156 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 17 Augustus 1915.
te worden verkocht. De eenige vraag is dan ook of
de gemeente een prijs krijgt die voldoende is. Spre
ker meent dat dit wel het geval is, vooral waar de
grond zooals hier voor een industrieel doel zal wor
den gebruikt.
Den heer Fransen bevreemdt het den heer Beek
huis zoo te hooren redeneeren. Deze is er toch al
tijd een voorstander van geweest om zoo veel mo
gelijk grond in de nabijheid der stad te koopen en
zoodoende de macht in handen te houden. Nu wil
hij een stuk grond uit handen geven zonder iets van
het bouwplan te weten. Met 10 a 15 jaar is de waar
de misschien 1.hooger en zoolang er geen plan
bestaat om te bouwen kan de gemeente den grond
aan zich houden. Als de firma den grond direct
noodig had zou spreker er voor zijn; nu, waar het
misschien wel 10 a 15 jaar kan duren, stemt hij
tegen.
De heer Zandstra is er niet tegen dat de grond
aan de adresseerende firma komt voor fabrieksuit-
breiding. Ook spreker en zijne partijgenooten wil
len de industrie geen hinderpalen in den weg leg
gen, mits de grond niet in eigendom worde ver
kocht, maar in erfpacht uitgegeven. De grond moet
echter in het bezit der gemeente blijven.
De heer Tysraa doet opmerken dat de heer Zand
stra, als hij van het erfpachtsprincipe wil afgaan,
nu de gelegenheid heeft om dat te doen. Spreker
kon zich toch geen fabrikant voorstellen die een fa
briek op eigen terrein bezit, en eene uitbreiding op
erfpacht bouwt.
De beraadslaging wordt gesloten.
Met 12 tegen 10 stemmen wordt besloten overeen
komstig het voorstel van Burgemeester en Wethou
ders.
Vóór stemmen de heeren: Haverschmidt, Tijsma,
Hiemstra, Oosterhoff, Vonck, Peletier, H. P. de
Haan, van Weideren baron Rengers, Binnerts,
Komter, Schoondermark en Beekhuis.
Tegen de heeren: Zandstra, Fransen, Tiemersma,
Lautenbach, Tulp, Berghuis, de Vos, Cohen, van
Sloterdijck en Attema.
7. Voortitel van Burgemeester en Wethouders om
ondershands aan te besteden de levering van een trans
formatorzuil en ran twee transformatoren, van HO en
van 60 K. V. A., ten behoeve van het gemeentelijk elec-
triciteitbedrijf alhier.
Dit voorstel luidt als volgt:
Als gevolg van de toeneming der aansluitingen
op het iaagspanningskabelnet van het gemeentelijk
electriciteitbedrijf acht de Directeur het noodzake
lijk aan de Kmmakade Z. Z. ongeveer tegenover de
kachelfabriek van Faber en Zeilinga een transfor
matorstation op te richten. Daarvoor zijn noodig
een zuil en een olietransformator van 30 K. V. A.
Bovendien moet volgens den Directeur nog aange
schaft worden een reserve-transformator van 60
K. V. A.
Ter bespoediging hebben wij, behoudens Uwe
goedkeuring, voorloopig reeds machtiging verleend
de zuil ondershands te doen leveren door de naam-
looze vennootschap Hengelosche eleetrisehe en me
chanische apparatenfabriek te Hengelo (O.) Deze
is bereid bevonden de zuil te leveren tegen denzelf
den prijs 860.—als vóór den oorlog gold, zoodat
het zeer twijfelachtig is of eene openbare aanbeste
ding voordeeliger uitkomst zou geven. Daarenboven
is de Directeur van oordeel dat het uit een oogpunt
van bedrijfszekerheid en bediening niet gewenscht
is van een eens gekozen en goed voldoend type zon
der dwingende reden af te wijken. Die reden bestaat
hier niet, terwijl de reeds van de genoemde vennoot
schap betrokken zuilen nimmer reden tot klagen
hebben gegeven.
Dok de levering der transformatoren wenschen
wij op advies van den directeur ondershands te
doen geschieden. Door de oorlogsomstandigheden
zijn de Duitsche fabrieken van mededinging uitge
sloten, zoodat er slechts twee mededingsters over
blijven, namelijk de naamlooze vennootschap Wil
lem Smit en Co's transformatorenfabriek te Nijme
gen en de naamlooze vennootschap Electrostoom
te Rotterdam als vertegenwoordigster van Brown
Boveri Co. te Baden (Zwitserland). Voor deze
beiden eene openbare aanbesteding uit te schrijven
zou, nu de levering nog van betrekkelijk geringen
omvang is, niet doelmatig zijn. De kosten van het
opmaken en drukken van het bestek en die van de
bekendmakingen in de dag- en vakbladen zouden
niet goedgemaakt worden door dé bij eventueel
scherpe concurrentie niet geheel buitengesloten ver
laging van prijzen. Daarom heeft de directeur be
reids aan beide vennootschappen ondershands prijs
opgaaf' gevraagd. Gebleken is dat de eerstgenoem
de voor den 30 K. V. A. transformator met olie
513.70 en voor die van 60 K.V.A. 740.30 als prijs
opgeeft en dat de tweede een som van onderschei
denlijk 550.en 765.verlangt, doch zonder
levering van olie, waarvan de prijs bovendien be
draagt ongeveer 36.voor den 30 K. V. A. en
67.50 voor den 60 K. Y. A. transformator.
Het is alzoo in het belang der gemeente ook de le
vering van de beide transformatoren ondershands
te doen opdragen. Het tot de boven behandelde 011-
derhandsche aanbesteding strekkend besluit stel
len wij U voor te nemen overeenkomstig het hier
bij gevoegd ontwerp.
De Raad der gemeente Leeuwarden;
overwegende, dat ten behoeve van het gemeen
telijk electriciteitbedrijf een transformatorzuil en
twee olietransformatoren, onderscheidenlijk van 30
en van 60 K. V. A., moeten worden aangeschaft;
overwegende, dat Burgemeester en Wethouders
spoedshalve de levering van de zuil bereids voor
loopig en behoudens 's Raads goedkeuring onders
hands hebben opgedragen aan de Naamlooze Ven
nootschap Hengelosche eleetrisehe en mechanische
apparatenfabriek te Hengelo (O.), omdat deze be
reid is die levering voor denzelfden prijs als vóór
den oorlog gold te doen geschieden;
dat het daarom zeer twijfelachtig is of een open
bare aanbesteding voordeeliger uitkomst zou ge
ven, terwijl het bovendien uit een oogpunt van be
drijfszekerheid en bediening niet gewenscht is zon
der dwingende reden van een eenmaal gekozen en
goed voldoende type, zooals dit met deze zuil, waar
van bovengenoemde vennootschap er reeds meer
dere ten genoegen heeft geleverd, het geval is, af
te wijken;
dat het gemeentebelang alzoo medebrengt de door
Burgemeester en Wethouders ondershands gegeven
opdracht tot levering te bekrachtigen;
overwegende, dat het mede gewenscht is de le
vering der transformatoren ondershands op te dra
gen en wel aan de naamlooze vennootschap Wil
lem Smit Co.'s transformatorenfabriek te Nij
megen, omdat:
a. door de oorlogsomstandigheden de Duitsche
fabrieken van mededinging zijn uitgesloten, zoodat
er slechts twee mededingsters overblijven;
b. van die beiden de evengenoemde de aanne-
melijkste en goedkoopste prijsaanbieding heeft ge
daan, welke na openbare aanbesteding voor de ge
meente niet billijker zou kunnen zijn, aangezien de
kosten van het daarvoor vereischte opmaken en
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 17 Augustus 1915. 157
drukken van het bestek en die van de bekendmakin
gen in de dag- en vakbladen niet goedgemaakt zou
den worden door de bij eventueel scherpe concur
rentie niet geheel uitgesloten verlaging van prijzen;
gezien het voorstel van Burgemeester en Wet
houders;
gelet op de bepalingen der Gemeentewet;
besluit:
I. de levering van een transformatorzuil ten
behoeve van het gemeentelijk electriciteitbedrijf on
dershands op te dragen aan de naamlooze vennoot
schap Hengelosche eleetrisehe en mechanische ap
paratenfabriek te Hengelo (O.) voor de som van
860.—;
II. de levering van twee olie-transformatoren,
onderscheidenlijk van 30 en van 60 K. V. A., ten
behoeve van het gemeentelijk electriciteitbedrijf,
ondershands op te dragen aan de naamlooze ven
nootschap Willem Smit en Co.'s transformatoren
fabriek te Nijmegen voor de som van onderschei
denlijk 513,70 en 740,30.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Zandstra zegt dat dit al weer niet anders
kan door de tegenwoordige tijdsomstandigheden.
Hij hoopt dat Burgemeester en Wethouders niet te
dikwijls met dergelijke voorstellen zullen komen,
want de Raad wordt daardoor in zijne rechten be
kort.
De beraadslaging wordt gesloten.
Met algemeene stemmen wordt het ontwerp-be-
sluit vastgesteld.
Met algemeene stemmen wordt besloten overeen
komstig het voorstel van Burgemeester en Wet
houders.
De Voorzitter doet opmerken dat met Verhoeve
is geconfereerd en dat er met hem is overeengeko
men, hem de helft van de opgegeven schade te ver
goeden.
De heer Fransen spreekt zijne voldoening uit
over het feit dat Burgemeester en Wethouders
overeenkomstig den wensch van den Raad hebben
gehandeld en met adressant tot een vergelijk zijn
gekomen. Verdere bespreking hierover acht spre
ker nu overbodig.
Met algemeene stemmen wordt overeenkomstig
het gewijzigde verzoek van S. Verhoeve besloten, in
de door hem geleden schade bij het maken van een
aanvoerkanaal voor koelwater naar het hoofdge
bouw van het gemeentelijk electriciteitbedrijf, vol
gens bestek no. 42, dienst 1914, een tegemoetkoming
te verleenen tot een bedrag van 379.40.
De beraadslaging wordt geopend.
De heer Hiemstra zal er niet veel meer van zeg
gen. De leden hebben allen een afschrift van het
Amsterdamsche adres gekregen en naar sprekers
meening moeten allen het erover eens zijn. Het is
toch bekend dat de a.s. winter waarschijnlijk moei
lijker zal zijn dan die van 1914/15. De prijzen der le
vensmiddelen zijn gedurig stijgende er is wel ge
zegd van niet maar uit de maandstaten van het
centraal bureau voor de statistiek blijkt dat het
verhoudingseijfer in Juni 1914 was 114 en in Juni
1915, 145, een verschil dus van 27%. Voor de cokes
waren die cijfers respectievelijk 93.27 en 123.40, een
verschil van 42%.
Deze cijfers toonen aan dat het leven gedurig
duurder wordt en het zijn niet alleen de kleine ar
beiders die er onder lijden, maar ook een groot deel
der burgerij met vaste salarissen. Door de hooge
aardappel-, vleesch- en groentepryzen wordt de
toestand onhoudbaar. Het is dan ook verstandig
dat er maatregelen worden genomen om de volks
kracht in stand te houden. De nadeelen van den te-
genwoordigen toestand treden al aan het licht.
Spreker heeft nagegaan de sterfte van kinderen
beneden 1 jaar. Op de 1000 levend geborenen was
dit het vorig jaar 91.2, thans al 101.5. In de lan
den, welke in oorlogstoestand verkeeren is dat cij
fer nog meer gestegen, tengevolge van den slechten
toestand. Het is de bedoeling door invloed te oefe
nen op de prijzen, daarin verbetering te brengen.
De gemeente en het Rijk kunnen dit doen. Dit is
bewezen door de aardappelhistorie in Amsterdam.
De gemeente had, uit vrees voor een mogelijk he-
leg, veel aardappelen ingekocht. De aardappelprijs
was toen 38 ct. per maat. Toen de gemeente nu
hare aardappelen ging verkoopen daalde die prijs
tot 20 a 22 cent. Als nu door dergelijke maatrege
len de ingezetenen in staat worden gesteld ver
schillende voedingsmiddelen tegen een matigen
prijs te betrekken, wordt al te sterke opdrijving der
prijzen voorkomen. Spreker hoopt dan ook dat de
Raad op sprekers verzoek zal ingaan.
De beraadslaging wordt gesloten.
Met algemeene stemmen wordt besloten overeen
komstig het voorstel-Hiemstra.
Met algemeene stemmen wordt, overeenkomstig
de conclusie van het rapport, tot toelating der ge
noemde heeren besloten.
VI. De heer Schoondermark (wethouder) zegt
hierna het volgende:
Mijnheer Komter!
Dit is de laatste raadsvergadering, welke ge hebt
bijgewoond. Wel is waar zult Ge nog ongeveer 3
weken in het college van Burgemeester en Wethou
ders medewerken, om de belangen van onze goede
stad te behartigen en zijn we bij Uw laatste zijn al
daar in de gelegenheid U dank te brengen voor al
wat Ge voor onze gemeente deedt, doch ik wil dit
oogenblik aangrijpen, om in het openbaar de gevoe
lens van Burgemeester en Wethouders te vertolken,
die hen bij Uw aftreden bezielen.
Wij waren reeds lang voorbereid, doch voelen nu
Gij heengaat eerst goed wat we in U zullen verlie
zen. Gij toch, een ieder die de raadsverslagen na
slaat kan het weten, hebt de positie van wethouder
niet geambieerd. Gij overwoogt bij Uwe benoeming
ONTWERP
8. Voorstel van Burgemeester en Wethouders om
naar aanleiding van een schrijven van den Minister
van Financiën over te gaan tot uitbreiding van de
noodregeling voor de werkloosheidverzekering voor deze
gemeente, ingesteld krachtens raadsbesluit van 22 /Sep
tember 1914 (bijlage no. 18).
9. Het in de vorige vergadering aangehouden prae-
advies op het adres van S. Verhoevealhier, om ver
goeding van schadeveroorzaakt door voor hem onvoor
ziene omstandigheden bij de uitvoering van het maken
van een aanvoerkanaal voor koelwater naar de elee
trisehe centrale alhier.
10. Voorstel van den heer P. Hiemstra om adhae-
sie te betuigen met een adres van het gemeentebestuur
ran Amsterdam aan den Minister van Landbouw, Nij
verheid en Handel betreffende eene gewenschte prijsver
laging van eenige levensmiddelen en instelling van een
Rijksbureau voor de distributie van groenten en aard
appelen.
11. Rapport der Commissie, belast geweest met het
onderzoek der geloofsbrieven van de nieuwbenoemde
raadsleden, de heeren L. Zandstra, J. H. Berghuis, A.
de Vos mr. 1li. van Sloterdijck, mr. T. Binnerts,
mr. A. Menalda, W. van de Vail, M. Schaafsma en mr. C.
Beekhuis.
