebestuur strekt zich uit over alle school
gebouwen. Verder staat er dat het bezijden de waar-
ieid gaat het gemeentebestuur te verwijten, dat het
ija plicht in deze zaak verzuimt of verkeerd uitlegt.
Spreker wil constateeren dat de verbetering van school
io. 9 ontworpen is tengevolge van het adres van den
lond, dat dus niet overbodig is geweest. Hij hoopt
at ook door verschillende andere adressen op het
gemeentebestuur dezelfde invloed mag worden uit
geoefend.
Wat nu het adres van den Bond betreft, voor een
leel is aan de klachten tegemoet gekomen. Er zijn
icliter nog andere zaken die spreker nog gaarne eens
mder de aandacht van Burgemeester en Wethouders
ril brengen.
In het prae-advies wordt gezegd dat de hulplokalen
liet incidenteel kunnen worden verbeterd, maar dat
lij moeten wachten op eene definitieve regeling,
spreker zou zich daarmee kunnen vereenigen als het
liet zoo lang duurde. Het hulplokaal in de Bagijne-
traat toch doet al eenige jaren dienst en er zullen
log wel zooveel bijkomen. Dan wordt het een hlij-
rende toestand. Wanneer een lokaal voor geruimen
ijd dienst moot doen dan moet het ook verbeterd
eorden.
Voor school no. 5, waarvan erkend wordt dat ver-
lötering dringend noodig is, moot deze verbetering
iok niet jaar in jaar uit worden uitgesteld.
In school no. 9 wil de Commissie van Toezicht de
;oolteerbedekking wegnemen. Ook spreker zou gaarne
;ien dat deze verdween. Het is een somber gezicht
ioo'n zwarte rand van U/2 M. breed. Verwijdering
r van kost niet zooveel. De Directeur der Gemeente-
rorken raamt de onkosten op ƒ290.—. Deze kunnen
iog wel bij de begrooting.
Een tweede verbetering die ook mogelijk is, is eene
ietere verlichting van lokaal 5. Ook in lokaal 6 zou
lau nog een raam kunnen worden gemaakt. In het
loeklokaal, lokaal 5, is de werkmuur ver van de
amen verwijderd, zoodat bij donkere dagen weinig
icht op den werkmuur valt en de kinderen bijna niet
rnnnen zien wat er op de borden staat.
Deze toestand kan verbeterd worden door het
fiaatsen van een raam tusschen het bestaande raam
m den gedenksteen, terwijl dan voor de symmetrie ook
ïog in lokaal 6 een raam kan worden aangebracht.
Ook heeft spreker gezien dat wordt voorgesteld de
>ovenste rij matglazen aan den noordkant weg te
emen. Hij gelooft dat het aanbeveling verdient ook
e matglazen aan den kant van den Prinsentuin door
oorzichtig glas te vervangen.
De heer van Ketwich Verschuur doet opmerken, dat
n de jaarverslagen der Commissie van Toezicht over
904, '05 en '06 steeds klachten voorkomen over
okalen in verschillende scholen, maar dat in die
erslagen speciaal de scholen nos. 5 en 9, die bij de
ldehove en in de Kalvergloppe, met een zwarte kool
ijn aangeteekend. De toestand van die scholen is
an Burgemeester en Wethouders dan ook reeds lang
voldoende bekend. Spreker meent dat, wat nu aan
deze scholen zal verbeterd worden, onvoldoende is.
Wanneer men toch nagaat wat door de Commissie
van Toezicht in die verslagen is aangevoerd, dan
ziet men dat lang niet aan alles wordt voldaan.
Spreker is dan ook van oordeel dat er meer kan en
moet gebeuren.
Wat het verwijderen van de koolteerbedekking
aangaat, deze verbetering kost 300.de bijna
U/2 M. breede zwarte strook aan de muren maakt de
lokalen somber. Misschien zal de verandering van
de op een na laagste rij matglazen in doorzichtig glas,
al eenige verbetering aanbrengen mocht dit echter
niet genoeg helpen, dan zou spreker er voor zijn de
koolteerbedekking te verwijderen en te vervangen door
eene licht grijze, zooals die in bijna alle scholen bestaat.
Het lokaal 5 van school no. 9 is zeer slecht verlicht.
Deze verlichting is van dien aard, dat het nog in den
vorigen zomer dikwijls is voorgekomen dat 's middags
om 2Y2 uur al gas moest worden gebrand. De oorzaak
hiervan zijn o.a. ook een paar boomen, bruine beuken,
die in den uithoek van den Prinsentuin staan waar
niet gewandeld wordt. Er wordt thans voorgestold
deze boomen te rooien. Spreker zou willen vragen
of door het aanbrengen van doorzichtig glas, het ver
wijderen van den koolteerrand en flink besnoeien der
boomen, niet voldoende verbetering kan worden aan
gebracht. Ook is spreker van oordeel, dat er in dat
lokaal nog wel een raam kan worden geplaatst naast
den historischen steen, die in den Prinsentuin zichtbaar
is. De geheele school no. 9 maakt een luguberen
indruk, nog somberder dan school no. 5.
Over de ventilatie wordt ook geklaagd en terecht.
Men heeft er n.l. ijzeren ramen met half ronde, mobiele
bovenstukken. De vorm dezer bovenstukken maakt
het onmogelijk aan de kanton plankjes aan te brengen,
zooals bij vierkante ramen geschiedt, die bij het open
staan den tocht kunnen keeren. Bij eenigen wind
kunnen de ramen nu niet worden opengezet, want dan
tocht het verschrikkelijk en toch is ventilatie zoo
noodzakelijk dit is dus ook iets dat in de eerste plaats
veranderd moet worden en waarop spr. nog eens
attent maakt. Verder is geklaagd over de privaten.
Bij N.O. en Z. winden heeft men in de gangen en
lokalen last van den reuk daarvan. Deze kunnen echter
niet anders worden geplaatst omdat er volgens de wet
toezicht op de privaten moet zijn; toch ware ook daar
wellicht iets op te vinden. Al deze klachten zijn
terecht gedaan en worden niet voor den eersten keer
hier gehoord.
De heer Menalda zegt dat er in het schrijven van
de Commissie van Toezicht gewezen wordt op de
wenschelijkheid om een paar boomen weg te nomen.
De Directeur der Gemeentewerken sluit zich daarbij
aan en zegt dat er door het wegnemen der boomen
geen groote leegte in het plantsoen zal ontstaan,
terwijl het zonder kosten zal kunnen geschieden. Die
boomen zijn 2 beuken, een iep en een populier. Spreker
is ter plaatse geweest en sluit zich aan bij het door
den heer van Ketwich Verschuur gesprokene n.l. dat
men kan probeeren of besnoeien niet voldoende helpt.
Ook de heer Lugt, met wien spreker te dezer zake
heeft gesproken, is van oordeel dat dit kan worden
beproefd, ten minste wat de beide beuken betreft.
Do populier op den hoek, die recht omhoog gaat
zonder zich naar de zijden uit te breiden, en zeer
onschuldig is, behoeft in hot geheel niet weg. Spreker
kan zich niet begrijpen hoe men kan voorstellen dezen
boom te rooien.
Ten slotte is er oen iep. Deze doet het meesto
kwaad, want hij beneemt veel licht. Zou echter bij
dezen boom flink besnoeien niet voldoendo zijn
Spreker doet ten slotte nog opmerkon dat nieuwe
boomen in onzen kleibodem niet gemakkelijk aanslaan,
