250 Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 12 September 1922.
Dc heer De Vos heeft absoluut geen bezwaar dat dit
perceel voor een doelmatige reclame wordt gebruikt,
omdat dit perceel toch zelf niet zoo aesthetisch is, het
bestemd is om straks te worden afgebroken en omdat er
op deze manier wat uit gemaakt kan worden. Dit
kan evengoed als dat het pand voor alle doeleinden
wordt verhuurd, zooals pas geleden voor koekbakkerij
en nu weer als galanteriewinkel. Wat de reclames in
't algemeen betreft, zegt spreker dat men in andere
steden heel aardige reclames heeft, die de stad heele-
maal niet ontsieren. Maar spreker is tegen het voorstel
van den heer Jansen, die de muurvlakte wil verhuren
aan den heer Kahrel voor 5 jaar en daarna openbaar
wil verpachten. Spreker gelooft dat dit gevaarlijk is.
Wie zal zeggen of het pand in verband met de ver
breeding van de Peperstraat niet binnen afzienbaren tijd
afgebroken moet wezen? Die mogelijkheid bestaat toch?
Het kan ook wezen dat het niet binnen enkele jaren
wordt afgebroken, maar om nu voor vijf jaren aaneen
te verhuren, dat zal toch niet gaan. Daarom zal spreker
tegen het voorstel-Jansen stemmen.
De heer Jansen komt allereerst op de manier, waarop
hij hier door den Voorzitter in de heele geschiedenis
wordt betrokken. Dat de Voorzitter hier in 't debat
brengt, dat door sprekers broer deze zaak aanhangig
is gemaakt en dat deze aan spreker heeft gevraagd om
eens te informeeren hoe de zaak staat, acht spreker zoo
klein, dat hij daarop niet zal ingaan.
Toen de kwestie omtrent de Friesche Bank hier zoo
scherp door den Voorzitter is verdedigd, heeft spreker
ook niet gevraagd of hij in eenigerlei relatie stond tot
de Friesche Bank. Spreker heeft de zaak zaak gelaten,
wat van koopmansstandpunt ook het zuiverste is. Hij
protesteert tegen de manier, waarop hij door den Voor
zitter in deze zaak is betrokken.
Wat de kwestie van die 150.betreft, het noemen
van een bedrag is indertijd op eigen aandringen van
den Voorzitter gebeurd. Hij heeft gezegd: laat men dan
een voorstel doen, dan kunnen wij er over praten. En
al was het een klein bedrag zooals de Voorzitter het
heeft uitgespeeld dit wilde niet zeggen dat de firma
niet verder wilde gaan. Dit is door haar nooit gezegd.
De Voorzitter heeft indertijd ten opzichte van de Friesche
Bank gezegd:
,,De Voorzitter geeft te kennen er persoonlijk niet voor
te zijn om dit voorstel aan te houden. Zijns inziens is de
Friesche Bank om het naar eens precies te zeggen,
zooals het werkelijk is den anderen banken te glad af
geweest. Zij heeft het initiatief genomen, is, zooals ieder
koopman, blij, een andere daarmee de loef af te steken
Zoo is het ook hier met de firma Kahrel, die nu
blijkbaar alle moeite om niet of voor anderen heeft ge
daan, wat, om een woord van den heer Berghuis, ge
bruikt bij de kwestie van de Friesche Bank, te noemen,
de manier is om „het initiatief te dooden". Men kwam
indertijd niet zoozeer op de kwestie van het bedrag,
maar op de kwestie van het initiatief. En de Voorzitter
heeft persoonlijk tegen spreker gezegd: natuurlijk, die
firma zal de voorrang houden. Die belofte heeft de Voor
zitter ook niet gestand gedaan. Daarom wil spreker zijn
amendement handhaven.
De Voorzitter zegt dat, of de heer Jansen zijn woor
den erg klein vindt, hem dit persoonlijk niet veel kan
schelen, nu hij weet hoe de heele loop van zaken is.
Waarop spreker komt, is deze uitdrukking in de Ge
meentewet, dat een raadslid zich moet onthouden van
leveringen aan de gemeente en zijn familie ook, althans
dat kan er tot op zekere hoogte ook bij worden gehaald.
Nu is de kwestie dat spreker heeft gemerkt, niet dat
de heer Jansen belanghebbende was, maar dat een van
zijn naaste familieleden een groot belanghebbende was.
Dat was de kwestie, waarover spreker viel. Wat spreker
indertijd bij de kwestie over de Friesche Bank heeft
gezegd, doet er hier niets toe. Maar hij had niet ver
wacht, dat dergelijke motieven door den heer Jansen
zouden zijn gevonden.
De heer Jansen is ook niet bij spreker geweest te
informeeren, maar hij kwam bij spreker om over de
heele zaak te spreken, zoodat hij eigenlijk vrijwel kwam
namens zijn broer. Of spreker toen gezegd heeft wat
de heer Jansen beweert, weet hij niet precies meer; ze
waren met hun tweeën, dus kan daarover nog verschil
van meening bestaan. Maar laat hij gezegd hebben dat
de firma Kahrel „den voorrang zou hebben", dan heeft
hij het althans niet bedoeld, zooals de heer Jansen
meent, maar meer op 't oog gehad de kwestie: staan
ze gelijk bij openbare aanbesteding, dan zal de firma
Kahrel de voorkeur hebben.
Spreker kreeg bij deze kwestie zuiver den indruk dat
de heer Kahrel tracht voor een minimum sommetje meer
te krijgen. De heer Jansen heeft spreker nog meer
namen genoemd; hij heeft gesproken over een weduwe,
die door de firma is overrompeld, door haar te zeggen
dat haar muur wel eens mocht worden opgeverfd en
haar aan te bieden, dit voor niets te doen, mits daarop
de woorden „Kahrel's Thee" mochten worden geschil
derd. Ook heeft de heer Jansen gesproken over een
muur, die voor 50.is gehuurd, maar het is spreker
naderhand gebleken dat deze muur staat in een be
trekkelijk afgelegen stadsdeel. Spreker heeft de heer
Jansen niets anders kunnen zeggen dat dat, als deze
muurvlakte, die een van de mooiste plaatsen in de stad
is om reclame te maken, wordt verhuurd, dan een be
drag van 150.z. i. niets is. Dan moest de firma
maar beter uit den hoek komen. Zij bood eerst 100.
waarop spreker zei: dat lijkt op niets. Ten slotte is een
brief ingekomen, waarin 150.- - wordt geboden. Spre
ker vindt dat echter voor een dergelijke muurvlakte een
belachelijke som. Hij heeft gezegd: als men niet eerst
eens met een getal van 4 cijfers komt, kan men wel
thuis blijven, dan hebben wij daar liever geen reclame.
Men moet niet trachten het voor zoo'n kleinigheid te
krijgen.
Het gaat nu hierom dat de heer Jansen hier als raads
lid, al is het niet uitdrukkelijk verboden bij de gemeente
wet, toch iets te ver is gegaan. Spreker gelooft althans
dat, als de broer van den heer Jansen niet bij de firma
Kahrels in dienst was geweest, de heer Jansen over
deze zaak niet zoo warm zou hebben gesproken.
De heer Jansen vindt dat het wel eigenaardig aan
doet, dat de Voorzitter eerst gemoedelijk en daarna
verwijtend tegen spreker in openbare zitting een groo-
ten toon voert. De Voorzitter en spreker hebben samen
over deze zaak heel gemoedelijk gesproken en toen
heeft spreker niets van dat alles gehoord. Spreker gaat
er dan nu ook inderdaad aan twijfelen of dit wel een
zuivere geschiedenis is gebleven. Toen hij persoonlijk
bij den Voorzitter was, kreeg hij zelf den indruk dat de
zaak zuiver was, maar hij weet het op 't oogenblik niet
meer. 't Is ook zoo eigenaardig gegaan, de zaak duurt
al maanden, zoodat spreker den indruk krijgt dat zij
niet zuiver is gebleven.
Als de Voorzitter spreekt van een weduwe, die door
de firma Kahrel is overrompeld geworden, dan ontzegt
spreker den Voorzitter het recht dat te zeggen. Hij heeft
niet het recht, zooiets in openbare zitting te zeggen.
Dergelijke dingen zijn ook wel in vorige zittingen voor
gekomen; ook daar heeft de Voorzitter wel tegenover
andere leden dergelijke pikantigheid in debat gebracht.
De Voorzitter moet zich echter van dergelijke dingen
onthouden en tegenover spreker hier niet praten van
overrompeling en dergelijke dingen. Het is iets wat den
Voorzitter van den Raad niet siert, als hij dergelijke
dingen niet laat. Spreker persoonlijk heeft ieder scherp
woord tegenover den Voorzitter altijd vermeden, maar
hij merkt telkens weer, dat de Voorzitter met die dingen
niet in een richting gaat, zooals den Raad belieft.
Verslag van de handelingen van den gemeenteraad van Leeuwarden van Dinsdag 12 September 1922. 251
De Voorzitter vraagt den Raad, hem te permitteeren
een paar vragen aan den heer Jansen te stellen. Hij
hoopt daarbij niet te scherp te zijn. De eerste vraag is:
Wat bedoelt U met „dergelijke dingen"? En de tweede
is: Hebt U ook bewijzen dat dit geen zuivere koffie is?
De heer Jansen bedoelt met „dergelijke dingen" dat
de Voorzitter zooeven heeft gesproken over een over-
ïompeling enz. Hij heeft daarmee het debat op een peil
gebracht, waarop het niet hoort. Er is absoluut niet van
eenige overrompeling sprake geweest. Het is op ver
zoek van de menschen zelf gedaan en spreker ontzegt
den Voorzitter het recht, zooiets in openbare zitting te
zeggen.
Wat de tweede vraag betreft, spreker kan, waar zijn
onderhoud met den Voorzitter heel gemoedelijk was,
geen bewijzen bijbrengen dat de zaak niet zuiver is ge
bleven. Maar gezien de manier, waarop zij thans wordt
getracteerd en gezien in het licht van de Friesche Bank,
lijkt dit toch wel wat eigenaardig. Dat zal de Voor
zitter toch niet kunnen ontkennen. Toen heeft de Voor
zitter het pro van de Friesche Bank zoo heftig verde
digd, thans loopt hij er heelcmaal uit. Het is daarom,
dat spreker aan de zuiverheid van de zaak twijfelt.
De Voorzitter wil constateeren dat de heer Jansen
dus geen enkel bewijs heeft bijgebracht.
De heer Jansen: Maar U maakt de firma Kahrel ver
dacht.
De Voorzitter meent dat de firma Kahrel volkomen
het recht heeft om iemand te overrompelen, daarvoor is
het een handelsfirma. Het is hier heelcmaal geen kwes
tie van verdachtmaking. De firma heeft getracht voor
een goedkoopen prijs een muurvlakte te krijgen, dat is
alles. Maar de heer Jansen heeft geen bewijzen gele
verd, dat het hier geen zuivere koffie is. En spreker is
op die bewijzen meer gesteld dan op de andere zaak.
Wil de heer Jansen in de volgende vergadering zijn
mededeelingen doen, dan is dat spreker ook best, maar
hij stelt er prijs op dat de heer Jansen bewijst, dat dit
geen zuivere koffie is. Hier zijn beschuldigingen en ver
wijten gedaan, die wel nader bewezen mogen worden.
Zoolang dat niet is gedaan, zoolang die bewijzen ont
breken, zal spreker zich van die beschuldigingen niets
aantrekken.
De heer Visser heeft hier eigenaardige dingen te
hooren gekregen. Hij wilde wel deze vraag stellen
De Voorzitter: Over het bord?
De heer Visser: Over het punt, dat aan de orde is.
Ik geloof dat dat punt nog niet af is. Of
De Voorzitter: Nee, nee, nee!
De heer Visser merkt op dat de Voorzitter den Raad
de mededeeling heeft verstrekt dat de heer Jansen per
soonlijk bij hem is geweest en met hem een conferentie
heeft gehad betreffende de verhuring van deze muur
vlakte. Spreker zou nu een concrete vraag willen stellen.
De Voorzitter zegt het niet rechtstreeks maar spreker
distilleert uit zijn woorden, als zou de heer Jansen hier
niet te goeder trouw zijn, omdat hier een familie-kwestie
is, omdat een broer van hem bij de betrokken firma in
dienst is. De heer Jansen zou, gezien het feit dat zijn
broer daar is, zich de weelde hebben veroorloofd om
in het belang van die firma werkzaam te zijn. Spreker
meent dat, omdat de Voorzitter een zekere stelling naar
voren brengt, de raadsleden hier een bepaalde conclusie
uit moeten trekken. Hij althans trekt er zijn conclusie
uit en wel deze, dat de heer Jansen minder fair moet
hebben gehandeld, doordat hij als broer van den per
soon, die bij de betrokken firma in dienst is, langs een
achterdeur voordeel voor die firma heeft trachten te
behalen. Die conclusie trekt spreker uit wat door den
Voorzitter naar voren is gebracht. Sprekers vraag is nu
of hij de woorden van den Voorzitter moet beschouwen
als een bloote mededeeling, of dat de Voorzitter daar
mee zeggen wil dat de houding van den heer Jansen
minder fair is geweest. Heeft de heer Jansen het gedaan
in dienst van de betrokken firma, dan meent spreker
dat dit niet acceptabel is. Maar als dat niet het geval
is, dan heeft de mededeeling van den Voorzitter weinig
zin. Als de heer Jansen volkomen zuiver uitgaat en dus
niet met de vooropgezette bedoeling heeft gehandeld om
als handlanger van de firma op te treden, dan is de
opmerking van den Voorzitter ook slechts een bloote
mededeeling, die geen zin heeft, omdat de zaak als zoo
danig er niet door werd beïnvloed. Maar het gevolg
van de mededeeling van den Voorzitter is, dat men heel
gemakkelijk daaruit een conclusie trekt en daarom vraagt
spreker: Is Uw bedoeling een beschuldiging van den
heer Jansen, of is het slechts een bloote mededeeling
omtrent de handelwijze van den heer Jansen?
De Voorzitter zegt dat hier met vreeselijk dikke woor
den wordt gescharreld. Hij heeft den heer Jansen niet
beschuldigd, maar alleen gezegd dat een broer van den
heer Jansen vertegenwoordiger van de firma Kahrel was
en dat hij er van overtuigd is dat, als die vertegen
woordiger niet de broer van den heer Jansen was, de
heer Jansen niet zoo zeer op reclame voor „Kahrels
thee" zou hebben aangedrongen als nu. Spreker zegt
niet dat de heer Jansen hier iets aan verdient. Dat be
weert hij niet. Maar de heer Jansen is hier zoo warm
voor geloopen en nu wil spreker beweren dat, als de
vertegenwoordiger de broer van den heer Jansen niet
was, hij dan voor de heele zaak niet zoo warm zou zijn
geloopen. En dan zou hij ook in den Raad niet zoo doen.
Verder wordt de zaak over 't algemeen veel te diep
opgevat.
De heer Jansen vraagt het woord.
De Voorzitter zou den Raad willen voorstellen het
debat te sluiten. Er is genoeg over de zaak gesproken
en van weerskanten kan men daaruit nu wel zijn ge
volgtrekkingen maken. Spreker gelooft niet dat „Kahrels
Thee" er nog beter van zal worden als men er nog
verder over spreekt. Hij ziet het nut van een verder
debat hierover niet in, hoewel hij anders nog graag het
woord aan den heer Jansen zou willen verleenen. Spreker
vraagt of een van de leden stemming wenscht over
sprekers voorstel om hierover niet verder te debatteeren.
Zoo niet, dan stelt hij voor om het voorstel van Burge
meester en Wethouders in stemming te brengen.
De beraadslagingen worden gesloten.
Het amendement-Jansen wordt niet ondersteund en
is dus vervallen.
Het voorstel van Burgemeester en Wethouders wordt
met 12 tegen 10 stemmen aangenomen.
Vóór stemmen de heeren O. F. de Vries, Cohen,
Koopal, Dijkstra, Tiemersma, De Vos, Berghuis, Jansen,
IJ. de Vries, Tulp, Collet en Muller.
Tegen stemmen: de heeren Visser, Oosterhoff, Van
der Werft", Lautenbach, Dijstra, B. Molenaar, De Boer,
Zandstra, Fransen en Westra.
12 Agenda no. 13). Voorstel van Burgemeester
en Wethouders om met het Rijk eene overeenkomst aan
te gaan tot wijziging van die van 8 Februari 1861,
betreffende het afbreken van de kavaleriestal en bij
gebouwen, enz.
