38 Verslag van de handelingen van den g<
de noordzijde van liet schoolgebouw, voor de even-
tueele uitbreiding waarvan destijds het aangren
zend winkelhuis werd aangekocht. Door deze ver
andering komt een aanliggend lokaal, dat van de
nabijheid van het gymnastiekvertrek den meesten
hinder ondervindt, weer geheel voor het onderwijs
beschikbaar.
Het oorspronkelijk door den directeur der ge
meentewerken op onze opdracht ontworpen plan
naar een begrooting, behalve de meubels, van
11.000.— leek echter de commissie voor de open
bare werken, de schoolcommissie en ons college te
groot opgezet. Het dientengevolge nieuw ingezon
den ontwerp, dat met een begrootings-cyfer van
J 10.460.sluit, heeft echter aller geheele instem
ming, alsmede die van den districts-schoolopziener.
Daarbij wordt westelijk van de gang een gym
nastieklokaal verkregen van 15X8.30 M2., terwijl
de hoogte met inbegrip der kap 9.40 M. bedraagt.
De aanvankelijk door den directeur gedachte ves
tibule, vestiaire, bergplaats en bordes aan de zijde
van den weg Achter de Hoven ter plaatse van het
ovengenoemde te amoveeren winkelhuis vervallen
daarbij ei1 de door de amotie te verkrijgen ruimte
blijft een vrij voorplein, waaraan de hoofdtoegang
van het lokaal gelegen is. Het pleintje zelf wordt
door een hekwerk van den openbaren weg afge
scheiden. Het oude gymnastieklokaal wordt, gelijk
gezegd, tot leslokaal ingericht; aan de gangzijde
wordt een ruimte voor rijwielenbergplaats afge
scheiden. Voor meubels is op een bedrag van 710.-
gerekend.
Wij hebben de eer IJ voor te stellen te besluiten:
Burgemeester en Wethouders voor de stichting
van een gymnastieklokaal ten noorden van het ge
bouw van school 12 en daaraan aansluitende, ter
plaatse van het perceel, kadastraal sectie G. no.
8352 en voor verandering van het bestaande gym
nastieklokaal in leslokaal met bergruimte voor rij
wielen, een en ander overeenkomstig het plan, in
gezonden door den directeur der gemeentewerken
bij schrijven van 20 Februari .1915, no. .156/34. een
crediet te verleenen van .10.460—, benevens van
710.voor de noodige schoolmeubelen.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Schoondermark (wethouder) heeft eene
mededeeling te doen. Bij de begrooting staat: meu
belen enz. 15 schoolbanken a 12.180.Die
post kan vervallen. Toen de nieuwe school 4 ge
sticht is en de banken al aanbesteed waren kwam
er een verzoek in om voor de hoogste klassen wat
grooter banken te mogen hebben, terwijl in de laag
ste klassen van school 12 kleinere banken moesten
zijn. Door wijziging in de bestelling is er nu een
stel banken in voorraad, die nu hier gebruikt kun
nen worden.
De heer Fransen zegt dat het eerste plan dat bij
de Commissie voor de Openbare werken inkwam,
op 11.000.werd begroot, terwijl bovendien voor
meubelen een bedrag van 710.was uitgetrok
ken. Daarin was ook begrepen het wegbreken van
het gebouw en het maken van een vestibule en ves
tiaire. Burgemeester en Wethouders, de Commissie
van Toezicht en die voor de Openbare Werken was
dit plan te duur. Het nieuwe kost nu 10.460.
Dit verschilt nu maar weinig van het eerste. Het
voorgebouw is hier weggelaten, zoodat op den ke
per beschouwd het tweede plan nog duurder komt
dan het eerste. Spreker meent evenwel dat er in
het voorstel van Burgemeester en Wethouders een
fout is geslopen. Als hij n.l. de begrooting goed
leest zijn de 710.voor meubelen, die afzonder
lijk worden uitgetrokken, reeds in het bedrag van
van Leeuwarden van Dinsdag 23 Maart 1915.
10.460.opgenomen en dan wordt de begrooting
na aftrek van de 180.— verlaagd tot 10.280.—
met inbegrip dus van de meubelen.
Het eerste plan zou met de meubelen dan ook
.11710.—gekost hebben, terwijl nu het geheele be
drag 10.280.wordt.
De heer P. A. de Haan had dezelfde opmerking
willen maken. Ook hij meent dat de 710.voor
meubelen begrepen is in de begrooting van
10.460.—.
De Voorzitter zegt dat de opmerking van de hee-
ren Fransen en de Haan volkomen juist is.
De heer Haversehmidt is weinig ingenomen met
deze verbouwing. School 12 heet toch al de dure
school en nu zal er voor ruim 10000 gulden weer een
ander gymnastieklokaal worden gebouwd.
Spreker weet wel dat deze verplaatsing haar nut
heeft omdat de gymnastiekles storend werkt voor
de omliggende lokalen en bovendien maar 90 in
plaats van 120 M'-\ is, maar als hij zich afvraagt of
de verbetering evenredig is aan de belangrijke uit
gaaf dan moet hij daarop ontkennend antwoorden.
De schoolcommissie, die prijs stelt op de verande
ring, beziet uit den aard de zaak enkel van een
onderwijsstandpunt en vraagt niet in de eerste
plaats naar de kosten.
Wij doen dat wel en daar de verbouwing niet zoo
dringend en er tegenwoordig zooveel noodig is, o.a.
ligt het plan klaar voor een nieuwe 12-klassige
school, meent spreker dat men deze wel wensche-
lyke maar niet noodzakelijke verandering wel eeni-
gen tijd kan uitstellen.
De heer Tulp zegt dat ook hem hetzelfde heeft
getroffen als den heer Haversehmidt n.l. dit, dat
Burgemeester en Wethouders, die blijkens het af
wijzend prae-advies ten opzichte van de duurte-
toeslag en het voorstel betreffende de zweminrich
ting zoo van zuinigheidsdenkbeelden doordrongen
zijn, toch met een voorstel komen tot verplaatsing
van het gymnastieklokaal. Dit heeft spreker ver
wonderd en hij vraagt daarom of de hinder zoo
groot is dat verplaatsing een gebiedende eisch is.
Is dit het geval, dan zou spreker willen vragen of
er niet mee kan worden gewacht tot na den oorlog,
als misschien de bouwmaterialen weer wat goed-
kooper zjjn geworden.
De heer Schoonderniark (wethouder) zegt dat de
heer Haversehmidt den Raad reeds heeft medege
deeld dat de Commissie van Toezicht en spreker er
zeer op gesteld zijn dat deze verbetering wordt uit
gevoerd. Ook heeft de heer Haversehmidt gezegd
dat voor een nieuw gymnastieklokaal ruim 10000.-
zal worden uitgegeven. Die opmerking is niet juist.
Er is behoefte aan school 12 aan uitbreiding met
twee lokalen. De school is te klein. Als er nu niets
aan het gymnastieklokaal wordt gedaan, moeten er
twee lokalen bijgebouwd worden. Dat kost ook een
aardige som. De Commissie van Toezicht nu heeft
erop geattendeerd dat het gymnastieklokaal te
klein en hinderlijk is voor liet onderwijs. Zij heeft
gezegd: verander nu het gymnastieklokaal in een
leslokaal. Dan kan het aangrenzende leslokaal -
dat nu leeg staat omdat de gymnastieklessen daar
last veroorzaken ook weer als zoodanig worden
gebruikt en zijn er dus twee lokalen gewonnen.
Wanneer er dan een ander gymnastieklokaal wordt
gebouwd krijgen wij ook een goed lokaal voor gym
nastiek. De opzet van deze zaak is dus niet alleen
geweest verplaatsing van het gymnastieklokaal.
Als dat zoo was zou spreker kunnen denken als de
heer Tulp.
De heer Haversehmidt heeft ook gezegd dat bij
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 23 Maart 1915. 39
Burgemeester en Wethouders een bouwplan voor
een nieuwe school aanhangig is. Zeker is dat zoo.
De Raad toch heeft al herhaalde malen aangedron
gen om te voorzien in voldoende schoolruimte. Bur
gemeester en Wethouders hebben dan ook steeds in
die richting gewerkt en eindelijk is nu de tijd geko
men dat erin zal worden voorzien. School 12 heeft
behoefte aan meer ruimte en nu moet men niet pra
ten om de schoolkwesties ter wille van de tijdsom
standigheden te laten liggen. Het kind heeft een
toekomst en de Raad heeft te zorgen voor die toe
komst der kinderen. Het is niet zooals het behoort
ze aan hun lot over te laten. Het onderwjjs lijdt on
der de bestaande omstandigheden en liet heeft
daarom spreker genoegen gedaan dat dit voorstel
ter tafel is gebracht.
I)e heer Tijsma kan niet begrijpen hoe men er toe
is gekomen orn het gymnastieklokaal in de school te
bouwen. Het was toch te voorzien dat dit lastig zou
worden. De bouwmaterialen zijn nu =t 20% duur
der en nu vraagt spreker of deze zaak zoo urgent is
dat met deze verbouwing niet een half jaar kan
worden gewacht. Er zijn teekenen die erop wijzen
dat de oorlog den langsten tijd heeft geduurd. Spre
ker weet wel dat dit toekomstmuziek is, maar er is
groote kans dat de oorlog over enkele maanden
uit is.
De heer Fransen heeft een paar leden hooren
spreken over de duurte der bouwmaterialen en deze
leden hebben het vermoeden uitgesproken dat die
prijzen zullen dalen als de oorlog uit is. Spreker
voorspelt dat daarvan in de eerste jaren geen spra
ke van zal zijn. Het is toch een publiek geheim dat
de Fransehe Regeering nu reeds moeite doet om
het grootste deel van de geheele productie van alle
Nederlandsche steenfabrieken in 1915 op te koopen
voor een enkele streek in dat land, en de houtwaren
zullen in de eerste jaren ook zeer zeker duur blijven.
Kan men enkele jaren wachten met de verbouwing,
dan zegt spreker: wacht, althans wat de p r ij z e n
betreft.
De heer Haversehmidt is het met den wethouder
niet eens; feitelijk krijgt school 12 maar één klas
selokaal meer. Dat men vroeger niet van klachten
hoorde komt doordat de gymnastieklessen in de
scholen nu in de gewone schooluren worden gege
ven; men ziet hoeveel kosten die maatregel geeft
als men gymnastieklokalen, die vroeger niet hin
derlijk waren, moet verplaatsen.
Spreker hoopt dat men door uitstel het middel
zal vinden om den aanbouw overbodig te maken, 't
zij door de groote glazen deur die het geluid door
laat in een portaal te brengen of door het naastlig
gend lokaal een andere bestemming te geven.
In elk geval zjjn de tijdsomstandigheden wel van
dien aard dat men zich nog eenigen tijd met het
minder volmaakte tevreden zal moeten stellen.
De heer Schoondermark (wethouder) heeft den
heer Haversehmidt hooren beweren dat gymnas
tiek onder de schooluren zoo duur is. Spreker doet
dit lid opmerken dat er altijd aan school .12 reeds
gymnastiekonderwijs tijdens de schooluren is ge
geven.
De heer Haversehmidt: „vroeger nooit iets over
gehoord".
De heer Schoondermark (wethouder) vervolgt
en zegt dat er vroeger al dikwijls over is geklaagd
dat het gymnastiekonderwijs zoo hinderlijk was, dat
het lokaal naast het gymnastieklokaal niet kon wor
den gebruikt. Spreker kan den heer Haversehmidt
voorrekenen, dat gymnastiekonderwijs onder de
schooluren, trots de te bouwen lokalen, bij verschil
lende scholen niet duur is.
De heer Hiemstra wijst erop dat er een paar ar
gumenten tegen het voorstel van Burgemeester en
Wethouders zijn aangevoerd met het oog op de
tijdsomstandigheden. Spreker meent dat dit juist
argumenten zijn om het voorstel te steunen. Het is
van belang dat het werk zooveel mogelijk geregeld
zijn gang gaat, al zal het ook iets meer kosten. Als
de gemeente de uit te voeren werken laat rusten,
zal zij een niet navolgenswaardig voorbeeld geven.
Op het oogenblik is er niet veel werkloosheid, maar
dat zal misschien straks slechter worden. Het is dan
ook van belang den arbeid regelmatig door te laten
gaan en dit is een argument voor spreker om voor
het voorstel te stemmen.
De heer J. Koopmans wenscht iets ter verdedi
ging van het voorstel in het midden te brengen.
Waar de Wethouder in het licht heeft gesteld dat
de verbouwing moet geschieden in het belang van
bet onderwijs, mogen de materieele overwegingen
niet zoo naar voren worden gebracht, te meer niet
omdat de uitgaaf niet zoo groot is dat men deze on
der de tegenwoordige omstandigheden niet zou
kunnen bekostigen. Hij meent dan ook dat de Raad
het voorstel behoort aan te nemen.
De heer Tulp was oorspronkelijk van meening
dat het hoofddoel verplaatsing van het gymnastiek
lokaal was. Hjj kon zich daarom niet met het te
brengen groote geldelijk offer vereenigen. Nu de
heer Schoondermark duidelijk in het licht heeft ge
steld dat het hoofdmotief vermeerdering van het
aantal leslokalen is, waaraan dringend behoefte be
staat, zal spreker vóór het voorstel stemmen.
De Voorzitter legt er den nadruk op dat het
hoofddoel van het voorstel uitbreiding van ruimte
is. De Wethouder had iets verder kunnen gaan. Er
zijn n.l. twee lokalen waar de gymnastiek hinder
veroorzaakt. Bovendien is het gymnastieklokaal te
klein. Bij aanneming van liet voorstel krijgt school
12 een behoorlijk gymnastieklokaal en een berg
plaats en één nieuw lokaal, terwijl twee lokalen ge
heel bruikbaar worden voor leslokalen. Het is dus
wel eene aanzienlijke uitbreiding; de hiervoor noo
dige uitgaaf kan niet als een weeldeuitgaaf worden
beschouwd en is dan ook volkomen te verdedigen.
Het argument-Tijsma betreffende den prijs dei-
bouwmaterialen is door den heer Fransen reeds
ontzenuwd. Spreker is een bouwwerk bekend dat
wordt uitgevoerd uit vrees voor nog duurder wor
den dier materialen. Spreker doet nog opmerken
dat het cijfer van het crediet moet worden gebracht
op 10.280.
De beraadslaging wordt gesloten.
Met 23 tegen 1 stem, alleen de heer Haversehmidt
stemt tegen, wordt besloten overeenkomstig het
voorstel van Burgemeester en Wethouders.
12. Prae-advies van Burgemeester en Wethouders
omtrent de adressen van mcrkliedenvereenigingen tot het
verleenen van een toeslag op de honen der gemeente
werklieden in verhand met de duurte der levensmidde
len, enz.
Het prae-advies luidt als volgt:
In onze handen werd door Uwe Vergadering om
prae-advies gesteld een adres van den voorzitter en
den secretaris alhier van den Nederlandschen Fe
deratieven bond van gemeentewerklieden. Adres
santen verzoeken daarbij in verband met de hooge
prijzen van de noodzakelijkste levensmiddelen: lo.
om de loonen van de gemeentewerklieden met een
