22 Verslag vuil de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 9 Januari 1917
tetoeslag afloopt. Ook is spreker overtuigd dat de
pensionprijzen in de badplaatsen niet zouden stijgen
in den a.s. zomer, als de loonen die de sociaaldemo
craten hebben gevraagd, waren vastgesteld. Nu die
voorstellen echter verworpen zijn, stelt spreker
voor den duurtetoeslag te bepalen op 10 '7.
De Voorzitter zegt dat dit voorstel belangrijke
geldelijke gevolgen zal hebben. Ook dit is niet in
de sectie behandeld.
De heer Hiemstra heeft zich indertijd ook verzet
tegen den duurtetoeslag en in de sectie heeft hij te
dien opzichte ook een afwijzend standpunt inge
nomen. Er is evenwel bij de lieeren een sterke
tegenstelling tusschen de lust om de salarissen dei-
ambtenaren te verhoogen en die van de werklie
den. Bij de ambtenaren zijn er salarissen met
400,verhoogd. Spreker heeft daaraan meege
holpen. Bij de werklieden evenwel hokt de boel op
eene verhooging van 50,— of 75,— per jaar.
Waar nu spreker en zijne partijgenooten niet
hebben bereikt wat zij wenschten en zij van oordeel
zijn dat de Raad gemakkelijker meegaat met een
verhoogden toeslag, die straks, als eventueel de toe
stand gunstiger wordt, door Burgemeester en Wet
houders en den Raad zal worden teruggenomen,
hebben zij voorgesteld den toeslag op 10 te'be
palen.
De Voorzitter beeft gezegd dat dit voorstel niet
in de sectie behandeld is. Dat ging echter ook niet.
Wat de loonen betreft hebben Burgemeester en
Wethouders meer gedaan dan waarom is gevraagd.
De Christelijke Bond heeft eene verhooging van
1,20 gevraagd zonder toeslag. Burgemeester en
Wethouders geven van 1,20 tot 1,80 met bij
slag. Zij zijn overtuigd met de voorgestelde verhoo
ging een stap in de goede richting tot verbetering
der positie van het personeel te hebben gedaan
en ontraden de aanneming van het voorstel-
Schaafsma.
Het voorstel-Schaafsma wordt verworpen niet
12 tegen 10 stemmen.
Vóór stemmen de heeren: Hiemstra, Tulp,
Schaafsma, Terpstra, Cohen, Dijkstra, de Vos.
Tiemersma, Zandstra en Kransen.
Tegen de heeren: Peletier, H. P. de Haan, P. A.
de Haan, van Weideren baron Rengers, Oosterhoff,
Binnerts, Vonck, Berghuis, Attema, van Kloterdijck.
Haverschmidt en Schoondermark.
Onderdeelen B. en C. van het nader voorstel van
Burgemeester en Wethouders (bijlage 48) en onder
deel 5° van hun oorspronkelijk voorstel (bijlage 39)
worden thans achtereenvolgens met algemeene
stemmen aangenomen.
VI. De Voorzitter zal nu den heer Hiemstra ge
legenheid geven tot het stellen zijner vragen.
De heer Hiemstra vraagt of het met het oog op
kolenbesparing niet noodig is dat Burgemeester
en Wethouders overwegen de winkels om 8 uur in
plaats van om 9 uur te doen sluiten en het sluitings
uur der café's te vervroegen.
De heer Binnerts (wethouder) zegt dat het resul
taat van de onlangs genomen maatregelen nog niet
kan worden vastgesteld. Er is wel eene belangrijke
besparing van gas geconstateerd, al is dat geen
30 Men moet evenwel niet vergeten, dat Decem
ber een abnormale maand is wat de verlichting
betreft. In de verordening zyn verscheidene dagen
uitgezonderd als die tot St. Nieolaas en die voor de
Kerstdagen. Er wordt dus over December geen
zuiver beeld van de besparing verkregen. De indruk
van den directeur der gasfabriek en van het electri-
eiteitsbedrijf is dat als de bezuiniging zoo door
gaat, de besparing zeker 20 c/v zal worden.
Als meer bezuiniging noodzakelijk wordt, zulh n
Burgemeester en Wethouders de maatregelen daar
toe aan den Raad voorstellen en de door den beur
Hiemstra genoemde natuurlijk ook overwegen.
De heer Hiemstra geeft toe dat December een
abnormale maand is. Spreker dacht evenwel dat
het voor verschillende winkeliers een groot belang
is, als zij om 8 uur moeten sluiten. Vele winkeliers
toch doen zulks al vrijwillig. Laat de Raad' die een
steuntje geven. Hij kan er zich bij neerleggen dat
het resultaat wordt afgewacht.
Spreker wil nu zijn vraag stellen betreffende
levensmiddelenkwestie. Hij heeft den indruk ge
kregen dat er in deze gemeente een vrij groote ont
stemming is ontstaan over de wijze waarop Leeu
warden wordt voorzien van regeeringsartikelen.
Spreker kan zich die ontstemming begrijpen. Al-
spreker toch leest in „het Volk" dat in eene be
paalde plaats van eene zending van (>000 K.G.
boonen er erwten niets over is en de tweede zeu
ding op zich laat wachten, terwijl in verschillende
plaatsen reeds vóór 17 December die erwten ca
boonen waren verstrekt en de Minister heeft ver
klaard aan eene coöperatie, dat die artikelen t
voldoende mate voorhanden waren, terwijl hier.nog
geen erwten en boonen zijn geweest, ban sprekt r,
hij zei het zooeven reeds, begrijpen, dat er ontstem
ming heerseht en het publiek denkt, dat het ge
meentebestuur niet veel werk van de levensmidde
lenvoorziening maakt. De Voorzitter en spreker
velschillen van meening over de te nemen
maatregelen. Daarover zal spreker dan ook niet
uitweiden. Spreker's ervaring als lid der leven .v
middelenconnnissie is evenwel, dat het gemeente
bestuur inzake de regeeringsartikelen doet wat het
kan. Spiekers indruk is dat de fout bij het distri
butiebureau schuilt en dat de brutalen de halve
wereld hebben. De burgemeesters, die maar altijd
door telegrafeeren, krijgen wat. Dat gebeurt nu
hier ook wel en spreker weet dat de Voorzitter zelf
naar den Haag is geweest om te trachten regci.
ringsartikelen voor onze gemeente te krijgen. Spre
ker is dan ook overtuigd dat het hier niet hapert,
maar dat de fout bij de regeering zit. Spreker, die
meent dat het wensehelijk is dat het publiek daar
omtrent eens wordt ingelicht, zou dan ook gaarne
zien dat de Voorzitter in deze openbare vergade
ring eenige inededeelingen deed van wat te dezen
opzichte door het gemeentebestuur is gedaan.
De Voorzitter heeft in het algemeen geen be
zwaar tot het geven van inlichtingen, die veel
ïnenschen aangaan, hoewel hij er niet toe verplicht
is. Als echter een dergelijke zaak weer wordt be
handeld op deze wijze, dan is de kans groot dat
spreker geen woord zegt. De levensmiddelenvoor
ziening is er niet voor socialistische propaganda.
In dc Leeuwarder Courant heeft de heer Schaaf
sma geschreven, naar spreker vernam, dat de
schuld van de slechte voorziening ligt h(j
liet gemeentebestuur. Ieder begrijpt echter wel dat
het gemeentebestuur het niet kan helpen dat het
niets krijgt. Voordat de schrijver deze besehnldi
ging uitte, had hij zich eerst hij den heer Hiemstra
moeten vergewissen. De manier waarop deze zaak
is getracteerd, kan niet strekken om de stemming
beter te maken. Het is zuivere propaganda. Als het
ooit weer op deze wijze gebeurt, zegt spreker nict-
meer.
Van de levensmiddelen, zoo staat er in het adres,
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 9 Januari 1917 23
Ikomt uiets terecht. Dat is in hooge mate eene on
billijke voorstelling. Geregeld toch zijn beschik
baar: wit-, bruin- en roggebrood, spek, varkens-
vleesck, aardappelen, groenten, melk, rijst, suiker,
boter, kaas, margarine, gort, versche en gerookte
Ivisck als die er is eieren, in het geheel 16
Bof' 17 artikelen.
Men kan dan ook niet zeggen dat er weinig van
B-de levensmiddelen terecht komt.
Nu valt men over het niet verstrekken van enkele
artikelen als havermout, erwten en boonen, zeep en
rundvet.
De verzending der havermout is stopgezet, om
dat de schepen in Rotterdam niet gelost konden
worden. De meeste teleurstelling is gewekt door
'het uitblijven van de erwten en boonen. De hoeveel
heid schijnt niet zoo groot als verwacht werd. Et-
wordt nu pond per hoofd en per maand ver
strekt. Verleden jaar was dat kwantum l1/2 pond
en toen kon men ermee toe. Spreker verwacht dat
ze elk oogenblik kunnen komen. Het verwondert
hem zelfs dat ze er nog niet zijn. Toen spreker
echter kort geleden in den Haag was, bleek hem
dat men ze daar, zoo dicht bij het vuur, ook nog niet
had. Wat het rundvet betreft, dat is op, maar bin
nenkort komt er bak- en braadvet. Ook zeep zal,
spreker las het vanmorgen in een brief, spoedig
worden verstrekt.
Alle andere artikelen zyn in voldoende boe veel
heid aanwezig. Als het eens hokt, dan kan het ge-
pneentebestuur er niets aan doen. Er is al in over
weging geweest om goederen voor de gemeente aan
[te koopen. Van het distributiebureau is echter be
richt ontvangen dat het Rijk dan het verschil niet
betaalt.
De heer Hiemstra is een klein beetje verwonderd.
'Hij is zich niet bewust de vragen op een eigen
aardige manier te hebbben gesteld. De Voorzitter
leeft gezegd: als de zaken weer op een dergelijke
nanier getracteerd worden, zeg ik niets. Spreker
neent dat wat elders is gebeurd, hier niet ter zake
loet. De Voorzitter blijft natuurlijk vrij om al of
liet inededeelingen te doen; spreker en zijn porty-
jgenooten om te vragen en te adresseeren zooals zij
dat het best achten. Men mag dit nu socialistische
propaganda noemen, daar is het niet om te doen. Er
Ijs heden al zooveel propaganda gemaakt, dat dit
f?r niet bij hoeft.
Het adres, waar de Voorzitter op doelde, was
[spreker wel bekend. Hij is geen lid van de adres-
seerende levensmiddelencommissie, maar was be
kend met het plan om de heerschende ont
stemming over de distributie ter kennis van het
gemeentebestuur te brengen. De Voorzitter heeft
het. adres verkeerd gelezen. Er staat niet in
dat de commissie, maar dat het publiek het verwijt
doet aan het gemeentebestuur. Spreker heeft, dat
lezende, gezegd, dat liet onbillijk is en hij heeft aan
geraden den burgemeester om inlichtingen te vra-
en. Dan zou blijken wat er is gebeurd en dat de
^chuld niet ligt by het gemeentebestuur. Spreker
cht het van groot belang dat dergelijke inlichtin
gen zoo nu en dan eens worden verstrekt, onge-
raagd. Waar dit echter niet gebeurt, heeft spreker
:r om verzocht.
De Voorzitter heeft niet gezegd dat de lieer
Hiemstra het stuk in de courant heeft geschreven.
Hy heeft alleen gezegd dat bij deze wijze van han
delen niet goed vindt. Het is mogelijk dat men de
bedoeling niet heeft gehad het gemeentebestuur
iets te verwijten, maar men heeft zich toch geen
voldoende rekenschap gegeven van den indruk,
dien het kan wekken.
De lieer Schaafsma verklaart, als medeonder
teekenaar van het adres, dat het niet in de bedoc
ling heeft gelegen Burgemeester en Wethouders te
beschuldigen. De bewuste zinsnede is in het adres
neergeschreven, omdat spreker en zijne partijge
nooten meer met het publiek omgaan dan Burge
meester en Wethouders en het publiek had den
indruk dat de schuld bij bet gemeentebestuur lag.
De commissie had echter niet dit gevoel en heeft
nu Burgemeester en Wethouders de gelegenheid
willen geven zich tegenover d% beschuldiging te
rechtvaardigen. Persoonlijk heeft spreker liet adres
bij den burgemeester gebracht en deze heeft het
vluchtig doorgelezen. Misschien is dit de aanleiding-
geweest dat de Voorzitter de vragen niet heeft
willen behandelen.
In het adres wordt aangedrongen op de beschik
baarstelling van klompen tegen een lageren prijs.
De Voorzitter heeft al eerder gezegd dat aan den
Minister is verzocht kinderklompen beschikbaar te
willen stellen en dat daarop eene afwijzende be
schikking is gekomen. Spreker dringt nogmaals op
beschikbaarstelling van klompen, ook voor groote
mensehen, aan. De klompen zijn toch bijna niet te
betalen.
De heer Tiemersma zegt dat het bekend is dat
er op het oogenblik met een zeker artikel een uit
gebreide zwendel plaats heeft. De maximumprijs
van het gerookte vette spek is 47'/2 cent, van
het doorgegroeide 521/2 cent. Nu gaan de verkoo-
pers gedroogd spek verkoopen tegen 60 en 70
(ent per pond, omdat daarvoor geen maximum
prijs bestaat. Dit is met het oog op de vetschaarsclite
niet te verdedigen, in Leeuwarderadeel gebeurt
hetzelfde. Spreker bezit er de bewijzen van en is
bereid den Voorzitter de namen op te geven als
hij zulks wenscht van die mensehen. die zich aan
dezen zwendel schuldig hebben gemaakt.
De Voorzitter neemt gaarne aan dat de lieer
Schaafsma de bedoeling van het adres juist heeft
weergegeven. Spreker is echter niet de eenige, op
wien het stuk in de Leeuwarder Courant een onaan-
genamen indruk heeft gemaakt. Er zijn ook anderen
met wie dit het geval is. Wat de klompen betreft.
Burgemeester en Wethouders hebben den Minister
verzocht deze onder de Regeeringsgoederen op te
nemen. Daarop is echter afwyzend beschikt. Nu
wordt onderzocht of het mogelijk is klompen voor
kinderen tegen verlaagden prijs beschikbaar te stel
len. De kosten echter vallen zeer tegen en een groot
bezwaar is dat er mensehen van zullen profiteeren,
die het niet noodig hebben.
De kwestie, door den heer Tiemersma aange
roerd, is niet nieuw. Spreker houdt zich aanbevolen
voor de gegevens, die de heer Tiemersma heeft.
Niets meer te behandelen zijnde, sluit de Voor
zitter de vergadering.
